Ka Makaainana, Volume VII, Number 13, 29 March 1897 — "KE ALEALE NEI KA WAI." [ARTICLE]

"KE ALEALE NEI KA WAI."

No ke Kuokoa mai o ka auwiaa la Poakolu ihola ka mafcou lawe ana mai i "]£a Opala Hope Loa, ,> a me he la, pela io no pahahoi ka meai han&ia aku nei e Kole. Na nei mua aku ia e boike » e huai ae i ke akea, ina ua haua io ia pela. 1 hoike hoi no ka hoihoi ole o ke Aupuni i kela pane a Loio Kuhina Kamika i hoole ai'i ka ke AliiaimoVū palapala waiho a haalele knleana 1 ka nohoalii, ua rnihi īoa ia ka hoolalia akea ia ana ae t_ ua psl*pala la mahope koke iho oke kakauinoaia ana t

oia'ino lioi oiakou e noho mau waie ana iloko o Kawa ia wa. Ma aa nopepa o ia wa i huinu huke ia a i hiki lo£ft ka ka lelin lehn rjnna an», ua okh'a keia p&!&. a ua hanoH hoi inakou © olelo ae eia no me makou kekahi o ia nnpepa a rae ka unuhila aua mahope mai.

Eia 11 ae hoi, uoke oiau, ke i ka hoopukapuka piuepiue iua palapaia ia, aoheuoouoo iho ii« uiea hoiuoi ole lo& ia «ua puo aUkai o koua AupuuL I «uake u«> ia uoi o P&oaauo i ka io poaoi, a peia uoi nei wa e haua 4uau aei. E hooki uo hol paha i ka uok« mau ae, oiai, ua l&wa loa. Ua auo like no ka nei hana» wahi a ka lono, me ka kek&lii haku o ka makaiuaka t haua iho u*i, oia hoi, o Wile K&kela. He paUpala kaua I kakau ai a paiia iho »ei a® ka hoouoa aku i ko ua aiua e, e uoi aku aua Iko o poe e kokua mai ika uinau hoohui&iiu. TJ& kakauinoa oia iuj palapala !a» a aialalo iho o kona inoa koi euau

o!elo—' { K.uh ida llawnii i pau taa Wasioetona/' I ko niakou ike aoa no i kinohi, oa koho koke uo makou, o kela inoa n me kela.kulana polupoloiia ona ka niea e koke ai no a: hiliaai ole ia mai. Ua hoaoia ae eln iwaeaa o kekahi po© o kakou, aohe oae hoi i uui loBf a lohe hoa U mai ua unuhi liou ia ka, o ke iemu, ua hilahiia. E hilahila no paha hoi a e pono, he uwe helu uk kaiualii orao w«iu a lei pobue. Huro!.

Ano hoi, ua kuhi roai na poe Mekiko i ko Amerika Huipuia aihue ma ke kaili ana ia Kaleponi, Koloredo, Nevada, Uta, Arizona, Nu Mekiko a nio Tekasa. 0 ka hua mai keia o kela hooili kaua sne me Mekiko, aohe tyae ho«o ae o na poe Amarika Loopono e kakoo aku ia Lana; akfi, eia hoi na poe A merika e kakoo nf-i ia Kole ke noi uei no ko Amerika Hmpnia aihue mai i keia wa ia Hawaii ne.i. Pii ke kai o ka obua palemo alaula ma ka hoole ana ae aole ka na, Kqhina Kivini i hookahua ke ala kipi o lanuari 17, 1893. Nawai ka hoi? I hooleia ae no hoi paha o Kole ka Peresi4©pa o ka R«pubaiika t a i ole ia, na Kivini a me Wilise paha' i kukuln ae me ka paepae ana me na elau pu: Huai ae nei hoi ka ohna paleoao liula ua loaa ka ia lakou eia ka aoao Roialisa o kakou nei ke hoao nei e hoihoi hou ae' ia Moi Liliuokalani iluea o ka nohoalii, malalo ka o ka hoomalu like ana mai a Beritania Nui a me Amerika Huipuia. Hu no hoi ka aka la. No hea uiai la keia moeuhaue palaualelo o ka po? Ua hoikeia enai kakou no na wahi i kuleana ai o Geremania, Eaelani, Sepania a me Farani, a ua komo aku nei hoi kakou ma ke ano kalaiaiua a kulana moe o ka aina ma kahi o Amerika Hv»ipuia i knleana ai. In« paha pela io, aohe olelo ana.i koe, ua lilo kahiko. No Amerika Huipuia ka ko Hawaii Plipaim nei n ia rika Huipnia krt knkou e HIo itku ai ma ka 'aana o!p ne ka i VaHria o!e a me

na hoeueu aao ole &, na roial.isa > ao ka uQwkou hoi ia e oinau ae-—ahea la lilo? Palaaeka a palaualelo 10 uo hoi pahe.

Ke haohao aei makou no hea oaai lft akakn o ka' loaa ana, Malia i hiolani paha ka makemaka iliken iloko o kona wa oaa, a puoho ae, kom© ka manao hilioai he oiaio. Aohe makou i ike no nei mēa e oleloia nei. E pono e hoounaia oia i ka h&le lapaau ona poe ona. He kui hou paha hoi keia no ka pahukupapau o lakou e hunakele loa ia »ku ai. Maalpa no nae hoi, i mea paha hoi e apo koke ia mni ai, eia nae, aohe f hilinaiia. Ake nokenoke mau nei no hoi no ia akaku o lakau, no na eemoku Kepani. He wa helu wafe uo si puoho tnai o lapana, eia nae, aole loao Hawaii nei e hoohuiia raai an» e Amenk'? Hinpnin. No k» lahui oi wi ia kuleann, aole loa.hoi.no na kolea kauah'a*.

