Ka Makaainana, Volume VII, Number 20, 17 May 1897 — Page 7

Page PDF (912.25 KB)

This text was transcribed by:  Matthew Shim
This work is dedicated to:  To Auntie Loretta Shim Lau

Ka Makaainana.

 

HONOLULU, OAHU, POAKAHI, MEI 17, 1897.

7

 

NA AINA MAMAO.

 

Mau Lono Huikau mai kela a me keia Wahi Like Ole.

Hiolo ko Helene Aha Kuhina.

 

            Aperila 29 i noi ai o Moi Keoki i ko Kuhina Nui Deleanisi waiho aku, a ua hookoia no pela. Na M. Rali, alakai o ka aiai kue, i wae ae i Aha Kuhina hou, a maopopo loa i kahi la ae. Ua loli ae ko ka lehulehu manao eena a ano e loaa mamuli o keia loli ana ae o ka Aha Kuhina. He olelo paa ka Kuhina Nui Deleanisi i pau, oia hoi, e hoso no oia i ka hooikaika ana i kona poe aole e keakea aku i ka Aha Kuhina hou, oiai, o keia ka wa oi loa aku o ke kupono ole no kekahi paee kuloko. Ua kapaia ka Aha Kuhina hou o ka "aha kuhiua hoopakele alii." Aole noonoo pui ia o ke kaua me Tureke iloko o na hora mamua aku, hookahi mea nui o na Kuhina i pau a me na Kuhina hou.

Auhee na Tureke ma Velesetino.

            Ua lele kue aku na Tureke i ka Huina o Velesetino i ka po Poalua, Aperila 27, a @a hoauheeia e ka puali nui o na Helene, mahope iho nae hoi o ka ulaaia ana o kekahi mau alahao kakaikahi a me ke okiia ana o ka uweaolelo. Aole no i hakalia iho, paa hou no i ka hanaia a hoomaka no ka holo o na kaamahu hali koa i kahi la ae. Ia po iho no i hoomaka hou ia ai ka hakahaka ana, a i kahi po ae (la 29), ua akoakoa nui na Tureke ma ke ala e hiki aku ai ilaila. Mamua o ke ao ana, ua lele kaua aku na Tureke, aka, ua hoauhee nui ia no me ka poino nui. Ekolu wa o ia Kakahiaka i panaiia aku ai o keia kue ana a na Tureke, he wahi okoa i kela a me keia wa, a ua hoauheeia no hoi i kela a me keia wa. Ua manaoia paha i hookahi wa e lele kamoko like aku ai, eia nae, ua puhili ia manao ana pela, no ka uele i na hooponopono maikai ana. Ua hoaano loa aku nae hoi na Tureke no eono hora, a i ke awakea i haalele aku ai i ka manao e lawe pio mai ia wahi. Huluaa loa na Helena, a o ka oi loa aku ka, o ka Puali Ekolu a me na pukaa malalo o Generala Somolenitizi. Nui ko na Tureke poino a uuku hoi ko na Helene. Ua uhaiia aku na Tureke e Konela Ianicoseta me ka Puali Ewalu.

            He telegarama ka i loaa ae ma Atenai i ka waenakona po o Aperila 30, no kekahi hoouka kaua nui ma Velesetino mawaena o kekahi puali Tureke o 8,000 kanaka a me ko Generala Somolenesizi mahele. Ua hoauheeia na Tureke me ka poino nui. Mamuli nae hoi o ia auhee ana, ua hoopuka ae ka A@pu@i Tureke i ke kuahaua mahope iho: "Me ka mamao loa hoi mai ka hoauheeia ana  ma Velesetino, aia no na pualikaua imiperiala ke hoomau ia i ko lakou nee lanakila ana no mua." Ma kahi oleloia he 2,000 no ka poe Tureke a he 8,000 hoi poe Helene.

Kahua Kaua Kahiko o Pasaloso.

            Ke haalele la na Helene i ko lakou mau kulana mua o ka paa ana, e laa o Volo, Larisa, a me kahi mau wahi e ae, a ke hoi la lakou no Pasaloso e hoomoana ai. O na Tureke hoi keia, aia lakou ke hou la no mua no ka hoohiki aku ka i kela wahi hope. Ua manaoia e lilo ana o Pasaloso i kahua no kekahi hooili kaua nui a ilaila paha e akaka ai ke hopena a me ka puana a ka moe.

