Ka Makaainana, Volume VII, Number 14, 5 April 1897 — "KE ALEALE NEI KA WAI." [ARTICLE]

"KE ALEALE NEI KA WAI."

Pau akn >iei hoi ka ppala Lope loa, ua oili hou &e nei no ua m&u telegarama _hoti i keakenia m;i ke ala au moana, i hnaiia ae e ke Kuokoa oamu o fca auwina ia Poaiima nei. Malalo iho e ikeia ai. Elun (ehiku pololei) aene' makahiki i keia la (Aptrila 2\ 1 hooholoia ae ai na OMO au -noana mua ma Hawaii nei. Ke mau nei no ka meīkai o ka uwea. Ma ka hookuikui a hoopapa aua aku, ua holopono loa makōu ma -k« keakea ana i uu tftlegarama mahope iho; Haki ia Kolk —Ua hit moe anei oe? Ua alahula o Waginetona nei me na kope o tl Na Oiaio ke p«iia nei he 600 mau kope hou. Heaha 3ai nei hoi keia o Ota a me ka Hale Leta.' E paa a)?u i na palapala a pau o ia auo i paiia. KAKINA I KJE KAL4BL* Iio_HUIAINA—Ua pupnle anei. hōi o'ukou? Nawai ī hoouna mai i "Na Oiaio Moolelo" i Wasioetona nei? Hoike hou ia bu he mea wa-hahee. Hopu Rka i ka lunahoopnka a e popoi iho ika heluna nui i pniie. Inoiuo maoli no uei. Nui-loa ko ke Alii kai mailio a ke hoihoi loa ia nei oia i Hoouna mai i laaumake bon. a i | ole ia, 1 ka Lunakauawai Kie j kie aku Kole ia Haki—Aole e hiki ke kokua aku ia oe. Ua hiki ole ke pio "Na Oiaio Moolelo." Uluhua au. Ēlima makahiki o beta. He keu a o ko'n auo hoopilihuaia. Kalabu ia Kaki^a—E paa iho i kou palule. Mui uaua ae i "Na Oiaio Moolelo." Aohe <tala © hiki ai ke kuai laaumake Ua hoounaia akb mqi ka Luuakauawai Kiekie. Nana e hoopouopouo aku ua mea a pau. Elua mau kii peua ana i lawe aku uei no Keoui Poka a me kekahi palapala hoomaaa aie dala. Ke ike aiai la uo oukou i kei* ae la. E ike, e hoooaaopopo, * e noonoo iho. 0 ka makou nei hoi ia i aaua hookahi ai t a ke kali aku nei hoi ika nee uiai o na kokua ana ako kakou uiau ahahui lawekwe haua kalaiaiua * kakani wahauui nei. Ia makou i koopuk* ai i "N& Oiaio Moolelo" ma ka oklo namu, ua lehulehu na poe i olelo uiti no kēaha la hoi ka uiea i hoopuka oie ia ai ;ua ka olelo oiwi o ka aiaa neL Ua paa* makou aohe e hōi ke poho a ka luhi, a aole ug hoi e pomai kai au.i ka h&pauui; he hewa ka ma ka olelo namu, hele uui aku iko aiu-i e, uialia o loaa iuai Ue w*ks peuo iki, oi&i, aia kakou

i w H h e 1 > a i J n ; k n n e i n n k a h i pr>no « Inna i»i«i ai>fi, ke iuna io mai nae hoi. ; 0 ka īiiakou ae la nae ho-i ia i h :i ?.ia a i, H u a h a a ol i h oi tn a k o u y haikoae un »ui ka make n»keīa ma Wasiuetono. Eia iho ka hoike uaai a ko ke Alii kanaka ia makou ma kekahi palapala okoa ae mai ka makou e-hoopuka aku nei ina kahi okoa ae o keia helu, i kakania hoi o ia "mahope mai,]' Maraki 17, penei: • "0 na hūke ā onkon (o Moke walo no ka pololei mn ia wahi) i hooun«ia mai nei na Palmer,-ke pai hou ia aei ianei no 000 kope na ka Aba SBuatn3 s ruA ke 0o»ogre "(Hale), o i-» k i bnke e pili ana i ■;ka h iokahuli AupuMi ā oukou i pai mai nei. Ua nui loa ka e k<) p-.*. Ina no oukou i lioouna uai nei a nui, ina ua pnu no." N-i m'ak-ou nn olelo i «poia. Ua puka kela mau-h'"! 1 :# i Feberuari 25, a ma ia 1« i hoouuaia ai be loau kope kakaikahi no Wasinetona, ma ke ano he ahaik>uo hoohikimua ma ke ak ae o * ka Akau, 0 iia bukc ia i Io«a aku a paneia mai ai ka palapala maluna ae. Ua uka>i aku ka nni loa rna na mnknmahu maJiope m ai, oia hoi, Zen 1 n n r,di *, M»r iki* 5, Mnraki 8, a rne Auseteralia, Maraki 10 Na makou hookahi nei kela huia i anamo oie ke kokua ole ia , (iiai e hai. E' Uhe liiai hoi ka lahui i keia,. o kuhīhewa auanei hoi na hai aku., r Alna lioi aoie makoii e pai ae no makou iho, ao ka makou mla i haua ai ? alaila, oawai aku auanei hoi' e p.ai V"ae no makou; v " Ke ike mai la no hoi oukou o ke ano hana keia i kupono na ka Ahahui Ak>ha Aina, ein nae hoi, he ole ka mea i. hanaia. 0 ka mfikou ano4iaua ī», a o kfeka-; hi auo e ae no hoi, ī m'akemake ai i ka hoahu a hookuonoono ana i waihona e hiki ai k° ukula na lilo a me na luhi o kekanaka, aole hoi paha e kiolā wale ia i ka maka?ii. Ks manaolena uei laakou ua iot ; a noun >.kt la na bake a pau loa i hoouuui.: aku a me kekahi heluoa hou nkr nei no olea ia 1 nei. Mai laweia aku kei? ma ke ano ! he manao kaena a -hoanni na makou ia makou ibo no keia mea a makou i hana ai me ke kono ole ia mai, eia nae hoi, e laweia aku ia ma ke ano he ao i na poe walaau wale iho 1 no, aole hoike ae ma ka 'hana, Oiai, aole makou he lala no ka ■ Ahahui Aloha Aina, o ka makou wahi uiea iki nae hoi ia i han.4 ai no ka aiua nei a me kalahni, !

