Ka Makaainana, Volume VII, Number 20, 17 May 1897 — Page 4

Page PDF (895.57 KB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Ben Kekoa Hanke

Ka Makaainana.

 

4   HONOLULU,  OAHU,  POAKAHI,  MEI 17, 1897.

 

 KA MAKAAINANA,

HE NUPEPA OILI PULE.

 

  F. J. TESTA  (Hoke),

Ona, Luna Nui a Lunahooponopono

  Wahi Noho, ma Honolulu.

 KEENA.  Helu@ 327.  Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia

  UKU O KA NUPEPA.

 No Hookahi Kope ... $ .10

 No Hookahi Malama .. .25

 No Ekolu Malama ...  .75

 No Eono Malama ... 1.25

 Ina e hookaa mua ia, peneia ka uku:

 No Ekolu Malama ... $ .50

 No Eono Malama ...  1.00

 Hookahi Makahiki ... 2.00

  UKU O NA LUNA NUPEPA.

 5 Inoa ...  .15

 10 Inoa ..  .20

 Maluna aku 10 Inoa .. .25

 Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho o kona inoa ilio, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.

 

 POAKAHI,  MEI 17, 1897.

 

 Ua loi@a mai nei i nei kakahiaka he maikai no ka ke oia kino o ke A@ka e wala@ mai la no ia Wasinetona a a@he@a ka lahui mea e hopohopo ai nona. I aloha mai nei no ka i ka lahui, pela mai nei ka hoike o ia hoahele ona i huli a@ mai la.  Aloha no!

 

 KE kokoke aku nei kakou i ka pau ana o keia hapalua makahiki, nolaila hoi, "iluna no ka ua, waele e ke paia o lalo nei."  O na poe a pau i hookaa mua no keia manawa a no ka hapaha paha, e pono e noonoo iho no ka maoawa e hiki mai ana a hoouna mai, o nele no auanei.  A o na poe hoi e makemake nupepa ana no keia hapalua a no keia hapaha ae paha, aohe no e hewa ke hoomaopopo mua mai.  He kau leo keia i ka wa pono, o palaka auanei a nele no i ke kukui a i ka mea ola e ike ai i na hana e lawelaweia no ko kakou aina oiwi aloha.

 

 MAHALO makou i ka mahao O Kuhina Kupa e haawi i na ahamele hoihoiia e ka lehulehu no ka uku komo oluolu, i hiki ai hoi i kela a me keia ke hele, a ke kokua ikaika nei makou e hoomania aku ia hana maikai.  Eia nae hoi, aohe o makou mahalo a kokua i ke ano o na mele i puanaia mai, no ka mea, no ke anuu kiekie loa aku ia i kupono wale no no na poe ike mele.  Ina he mau mele maoli kekahi a he mau ano mele e ae hoi e hoihoi ia ai e ka lehulehu, na oi loa aku ia mamua ae o na mele o ka papa kiekie.  A ina hoi o ko ka lehulehu hoohoihoiia ka mea i manaoia,  alaila, ke hoike aku nei makou ma ko ka lehulehu aoao i ka manao hooheihoi ole ia e ka ahamele i haawiia i kahi po i hala ae Hana hou aku a hooi loa ae la pono ma ua mele e piha ai ka mahalo a me ka hoihoiia.

 

KE KUHINA AMERIKA HOU.

 

 Eia ke hauoli nei ke Kalahu Hoohuiaina a ma kona poe ka koo no ka hookohuia ana mai nei o Misita Harold M. Sewall i Kuhina no Amerika Huipuia ma Hawaii nei.  Ke mau nei no hoi ka oiaio i "ka hapapa ae o na poe e piholo aku ana i na opala" e lana ana iluna o ka ilikai.  Aole loa no hoi i pili a i lihi wahi launa iki keia hookahu i ko Amerika Huipuia kahua hoohuiaina, e like la no hoi paha ina o Misita Balauna ka i hookohuia mai nei e pili ana i ke kahua hoihoi hou ia ae o ke Aupuni Moi e ke Aupuni o Amerika Huipuia, aka, he ole a he ole loa no.