            O keia wahi kulanakauhale uuku a ka pualikaua Heieae i kuemi hope aku ai mai Larisa, o ia ke kahua kaua kahiko he iwakalua keneturia i hala ae i uleleia ai mawaena o Pomope a me Kaisara. Mahope iho o ia kaua ana, ua emi hope aku o Pomope no Larisa, ma ke alannui hookahi no a na Tureke e nee la e kue aku i na Helene.

            Aia ma keia wahi kahi i hoolulu ai ko Helene pualikaua nui, a i ka la 1 nei, ua liuliu a ua ku makaukau no ke kaoa, aole nae hoi i ulele io ae. Ke haalele la ko laila poe i ka hoho iho ia laila, a pela no hoi me kahi mau wahi kokoke e ae. Ua manaoia i ka Poakahi, la 3 nei, e ulele kaua io ia ae ai. Eia ma keia wahi kahi a ka Aha Kuhina hou i manao ai e hoohoa aku i ka enemi. Ua hoea aku na Kuhina Kaua me Kalaiaina me Pasaloso i ke awakea Poaono, la 1 nei, a ua hookahakaha koke ia ae na pualikoa.

Na Hoolala a na Mana no Keret@.

            Ua eleloia mai kahi ae e hiki ai ke hilinaiia he mea ole ke kaua mawaena o Helene a me Tureke no ko Keret@ kulana, pela kahi hoikeia ma Ladana o Aperila 20. Oiai hoi, ua hooia ae na Mana i ka noho palekana o na poe Musulumana, a e hoomau aku ana no lakou i na hooikaika e hoomalielieia ia moku puni a e hooili aku hoi iaia no ka pono uoho kuokoa. Ua lokahi no ka hoi na Mana a pau e hoomau no i ka paa ana ia Kerete me na pualikaua o noho la malaila.

Lele Kue i na Puali Hui o na Mana.

            Mai Canea ae kahi lono i loaa ae ma Ladana i Aperila 23, e hoike ana ua lele kaua kue aku na kipi i ka Papu Izedini, kahi hoi o na pualikoa hui o na Mana i noho ai, mawaho ae hoi o na koa Tureke, Ekolu mokukaua i haalele aka ia Sida a moku mawaho pono aku o ka papu. Ua hele nana aku no Adimerala maluna o kakahi waapa--topido. He palapala ka Konela Vasoso i na Adimerala e ninau aku ana ina paha ua hui pu ae na Mana me Tureke. Ua maopopo loa ka manao o keia hoohele ninau. A ua hoike aku no hoi o Konela Vasoso i na Adimerala ua kauohaia oia e lele kue aku i na Tureke.

Noi e Alohaia aku o Helene.

            Ma Wasinetona, Aperial 23, ua waiho ae o Lunamakaainana Makuaea i kekahi olelo hooholo iloko o ka Hale, e olelo ana o ke kaua mawaena o Tureke a me Helene, he kaua ia mawaena o na Mosolema a me ka malamalama Karistiano, a e kauoha ana hoi e pahoiaia aku ko Amerika Huipuia manao aloha ia Helene me ka manaolaua e lanakila ana oia ma keia paonioni ana. Ua haawiia aku ka olelo hooholo i ke Komite o ko na Aina E, a oiai hoi, aole ia komite i wae a i hookohuia, aohe mea e hoomaopopoia ae ana no nei wa.

Enelani ma ke Kaikuono o Delagoa.

            Mamuli o ko Potugala ae ana, ua lilo aku ke Kaikuono o Delagoa, Aferika Hikina, ia Enelani malalo o ka hoolimalima no 30 makahiki ma ke $30,000,000 o ka makahiki. Ke keehina nui keia i manaoia i loaa aku la ia Enelani, a loaa hoi he awa nona e hiki ai ke hoohiki kokoke loa aku i ke Taranavaala, me ka oleleia ae he keehina keia na Enelani i kuko loihi ai a akahi no a loaa. O ka hopena i manaoia, o ko Enelani kaili mai koe i ka Repubalika o Aferika Hema, eia nae, aole no paha e lilo mai ana me kekahi kue ole ia e na poe Boa.

