Ka Makaainana, Volume VII, Number 18, 3 May 1897 — "KE ALEALE NEI KA WAI." [ARTICLE]

"KE ALEALE NEI KA WAI."

Ua moeuhau,e ka o lnkou uei Lua tua k« A.naet-r»IU .e loaa yaai ka ho<ibuiMua. t boi, u» hoea oīa» he u&« kfthi iaea i ioaa, mai. Malia eia ae nāa'.ka moJs;utuahu o ka Poaha iho Uta! Penei ino kahi loae uo kela b«na kue PeresidftGb a ko Hilo poe mak«uißke hooiiuiaiua: He ka i haawiia, a ioa ia papaaine, he man luna oihnua Aupuni kahi. Ua ueiia ae e pnke na kiaha no ke ola o"Pererideun Kole, M he ole ka euia ae a muuiule ioa hoi na luuo oihaua. O ia lise 110 ka no ko "Ke. Aupuni" ola: Aka, ika wa i puaiia ae ai no ke ola o ''Kama'hi KaiUlHm f ko kakou Moi o nei maa aku, ,>_ ua emoole loa a kuku ana i ui»a, inuia aa pih« kiaha okōlehao a p 4 .u. Pehea la ia? 0 ka iuea pouo paha, e iiui ' aku i kela uiāu iuua nihuua a kaiehu ae. . .'

Eia mai he msm tslfgirHtna i keakeaia; uia ke «la a lloikua «e e ke! Kuokoa namu o ka auwina la Pohlua iho 1a: Haki ia Kole— Ua puhili kakoiviais. Ano hoi, ua puke ae uei ka uaanio oka Liliu hgakai; eia oia iauei e noi ai 110 ka Io«a aku o ka pono koho balnta akea i koaa lahui. A.oie loa e lieia qh pualikoa Amtr.ka e.pae iuka o Hoqi>lulu, koe wale uo uoa ke kakoo aua i kekahi Aupuoli kohoia roa ke kulaua -ooho-mana e ua poe i koho uiua malalo o ke Kua»ukanawai o 1887. Eia ke Kuikah* Pauaiiike iloko oka uwahi. E hoouns dila hou tbai a e kauoha mai ika huli boi aku o Kiiuo D d«, Kāki»a a uie ua poe Hawaii e ae. o*au oo hoi knhi e huli h >i aku ana mBuaua ae o ka haawii,i mai o ko s u palapala ae a kipaku e hoi aku. KoleiaHaki—Noho aku uo oe ilaila* ua oi loa aku ke iuo o nei. N* koa—hooma!u—na koa ki»i ooakaainaua—ua poe ki pu* polelei—Knokoa —ke oei ko*u poo a puui. I oei ae au *> hoouna eku ai ia DaiLOna a me Piehu uo Eue I«uL Hoouaa oaai ia Liliu e hoi mai i H&waii uei—ke hiki nae hoi ia oe.

Un hooMiaiu mai uei boi e ko \Vtsiuct )ua uupepa i kipeia e ka aoau hoohuiaiua» a u& laha ioa ae boi uialoko oko Jvapalakiko mau uupepa a uie ko kah mau walil eaea hui pu aku uti Ui© ko ui?i «kolu* ua loaa ka ka ke Aliiaiuioku l\oo- & kumuuaua o ka lialo aua «fku u«ig oia Uoi, eua ke kobo

b ili-t * e i"l.< i j ke u ke Aupull'

A ia likp !io hoi - i hoiieia ne ai 04 mabem tt ke ka ke AHi e bolo roobo p c r<s:c!ena f tne ka iūßDfiolr-nn oin 110 ka ka Hhui e koho ai. Pel« io- no, ke hoeamai ia wa.

