Ka Makaainana, Volume VII, Number 13, 29 March 1897 — NO KA WAIHO NOHOALII. [ARTICLE]

NO KA WAIHO NOHOALII.

j Ke hoouahili ho.u inai nei no n« olelo hoopaakiki a ke Knokoa no ka pau o ko ke Aliiaimoku kuleaua i )ca uoho&lii, «ole wale 110 uaa kaoa palapala i liaalele ai i kona kuleana a ka Loio Kuhina o keia Aopuni i ae o!e ai e lawe, aka, ua maopopo loa no ka ka p&u ooa ko ke Alii lawe ana i ka hoohiki kakoo i kei?t Aupuni. Ae paha E awihi iki ae ka kakou nana ana a hiki ke hoomaopopo loa mai uoa ka makoa mau hpakaka aku, aole na kekahi loio a mea ike wehewehe kauawai p*ha, 'aka, nakekahi ho'.ono, a na ke komohia iho nahoi I kahi oka noonoo akea a hama- | ma moakaka loa ilokō o kekahi | mea no'onoo m®owini ole. Oka ! kakou ia e nana ae, ua pau paha, aole paha.

.Ua alo ae ka makamaka i ka mukou pane a hoakaka mua no nei niuau, a ke hoolauwili ae uei ka apakau ana i nei wu ma kekahi mea okoa ae. Eia nae hoi kahi niea lea loa, ī ka apakau ana ae, hihia hou ana no ka umiumi oua kolohe no ka manawa elua- aoi aku no paha a» i- .. . . ./,■ ■. . — ma ka ae a hoike okōa ana me-i aohe ka Loio Kuhiua i ae e lawe i ua palapala haalele kuleana nohoalii la, oiai, "ua pau ka ko lakou ike ana mai i ke Alii ma k« ano oko lakou Moi mua ia, afca, he makaainana wale no ka oia e like me na poe e ae, Ma keia wahi, ua wahahee loa ia aoao, no ka mea, Ua maopono lea no ia makou ua imi a ua hoao mau lakou e loaa mai ia mea, eia nae, aohe h$ loaa iki, a hoohua nae hoi ko ke Alii hopu pio (hilehila ole) iā ana. manao ai lakou e ko aua ko lakou iieu, A oaa ia ano i hooholeia aku ai ke koi ana a i ka !o»a. ana, wikiwiki hou ke kolehe e hoole i ka haawi laelae ia una aku a loaa pono, malalo o na hana hooweliweli. E kala i pau ai ka makou hoakaka no na hana i lawelaweia

a laaa ai ko ke Alil kaksuiaoa ana. Nawai k« hoi o Loio Haks- - i kaaoha e hana? N* uei Aapuni no ahe kauwa oia. A i keia la hoi, ke uiihi nei ke Auipuni bo kela pala|>ala paiie a Loio Kvtbina Ksmika i hook ai a ua ake loa hoi ina aole i kakania i hoolahaia ike akea,

Oiai hoi, \ja ae mai la ke Kuokoa ua hooleia kela haalēle kuleana nohoahi a ke Aliiaimoku i kakauinoa ai* ia, aohe waiwai i koe e kamailip hou ai no ia mea, Iha ua hdol«ia k#kahi haua * kekalu hioa ma ko ke Aupuni aoao, ua bikl no anei hoi ke oleloia un waiho a ua p*u ko ke Alii ktjleiua ma ka mea aua i haalēk !*

i w iiho laelae aku ai aac ole la © apo a © lawe akn? K© I&w<* mai kakou i keia loina a hoopili «e no kekahi aelike mawaena o kekahi mau mea elua } u« hiki oie loa ke maua ia āelike maiuna o hookahi mea wal« no, ina no ua kakauinoā ia mea hookahi. Aia ka hiki a liololea like mawaena o na aoao hana aelike a «lua Pela no mē keia hana, mawaho ae o ka loina hookikiuaia o ke Alii, ua hooko aku oia ma kona aoao & ua hcoleia naai hoi eko ke Aupuni aoao. Nolaila, nawai i hoole ko ke Aiii haaUle ana i kona | knleana ika nohoalii? Aole na ; makou, aka, na keia Aupani ! hemoiele a u oi loa aku oka j maikai a Hawaii nei i ike aiJ' Eia nae hoi # ko ke Aupuni wahaolelo maoli ke hoopaakiki mau j mai aei' no imua o ka lahui 0 inakou nei kahi ma ko ka lahui aoao i biki o'e ke alapoho aku

i keia hua ale. laa paba he waiho knleana kela a ke Aupuni i anoi ai, no keaha ka hoi i apo ole ia aku ai? Ua waiwai ole qo ka hoi ka hoounauua ana i kekahi loio alakai e haoa ia apana hana ekaeka, ina o ke kiolaia ka hopeaa aku. 0 ia nae paha hoi, lea kulou ĀJia o ka ike hoomaalea o ke kaikoeke i ke kaikoek®; h laa ka huhewa i kulakula loa i nei wa. A eia nae hoi, o ka honhilik*u ana ae o ke hoa i ka hoohiki kakoo Aupuni Rtpubaiika a ke Aiii i lawe ai a i hoohikiia hoi imua o kekahi Notari Lehulehu, ua like no »-a waiwai ele o ia me ka waiwai oie o ka palapala waiho nohoaiii. Ina ua hiki ia Kole mft ke uh&ki i na hoohiki iehuieliU a lakou i lawe ai mamua, pehea no hoi e hiki ole ai 1 ke Alii ke hoomau aku i ka hoopaa aua iaia iho maialo o ka lakou apu auhuhu i hanai aku ai iaia no kona uiake, a make ole nae hoi la, oiai uo oia« noho pio ana. Ua oianao a ua hiliuai uaaoli no ke Aupuui, ke hoehiki ke Alii, e holomuku aku aua ka lahui e inu ia apu koheoheo piha mulemulea a use ka awahua, eia uae hoi, ua pukili ia mauaolaaa ana 4 A hiki uiai no hoi i keia la, ke mau uei uo ko ka iahui eeua, a ke kuhihewa ole makou, ua oi loa aku uo paha hoi i aei wa uiauaua ae o ka w& i hala. Ke hoohauaia uei kekahf p'oe lehulehu loa me ka uaua a hoomaopopo ole ia ae iua paha ua hoahikia.uk Uoohiki ole, ua like uae wale uo ia i ke Aupuui, o ka p&u a uie ka hooko pouo ia o ka huua ka mea uui. Aohe e hke me na la kiuohi, aia uo a hoohiki aku, alaila. loaa kahi haua» iaa uo he wahi ok loa i& e

manaoia nna e hnnwi mai. Nolaila, ioa ua imkemake ole ka hoa'loha e lilo )cela kuinuhana waiho nohoalu i mea e hoouluia se ai o,na manao Vafcikepa o ka ukiuki a m« ka t»aik«i ole, alaila, no keeha la hoi i holke ole ae ai ika mea pololei io uiaoli, aole hoi o kfi hoolHUwili a hoao aaai © hoohilikau \ko ka lehulehu uooooo ana me kaaa mau hoakaka kmiiaihi o ka oiaio a pololei ole. Mē keia mau hoaiai ae 1«, e moe malie no ka.lahui, a i.aai 110 a hoolilo i na olelo hoakamai i mea e hooluaiele ai i ko kakou noouoo aua, oiai, aia no kakou ma ka aoao o ka hilina.i pono—eole loa i pau ke kuleana o,ko kakou A'iiaimoku 1 ka Nohoalii o Hewaii nei.