U». hoikeia aiai ia makou ua kue oolea ae ka bo īapana Kanikela-Keuerala maanei, no ke kipakuia ana o na eemoku ■Kepaui, na poe mun ano tia poe hope iho nei. Eiua ka"palapala kue, aole Ina he wahi pane iki. Ūa hala akn nei ka ua mau paTspala kue la no īanana. Pomaikai o Hiiwaii oei !a Kuhina Kppa, ika imi hihia aku me waho. Ke makemake nei ka ohua p'alemo liūla e hoalaia i Ligi A:nagelo-Sakona, i hiki ai ka hōi ke hoomāluia ka hoopae nui loa ia mai ona Kepani Auhea ka hoi oa poe i kakau pakpala ai oka Ligi Hoohmaina a me ka Li*i Amenka? Malia he paa inoa wale iho no, aole nae hoi ka io uaaoli.

Ina e lawelawe akahele ia Sna ka mea pili i naeemoku Kepnni, alaila, na ia hana no e hooponopooo a hoomalkai hou ae. He mea walwai ole lo« hoi k& h*na kohu . a mokan houua j wale iho no Ua hiUnai nae hoi j makou he inau la helu wale no koe a ioheia akn ko lapaua w&- ■ la«u aiai uo ke kueia o k»uia noe kauaka.

Hookapu iho uei hoi o Loio K,uhiua Kaaiika i ka hauaia o na La rule, eia keifi Arpmu uo i uhaki ' ITr m.ai LaTa!e R<uei i haia u» k huo-

pae eeaioku Kepaui ma Kahakaaulana ame kahi mau hiua e ae malaila, aj kela La Pule aku nei no hoi i uwaiia ae ai na poe hsna a me na mea paahana mai ke kahua hoouiu uaea kanu kahiko o ke Aupuni ma Makiki a i ke kahua hou o ku Awawa o Nuuaau. Apiki a kupaienaha no hoi paha keia au he.i.olele a Hlelile.

Pehea ana la o Kupa e hana ai ke w».laau mai o lapana? Ua uiha na poe koa pualu a ke haalele liilii nei, me ka olelo o kekahi poe ke pau ae ko lakou tiaaftawa oka hoopaa koa ana, ,#aihc iku. Malia o kahea ae paha i Lia Koa Makaainana, a i o)e ia, i ka Ahahui Himeni hou aua o Kupa. Ina poe hope.iho e makau ai na Kepani.,

Ai* _ iluaa o ka mokukaua Atoerika Marioaa ia pio kalaiaina, o Fraak Honeek koaa iaoa, he koa oia ao nei Aupaui m.\Hiaa a liopuia iii i k«la Whu aua a kamalii o laauarl, 1895,' Ua oleloia ua. kt oia i kekahi o kona tftau hoakoa oiai oia e hele aaa i ke kaua ma Laeahi aia ko ke Aupuoi aoao. Ma ke kauoha a Ilaaiuku Hikikoki, ua hppu a hoopaaia ois, a aie ka aioaniaau a hookolokolo ole ia, ua kipakuia aku oia i ko aa aiua e.

Ua olelo ka oia i kona wa i kipakuia ai e hoēa hoa mai aaa no oia ianei iloko o elua inakahikl, a hoea io mai la no he ehikn la uaawaho ae o ia manawa mai kona kipakuia ana. Eia oia ianei he luina Amerika no luna oka mokukaua Amerika Mariona Ua kak.auirp* o ia i kikahi palap&la e ae ana 1 kona hewa a aole ka oia e huli hoi hou niai ke ae ole ia aku. e ke Aupuni %no hoi, ua hoea hou inai nei oia a h&aha ana "la auanei ka keia Aupuni e hana aku ai iaia. ••

0 ka ke Āupuai haua pouo wale 110, ke lele mai oia i kula nēi, e hopu iaia a hoouoho ae ma kahi paa. Re haua ole ke Aupuni, alaila, « pouo e kauoha aku iRO. W. Akepoka e hoi mai, a na laua like ia « hele ae uia «ta alauui o kakou uei. Wahi o ka manaoia, ke hele a hoi hou mai o Akepoka, o ka hoi like uaai iio ia me ua poa pio e ae i kij>«kuia au Ke olelo »ei oo aao hoi ka ohua paieuio iiula u& hiki no ia Houeka ke lele mai u;o ka hypu.ole ia aku # no kA mea, he kaaaka oia ka aahu o Aoaerik s i, Ua lilo keia i naea 130 na poc> aooueo o | Aupuni e puke ai k% t

ha• aku ai iaia. oka makou no, e.a, e bopu akul Ua upoi aku na manamanaliuaa ok& kanawai i ko kakou nei Kobeta palukuluku kamalii, he tnen ao aku hoi i na opio i na hana ekeeka lapuwale o ke auo holoholona, a eia oia ma kahi paa no ka oaanawa. Aohe i pau ka ke kanawai hanā iaia. Ma ke Kuokoa i ike iho ai makou aohe ka o Peresidena Kole. i hookaa i kona mau auhau o 1896, nolaila, e hiki ole ana ka iaia ke koho balota. A ma ka Pi Ki Adavataisa hoi, i Dekemaba 15 ka i hookaa ai oia, a nolaila, e kupono aua no oia e koho balota. Huikau no keia mau nupepa i onāia e ka hui hookahi.