 Ua olelo ae nae hoi kekahi Senat@ia koikoi a hoomaikaiia o Amerika Huipuia, ke hoopauia ke Kuikahi Pauailike me Hawaii a haomau no nae hoi i ka paa ana i ke Awa o Puuloa, ua like no ia me ka hoonoho ana aku ia Amerika Huipuia ma kekahi kulana e hiki ole ai iaia ke nana pono i kahi aupuni okoa ae me ka'puai ula ole ae Nolaila, pehea no ia hoi e hiki ai ia Amerika Huipuia ke hoohui aka ia Hawaii nei mahope iho o ka limaikaika ana me na mea kaua a hoopania ai ka Moi a hoohioleia hoi ke Aupuni Moi o Hawaii nei.

 A ma ko KA MAKAAINANA aoao aku hoi, ke panai e aku nei no i na haawinaohaoha o ka hookipa ana mai i keia Kuhina hou o Amerika Huipuia ma Hawaii nei, no ka mea, ua hoike mua oia i kona kupaa no ka lahui o Samoa i hoopilikiaia, a ke manaoio nei hoi e hiki ana i ka lahui Hawaii ke hilinai aku no kona mau manao aloha a kokua.  Na nei mua aku ia e hoike mai, aia oia a hiki mai a noho pu me kakou.

 

"KE ALEALE NEI KA WAI,"

 

 Ke walaau la kahi Lunakanawai Kiekie i ko o poe.  He mea no ia i haohao mua ole ia nona.

 

 Ma kekahi kamailio ana i kekahi mea kakau nupepa, ua olelo aku ka oia na Amerika Huipuia i hoouna mai na poe misionari i keia mau paemoku mai Bosetona mai.  Ae, na nololei no.

 

 A na ia aina hookahi no hoi i hoouna mai ia Kuhina Kivini a me ka mokukaua Bosetona ianei, a hookahulihiaia ai ke Aupuni o ka lahui i apo aku ai i na mikanele me na lima hamama o ka hookipa aloha pumehana mau, a hanai a malama ai no hoi ia lakou.  Ae, pela io no a pololei hou ai no hoi.

 

 O kekahi no ka hoi a ua wahi Lunakanawai Kiekie piha haakei la i oleio aka ai, "Ua aneane makou a pau e lokahi ma ke kokua i ka hoohuiaina."  Heaha la keia ona, ua loaa paha i ka naio, a i ole ia, ua manao paha oia o ka olelo ana "makou," o ka lahui ia o Hawaii nei? Aohe io no he haakei aku a koe mai.

 

 Ina o ka hope iho kana mea i manao io ai, alaila, o kahi hoopunipuni kahiko no keia a ko Bosetona poe misionari i walaau mau ai no ua makahiki lehulehu i hala ae  E pono paha hoi ia Misita Kole a me kona Aupuni ke haawi mai i wa no ka lahui e loheia ai ma ka pahu balota, a pela no auanei hoi e paleia ae ai keia hoowalewale mau ia o kona poe ohakulai e hoike hoopunipuni mau, he wahi ma'i pipili loa hoi i keia au hemolele.

 

 Ua hoomau aku no oia i ka olelo ana, o na poe wale no ka e kue nei i ka manao hoohuiaina, "he poe roialisa kakaikahi, a me kekahi poe mahiai."  O ka oi loa aku no hoi paha o ka pono, i mea e maopopo loa ai o ka mea oiaio, o ka lawe ae i kekahi kohe balota ana o na "poe roialisa kakaikahi a me na poe mahiai."  Aole ia he mea hewa, aka, o ka pono oiaio maoli no ia e maopopo lea io ai o kulana o ka lahui.

 

 Poalua iho la i hoolele hou ia mai ai no na kanaka o na mokukaua Amerika elua iuka nei e paikau ai iwaho o Kuiaokahua, ma ke kahua o ke Aupuni ma Makiki, a i ka huli hoi nui ana mai i ke awakea ae, ua ku a hoomaha ma ka aoao mauka o ka pa luakini o Kawaiahao.  Eia ka i hoomaha nui malaila no ka piuana aku maluna o ia pa, oia hoi, ia lakou i maha pono iho ai, a no elua manawa o ka hana ana.