            Ahiahi o Aperila 21 i hookomo aku ai iloko o keia Kaikuono he ewalu mau mokukaua Beritania a ua ulu ae he hooluaiele ana i ka manao o ko laila poe, eia nae hoi, ma ka mamoia ma Kaona Lae, he hana hoomaikeike wale no keia. No keia mea nae hoi, ua hoike ae ke Kuhina Pukiki o ko na Aina E ma Lisebona, i kahi la ae, iaia i ninauia aku ai ua hooia aku o Beritania Nui iaia i kona "mau manao maikai," a he mea ole wale no kela mau hoikeike mokukaua ma kela wahi. Eia nae, ua nui ka hopohopoia ma ke Taranavaala.

            Aiea o Enelani ke liuliu la no kekahi kaua kue aku ia Karuga a me na poe Boa o ke Taranavaala.

Waikahe Weliweli Nui.

            I ka oili aua ae o ka la maluna o Guteri (Guthrie), Okalahoma, Amerika Huipuia, i Aperila 28, me ka maopopo mua ole, ua kahe aku he waikahe nui ma kahi o eono a ewalu kapuai ko kiekie a he hapalua mile ka laula ma ka aoao komokana o ia kulanakauhale. Lehulehu na ola i poino a ua anai pau loa ia aku kekahi aoao o ke kulanakauhale, aohe mea koe ma ke ala a ka wai. No kahi wa i pule ai ka lehulehu o ia awawa no ona ua, no ka hele a maloo papaa la, a ua hoea mai me ka ua liilii a owa okoa mai ke ao ua o ka lewa, i ukaliia e ka uwila. Ua naha pu ka lua hookio wai a hui like ae la ia wai me ko kahawai, a hookahi ka haele like ana ma ke ala o ka hoopoino a hoopilikia. Weliweli ino!

Na Hunahuna Laulaha.

            Aia na lala o ka aoao Panela ke hoolala la e hoala ae i ahahui Ailiki kuokoa.

            I ka holo hoomaha ka Moi Vitoria no ka hema o Farani a ma Italia, a ua huli hoi ae no Euelaui.

            He olai oolea ka i hoonaue ae ma Matasumoto, Iapana, i ka hora 3 p. m. o Aperila 30, Aohe poino i loaa.

            A hiki i ka hapalua o Aperila iho la, ua loaa ae he $2,500,000 ma Ladana no ke kokua ana i ka Waihona Wi o Inia.

            Ua hooponoponoia ma o kekahi kuikahi ke paonioni palena aina mawaena o Beritania Nui a me Mekiko, e pili ana i kapanalaau Pelekane o Belize.

            He mau poo-leta hoomanao hoi ka Auseteralia no ka Iubile Daimana, e like la me ka Amerika Huipuia i hana ai no Kolumebusa, i ka makahiki 1894 aku nei.

            Oiai hoi e kali ana i na kukai ana no na paee pili hoopae eemoku me Hawaii, ke manao la na hui eemoku Kepani e hoouna aku he heluna paahana nui i Berazila.

            Ua hoole ae na luna oihana o ka Legationa Kepani ma Wasinetona i ka oiaio o na lono i wawaia, ua lawelaweia na kukai ana mawaena o Tokio a me Wasinetona e pili ana no Hawaii nei.

            He lono pili oihana mai Manila, Paeaina Pilipine, ka i loaa ma Maderida, Sepania, Maraki 31, e hoike ana ua ki poka ia aku e kekahi au mokukaua Sepania o Roasa Rosario, ma ka akau aku o Cavite. Ua poino ia kulanakauhale a ua lehulehu na ola i popilikia.

 

            Eia iho na poe hapai pahu o ke kino kupapau o Misasa Hanale Walakahauki: Peresidena Kole, Kuhina Waiwai Damona, Loio Kuhina Kamika, Pi Ki Keoni, J. B. Akekona, Wile Holo a me C. P. Iaukea. I ka loheia ana mai ua make oia, ua pani koke ia ae na ipuka o na halekuai o J. T. Walakahauki, Ka Hale Oiwi a me ko E. W. Jordan i kela auwina la Poaono, la 1 nei. Ma Honolulu nei no ko Misasa Walakahauki hanauia ana iloko o 1844.