Ka Makaainana, Volume VII, Number 22, 31 May 1897 — Page 4
| This text was transcribed by: | Dorothy Stocking |
| This work is dedicated to: | To the People of Hawaii |
Ka Makaainana.
HONOLULU, OAHI; POAKAHI, MEI 31, 1897.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
- - - - -
F. J. TESTA (Hoke),
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono
Wahi Noho, ma Honolulu.
KEENA: Helu 327, Alanui Moi, ma Waialeale, kokole i Alanui Koni@.
- - - - -
POAKAHI, MEI 31, 1897.
- - - - -
AOHE oiaio i kii aku nei o Kuhina Waiwai Damona ia Kama’lii Kaiulaui e hoi mai @ kona hohoalii i hanaiuoia e na pakaha. Ua hoike a mei ia makou aole ka oia e kipa ana ma Wasinetoua, aka, e holo loa aku ana no no Ladana. O kona manao nui no o ka loaa o ke dala aie emi mai o ka ukupanee a hoohui ae i ko kakou aie lahui a pau malalo o hookahi aie nui. Ke pau ka hana ma Ladana, a ke loaa ole no hoi ke dala aie malaila, alaile, e holo aku ana oia no Parisa, a ua oleleia e loaa no ka iaia malaila me ka emi loa. Pela paha, aka, e nana aku no hoi kakou.
- - - - -
Ina paha a na kakou oiwi na hana hoomanao o ka La Kaupua, ina ua oleloia kakou e na haole he poe hoomanamaua i na uhane o na poe i make mua. Pela no hoi makou e manao nei no lakou haole. Eia nae hoi, ma waho ae o ia manao ana pela, he haawina maikai no hoi kahi e ao mai ana ia kakou ma ke aloha, hiipoi a hoomanao ana i ko kakou poe i h@a @na no kela ao i ike ole ia a aole hoi he huli hoi hou ana mai i waena o kakou nei, a o ka oi loa aku hoi, ma ka hoomanao ana i na poe i molia ia lakou iho no ka pono a me ke aloha i ka aina. Ua loaa nae hoi ia kakou he haawina maikai, kupono a hiwahiwa loa mai ia Amerika Huipuia, a oiai hoi, nona ia la, ua hewa ole no ko kakou komo pu aku e malama i na hana hoohiwahiwa, a pela no auanei hoi e mau ai ka noho a launa kohu hoahanau a ano hoa’loha o kela a me@keia.
- - - - -
Ke kuhihewa uei kekahi poe o kakou ua make ke Kuikahi Panailike. Aole loa pela ka mea pololei. O ka mea pololei, aohe i akaka kona aho, e hoopauia mai ana paha, aole paha, eia nae, ua nui ka ikeika o ka aoao kinai ma Amerika Huipuia e make, a o na poe kanu uwala hana kopaa nae hoi ka ei aku o ke kue iao loa. Aie imua o ko laila Abaolelo he bila kanawai e pili ana i na loaa dute, a maloko hoi o ia bila aohe mea i oleloia no ke kuikahi, nolaila, ua manaoia he kinai no e make loa ka mea maopopo, oia hoi, he kamakeloa no. No nei ano kulanalana mai me o, ke nui nei ka hopohopo o ko kakou poo kanu ko a ano hana e ae o waiwai ai. Heaha ana la ka hopeua o ia hana, e ola ana paha, a i ole ia, e make loa aku ana paha? He mea no ia no kakou e hakilo aku ai, a malia o ko mai no e like me ka makou i wanana ai.
- - - - -
UA PONO KE HOOKUONOONO.
- - - - -
Ma kekahi hoike a hoopukaia aku nei ma ka aoao ekoiu o keia helu, ua nui ka ke ohohia o ia mahele o ka lahui oiwi e noho la ma Hana, Maui, i ke kumuhana hookuonoono. He mea maikai io no keia, ke hanaia nae hoi me ka poino, a he hana kupono loa hoi na ka lahui mai o a o e hana ai me ka lokahi like. O makou nei no kahi i makemake loa ia ano hana, ke hanaia ae nae hoi mawaho o na hoohihipea ana a na hana kalai aiaa, e like la me na kahua haoa o na Alahui Aloha Aina a me Kalaiaina e lawelawe a e hoolala nei i mea e hapala ai a huikau paumaele iloko o ka ekaeka.