 

 Malia ua hoihoi loa na wahine haole a me ka lehulehu ae o lakou haole no ia hana, eia nae hoi, he keu a ka hoehaeha mai ia makou.  Aole olelo ana he hana hoohaahaa loa kela i na hoahanau o ia luakini, a oi loa aku hoi i na Alii na lakou i hookaika e kukulu ia heiau no ka hoomana a me ka hoonani ana i ke Akua ola hookahi Nona ka lani iluna a me ka honua nei ilalo.

 

 O ka oi loa aku paha hoi o ka hoehaeha, aia maloko i ia pa kahi i waiho ai a i moe ai o na iwi Alii lehulehu a me kekahi poe o kakou, a aia no hoi malaila kahi i hiolani mau loa ai o ka Moi o ka Lahui, oia o Lunalilo, ka mea i waiho iho i kona waiwai no ka malama a hanai aua i na poe hune a pilikia iwaena o kona lahui.  Menemene ole no hoi la!

 

 Eia nae, aole makou e olelo ae ana ua hewa kela poe.  Aole loa pela.  Aka, aia aku nae hoi ka hewa maluna o ke kahu o ia luakini a me na iala a pau o ka papa kahu waiwai.  Ua hoikeia mai ia makou ua noiia aku no ka i ke kahu a nana hoi i ae mai.  Ina o ka oiaio ia, a makou nae hoi e hilinai nei pela io no ka pololei, alaila, ua poina paha oia i kona kulana iho a ua nele hoi me na haawina o ka menemene.

 

 Ke haohao nei nae hoi makou i kona kumu o ka ae ana a noonoo ole ae hoi i ka pono o na hoahanau, a i ae hoi i ka hale ole ia aku o ka luakini e ka lehulehu i ka wa o na anaina haipule.  He nani hele ole ia no hoi paha, he noonoo a he hoomaopopo ole.  I olelo wale ia ai no he halekoa a he halepapu ua luakini la, mai ka wa mua loa mai i hooliloia ai i papu pale poka iloko o 1889 a hiki iho la no i nei hana hoohaahaa ana.

 

 Pehea la ka manao o ka papa kahu waiwai a me na hoahauau, ua hoihoi anei i nei ano hana?  Oiai hoi, aole makou he hoahanau no ia luakiui, eia nae, ua komo ke keeo a me ka lili no ka hehikuia o ke ano eehia, anoano, ihiihi, kapukapu a maluhia o ia kahua e hiolani nei kahi poe o kakou i hala mua ma kela ala hiki ole ke hoi hou mai.  He mau iwi no ka makou aia no ilaila kahi i waiho lolii a@ no ke kali ana no ka la hope loa o keia ao.

 

 Noonoo iho no hoi kakou la, heaha la ke kuleana o keia ano hana, a i ole ia, heaha la ka mea i manaoia?  He hookahi no paha mea maopopo loa, he hana hooweliweli mai paha ia kakou, a i ole ia, he hoomakaukau aku paha hoi i na Kepani o luna o ka mokukaua Naaiwa.  A mawaho ae hoi, he hoikeike aku paha hoi i ko lakou eleu a eleu ole ma ka pinana pa, a i ole hoi ia, i ko lakou eleu paha ma ka pinana ana iluna o kumulaau ke hoea mai ka wa no ka hana.

 

 Oiai hoi, aohe no he waiwai o kela ano paikau, he mea pono ole no hoi paha ke hoomau a ke hana hou ia aku.  A oiai hoi, o ka waiwai o ka luakini, no na hoehanau ia, ua like no ka laahia me ka waiwai o kahi kanaka koakoa, e pono no hoi paha ke hookiia@ a mai no a hoao hou aku.  Ina i makemake e hana hou aku pela, e noi aku no ka pono i ua pa o na ewe mikanele a ilaila aku e pinana ai, a mai no a hehiku a hoohaahaa hou ae i ko kahi luakini.

 

 Lehulehu no ua poe i hele ae e makaikai i keia hana, a ua hauoli paha, hui lakou, a o ua