0 olelo aoa nae hoi n a bui a ua noi bkn oia ia Pensdeoa Makinile, ua hoole lon mai nei o Kakauolelo Pama i ka oiaio o'e oia auo olelo. Eia iho ka ke Kapeoa mau oielo maopopo loa 1 loaa nrai nei J s keKuokca" namu: °Aole loa ba wahi kahua iki r»o k«ia m®a 4 me he la mai ia mekou aku;aohe niakou i wBiho ooi a'ku e li»e pela a aohe no hoi be ki.kai ana me Perfs;d ■t3 īJ 8 Makimle" Ua lawa kakou me keia hooi>\

N"Uila, t-e mea ole loa na olelo ba«nou a hoomiinui n ke Kuokoa-Kekake. U» liilinai makou i ka Kapeua Pama, a e mauao ae paha hoi L.kon he wabi }.tio pahele pahn V>->i keia i kiolaia ae e ua elele o keia An puni i hftha aku i kahi a ka noakani e pa ai mni ko kn Pfr«sidena ihu iuai ke uonolo i koāa w* e payhia ai i ka hiataoe Ae, he uonolo no hōi oia ao ka wa loaa no ia, tio ka mea, ke alu oia, aole loa uia e loaa aua me ia ,°no • maanu ekaeka

Poakelu ih6 e-ahai aka ai ka pupuhi ia ftle!e Kuhioa Datnona a me ukali Mekia C Piehu lau ■ . v. ; •••". kea, ho L:dina, Ēoelani, ka pahuhopu, ma ke ano o laua na elele o nei Aupuni i ka !a hoouaauao lohile Diiman& o ko Euelaoi Moi. He kuiana oi p.e ko Pi«hu i ka holo mua ana, he Kooela oia ahe lala no ka Ahakufcfa MUu, a he eml iho hoi, kona kulana i nei wa, he wahi Mekia Whle no.

No ke Kuhina Waiwai hoi, aohe a makou olelo ana, ua kopoao no oia, eia nae, aole loa oia no ka lahui oiwi. Aka, 110 kona akali iho hoi, e hewa a e hilahila mai ana paha hoi oia i na poe i ike a i launa m«a me ia. Pehea no hoi kehookiekie ae ] kona kulana, aole ia he mea hewa?

E akahele uae hoi laua mai 110 a kipa aku i W*sinetona, o 01 loa aku hoi ko laua hilahila ke ike aku i ko !aua haku Alii uiua e noho hoolai aea, a e buka aua hoi o mea iua iho me ke ano lomaloma, Malia e hauoli io aua paha hoi laua i ka uhaai aku i ko ka lehulehu d ila, a makou hoi i rnaiiBo ai hoihoi ole loa ka elele Kuhioa ē

V "-i 1«/ >Vi*Hi i<. t i.auk uii .f lKii»i© iloho oka wa ueie.

{ la Uiu hoi e holo hoolilo dila j h k-> ai no L d na, e holo ho' - , h\o d .la te anū uo hoi-o .Kauka -Li ,iio Asia, e like no me kakou ho.ike naa kela helu aku nei. He ktu no paba keia a au Uhaai uui wale. I fja ikeau ! keia"ūiamna, ntii ke kneia. Wahi a nla wahaolelo hoohui i aina, no ka tuakf,u ka o hoopio m mai e Inpana, a i ole ia, lal.nu limauui ia hoi e Be - r-4tania Nui, ua kokua ka na 1 Hawaii ī ka manao hoohuiaina. I Ka epa no hoi! ! Ina pela io keia ae la, o ka j hoao ae a hoao> jn_ai_no'k a.pono | loa ma koho balota. E ko- i kua aku no Ka Makaainana,! nei ma ia hana maikai* i loaa ai ! boi he knhō hoopouo niia 0 ka ; iahui ,ua 11 h kumnhana e pili ' ana no ko kakou kuUna hoo 1 ponopoaoo ke auo o ke Aupuui ; o nei ar.ua.fiku. Aole ke lahui i | hopohopo a i makau aka, o ke i Aupnni no ka i wiwo Weli- ! vpeli ! Eia nae, ua l>iki f:o~ ika i iahui ke hoomanawanui no ko ! lakou manawa, a oke Aupuni boi, aole loa !