■iio ka maiiaoi.iua na ka hua o, I .ka aaiia e lioopomuikai inai ia mokou a i.H kakou nn a pau. Iuu uiakou *ol* e kamailio a©" alia, aiaila, ua like ia me ka peepoh una ua ka txui e huai £© kaena aaa. _ A ina no hoi j unuhiirt ma ka olelo oiwi, ua like no ia me ka huua aua i ka waiwai a me ka poiuaikai i iniiaaoia - e loaa inai aua iloko nei o ka aiaa, kahi qo hoi i maopopo lea ai o na iuea a pau 1 hanaia a kahuli» hia ai ke Aupuui kumu, Ua hauoli nae hoi makou, ua puka iwaho i na wahi a makou i ake loa ai e ike i na uiea ōiaio. No nei hoi la, ea, ua Iawa ka'iou no n*l wa. Ma ka makou unuhi ai*a i ka paiapaia a kekahi wahiue Amerika, e ikeia iho ai no ua kaa a ,ua lilo ka hanohano i na wahine o Wasinetona no ke ake e holoi ae i kela kiko eleele maluna o ko Ameril:a Huipnia inoa hannh»- 1 no o ke kokua afta i na hona pnkahn maanei. A e like no ka hoi me ko Kakina hoihoi ol'e loa ia'ma o, pela no ka h;>i oia i hana mai nei i k.ekaht hana ka pnlu ma a pii ka "hūlīu o ke Kuhina īap»na n«>ua. No ia paha hoi ke kumu iloaa mai ai o lono mn ka \nseteralia aia ua o Kukina i Kapalakiko. E uoomanania o kona wa eiua keia o ka haalele honua ana la laila me ka hoihoi ole loa īa. He palapala okoa ae no kahi i loaa uaai nei, a e hoopuka mua ia aku ana tna ke Kuokoa namn 0 keia aawina la, e pili ana uo kana mau hana keaka knwalawala i hana tnai nei ma ka ninau o na eemoku Kep&ni, a na makou no hoi e uwiia aku. Pela no paha hoi i olelo mai nei ko ke Alii kanaka ma kana palapala hope loa ī honkakaia mamua ae, penei: «'No na mea e pili ana i ka hwikai paoa a Kaīnika, ua hooiewna na knpapaū nei a iakou a kanaia me ka pule ole ia, e like no me ka'u i hai mua aku ai ia oe." Auwe no ka h«i, inokuaōokuahua wale. 0 ka uanuanwa nui mai paha hoi kōe o lakou nei ma ae. Ēia nae hoi, ke nfe nei ko !akou nei ma ae hnnol», a no ke kuhihewa mai no paha hoi ia. T kahi iono iki aa hooholo ke ko~ aaite kalepa o ka Ahaolelo Amenka © hoomauia ke Kuikahi Panailike, olo koke ka pihe, me ke akāka ole e aponoia ana a aole paha. A no kaiu raai hoi o ka lon© hoohuiaina aohe 1 akaka» koe wale t.o paha ka uhaae koho, i mnu oi hoi ke aho o ko lakou poe Kupaianaha 10 no hoi paha ka ike k *rnhao * !o«a'ia Kakina