Ano eno oi k'o keia Aupuni : a me ke Kahina Kepaui «nn ' 1 ka hoihoiia aka o na Kepnni i hooleia aiaiuua o ka moknmuba Kinaj M«rn, he moku i haumia i ka nfla'i si',īiola-poki. CJa oi loa aku h .i ke kupaiauaha " a kia makee ola ole ma k'a aeia ana aku o kahi poe e ae mai uka aku nei e hoi no ma ia moku. He keu aka hiki ! ole ke ae i nei I ano )iaqa. |

LJa ioheia inai uei ua... .waihoia ana Kuhin» Noi Gl>ae i pau o Atn6rika Haipuia e ike i kekahi kina ilako o kekahi kanawai i hooholoia eko uei A upy n i Ahaolelo iloko o lune i hal«. Ma koua manao, na manao kela kfjnawai e keukēa i ko na poe Araerki hookupa «na ' nuaanei. Hana nui iHō uei no n ikeia mai la ke ino iwaho.

No ka hiki pono ole i Ke Ai:ia Oiaio ke pane n*ar.~ ao mai i ka makou kiThi flkn no ko lakou f ; .ihe:iia m«i ke' Ruokoa uamu, ua pane [»ilikino n ano hailnli mai la kela aihue aie kaa o!e ia makou. ī he'eia aku ka hoi a paluku i ka waha maea ona, ina la ua ike iho.i ke auo o ku hnua, Ēia nae, ua hooknu aku oia i ke koikoi o ke palo anh ne i kana olelo kapulu maluna o ka lunahooponopono, n»e ka m'ih'i t»«i ia makou, 0 ia ka hana pono a ka #akA£tiBka

a iue kr, hea'i )h<{ oiaio, aolfs boi paha ē | !iks' rLe k» kela ino hapala 4 Hoouiake? k« nne hoi 'iia nupepa lh 'ma kp'nā helu o Pobon<> nohe he makemaie 1 na iaHio piHkino -a eia ;ma kona puk« la' »kii hoi o'ki ka boi i ka■■hHkukole mai ia m«k( ii i ka tf oc>puhue." makou e eha me ia ano oteīo, oifli, ua ole na lima e like me kela aihue hilahiia ole i ka hou a ko makou be i luhi ai.

Ua olelo mai na lakou uo ka i kuai ka lakou kope o ke , namu a hanaieiho ai e ka ike oka 1010 oko lakou puniu. o poakou hilinai i ke)B, up ka mea, ua maa loa iaia. Aohe 110 hoi mako.u i ike i kela, wahi hapaumi oiuilu miiu. Hoopunipuni! 0 ka pololei maoii no psha ua aiiiemi;, a i ole ia, u4 limali ma okoa mai no. Hu&i io ka hoi ka ike (ole wale) 0 ua iuo . la a makou 1 hoomanawanui loihi ai i kenu iuo a me kana mau hana ekaeka a hilahila oie. E akahele jihonaehoi na elemakule, he loua inaopop > jho k«na..

0 na lono inai nei uo ke kuikahi, e hookauia nua ka i date o eluai keueia mahma o na kopaa o na walii e. ae ekomo akn aua i Amerika Huipuia', a he hookahi keneta hoi no ko nei meu kopaa e hoouaaia aku atia. Pehea boi ia ? Noho m»i e lile. |E hala ole ana hoi ka i oMo wanana ai. M&i'no a hnopoina iki!

I kp Kuhina Pake i hiki aku nei 1 iKapalakiko, a ka Papa O'a boi i ,ae ole ai e pae mai ua hoike skt:f nei oiā i ke ano j paaui a kapakhhi o ka lawelawe j ia an|i © ka hoo»na]u meanei, no jka ua eeia no kblii poe e j kotiiq a puka a hele ka, oia nae j hoi, loa, pc-la no me Kukiuia,, ko rgen& kalepa maapei, anle i t.eia e hele nku e hui ipe ia. Nc uei ae la ka, na oielo|a ehu loa ke Aupiini/ E eha paha* r e pono, ua nele lakoii nei ma r.e me ka manao, naaik'ai no ia luaa Aupuui kie I kie i lkipa mai la.