a kupono 10 ai no oia i hoahui | ao Sataua. Peoei i k ipeiauaha I ai; Ua hoikeia oaai riei mal 1 waho aiai ua 6lelo ae ka o Kakiua hfi 5,700 poe Kepani'i hooleia aole e pae inai iaoei, a ua kamailio aē hoi no oa hopena | weliweli e kau mai ana maluna 0 Hawaii nei mai na bana ekai ek.a poholalo a na' ahahui Kej pani, me kona olelo aē ka o ke 1 i Kuhina Kepani ma Wgsinetona | kekaki i komo ileko o ia hana e poholalo i nei Repubalika. Oiai hoi, oiaio maa oia, ke haohao nei nae hol makou pehea la i maopopo ai iaia ma Wasinetona no ka hoihoi hou ia o na haumana Eepani no ko lakou aina o ka hele nili ana mai ma ke kipaknia ana aaai keia awa i aku. Malia na Satnoa iio paha 1 hoike aku la. E hoomanaoia ua hooholo ka Aha Kiekie i Maraki 18 no na eemoku o ka mokumahu Mrtu a hooleia ko lakou pae mai, ]a 20 ae ka haalele nui ana mai no īapana. 0 ka lono mua no ia mea e hiki ai ke hoounaia iwaho, i Maraki 26 mai ia ma ka mokumahu Wanmu aku no ka Akau. Noln.ila, pehea la i maopopo ai ia Kskina no oa mea i «īafinei a loheia mai nei no kana mau olelo mn "Wasinetoua mā ka naokumahu Auseteralia o Marflki 30. Piha pahaohs«» no. Ke kuhihewa ole makou, he hana ! no nei i hooholoia aTftinna o kona haalele ana mai īa nei a ua maopopo h®i iaia e hana io ia aku ane. Eleu io no ke diabolola! Wahi a kekahi palapala mai Wasinetona: "Mai oi loa ina oe i ikeia Kuhiaa Haki i kona loh© anaualoaahe mau noho ike Alii ma kahi o na lnna o na aioa e wo ka nona an'a i da hana hoohiki Peresidena. Ua hoino oig i na Kuhina Nui a me na poe a pau i lihi launa aku a loa'a ai ua' noho. Lilo i mea hoolealea loa i na poe i lohe no ia tnau olelo aiia, a oi loa aku nae hoi, i na oihana." E akahele, o Moke, oiai, eia hou aku a khu I«hu loa e hoea mai atia, Ua heo aku nei hoi o Alapaki rae kona kokooīua. A Poakolu ae hoi o W, A. Kini, ma ke ano elele hoohniaina mai keia Aupeni ak«, Ola no na iwi o ku©wa. Ke aku oia/ wahi mai a ka makou wahi manu e holo aku ana na elele haole-" fcanaka iloko o Mei aenei, no ia hana liookahi t\o ko. Ahu \io I hoi ke ahnaj Ia W. 0. K»mika aku la i ua ioli ae kona i«oj> o WHiatna Owenekamika, a na like ole hoi me ka kakon i kam*t»in& kahiko

loa ai nona' Pela no hoi ia Ka«ka J, M. Kamika o hoouneia ana mamua, ua loli ae a oJ. M.ofca-Kamika. Ktipaianaha no hoi pflha lakou nei ma jte, No ka ike ole ia pahla hoi rae na i mea mau, loli aenei hoi i oi loa aku ai paha ka a uae ka ikeia mai. Na ka nupepa La o loka, kesahi p na nupepa Amerika i kipeia e lakou nei ma ae, i hoike naai nei aole ka i maikai loa kulana kalaiaina a ano e ae paha o Hawaii aei i . keia wa. Pololei no. Ka ino hoi oka inakou no ia i olelo mau ai i na wa i hala ae. * hewa ka hoi ia wai? Nawai «nai ka hoi ia ano i hooili mai?. Ka.i no hoi ml na po« no e hanai nei i ua nupepa la i hnawi mai. He /nea oiaio pono ole na mea a pau o nei, a-.le nae hoi o ka hoohuiuiaa ka la.au e ola ai'. 0 ka hoihoi hou ia iiiui o ke Aupuni Kumukanawai o ka lah.ui, .e ka lahui a no ka lahui, pela wale no e ola ai ka palapu. A o ke ano hooponopono nae hoi ia ft *Kakiua-Oweuekamika ma i makeniake ole loa ai. Ke hoomanaoia uei no hoi no kela lono powa a hanai leaumake Ike Alii. Ua hoike aku nei ka mea kakau o ka nupepa Ekamiua o Kapalakiko aiaanei, h® uoea paha e kakau nei no ka nupepa Euieiiua, o Miaaaa Kieke Kaae ka ua oie« la nana i kakau i kiu,a pokii ma o, īa Miaasa Kauka Kaaka, a nana ka hoi i ielepone aku ik« Aiii. Ia makou nae hoi i uinau pono aku ai i* Kieke ina ua kak*u io oia pela, ua hoole loa'mal oia. Msalea no keia poe ae i ka uhiuhi a Qftß ka iini epa wale ia hai, 1 naea e nalo ai o ka lakou han« ekaeka o ka manao ana. Hauie uaai nei ko Amerjka k*eaea palukuluku kauaka 4 oia o u Keouiuitma Kiuao" Kobeta o Kalepoai, a pela no hoi me ko aei Kobeta, ua haule oia mai ka lokomaikai mai o ka poai hemo» lele. Aia me kau« wahine opio maikai h uie ka okaua ko tuakou oiau ui&oi>o ehaeha welaaia no a«i haawiua UoohilahiU a hookanmaha i kf>u aku.