E kala no i hoike aku ai makou i ko makou kue i ke komo aku o kahi ahahui kalaiaina a oi loa aku i na ahahui no hoi i hoikeia, e lawelawe ma na hana hoahu dala no ka hookuonoono ana. No ko makou kue ana mamua aku nei, ua laweia mai ka olelo aole ka e hoaoia mai ana e pane hou mai ia makou ma ka aoao mai o ka nupepa Ke Aloha Aina, ka wahaolelo hoi o ka Ahahui Aloha Aina, a pela no ka e waiho hoopopopulu ai, a iloko hoi o ia wa, e hoonee malie aku ao ka i kela kumuhana imua a ku pono ae ma na keehina e hooni a e hooholomua loa ia ai. Ua manaoia ka ma ia mea e palaka a e mumule ai makou, i loaa ole ai hoi he mea hoomaikeike aku i ka pono ole o ia ano hana imua o ka lahui. Eia nae, ke ike mai la no ia poe lawe olelo aolo loa makou i moe a i palaka, aka, eia no ke makaala mau nei. A mai no a hoopoina iki i ka makou i olelo kahiko ai, he pono ole ke hoohuiia ae ka hana hoahu a hookuon@ one me na hana kalaiaina, aka, e malama kaawale loa i kahi mai kahi aku e pono ai.
A @ala ae la hoi ke keakea no ka awiliia o ia mau lawelawe hana ano, a hoi pono iho hoi a ka hana hoahu no ka manao hookuonoono, ke kokua a ke hooikaika loa aku nei makou ia kumuhana. E pono e hoomamakaulii ka lahui ma ia hana, a ke kuonoono no hoi, loaa kulana e eolea ai ua kapuai a e ikaika ai hoi o ka leo. Nolaila, e hooikaika aku ma iu hana e pono a e waiwai ai kakou a pau, oiai aole ia he pono no ka mea hookahi, aka, no ka lahui no ia. A no ka hookahua ana hoi ma keia hana maikai, ke mahalo nei makou i kela poe o kakou i hoohana mai la ma Maui, me ka manaolana e’uhaiia no lakou me na haawiaa o ka pomaikai, ke hoopoina ole nae hoi i ka makou ae, e hoomamaoloa aku i na haoa kalaiaina.
- - - - -
HOOULU HOIHOI HUHEWA.
- - - - -
Ua ike iho makou ma ka nupepa Ke Aloha Aina Oiaio o ka Poaono nei, i hoomau loa ia mai no hoi mai na helu puka la o na la mamua iho, i kekahi mau manao e hooulu hoihoi huhewa ai i ka lahui e pili ana i ke iini i ko kakou mau hanao a @ e noho nei ne ka lia nei. O makou pa no hoi kahi e hui pu aku me ke hoa ae oiaio nae hoi, a o ka makou hoi ia i huli ai ma na nupepa kuwaho a he ole ka loaa. A uawai ole no hoi e loaa, he lono telegaram@ hope loa i loaa ae ka ma Kapalakiko mamua o ka holo ana mai nei o ka mokumahu Auseteralia. Ke ninau nei makou—Mai ia wai mai? Iloko ka hoi o ko lakou malihini ma ka hana, he keu ka hoi a ka emooie o ka loaa o na hoa’loha ole wale ma o. A i loaa ole no hoi paha ia makou i ka ua mea o ka oiaio ole no.
He mea oiaio loa ua nele makou me keia lono “hanehane” e loaa ai hoi “he leo no ke ola o Hawaii Imiloa” no kakou a pau @ hauoli ai. Eia nae hoi, aole i oiaio iki keia hoike a ka makamaka. Ua hiki anei hoi i ka lakui ke hilinai mai ua oi ae kona ike i ko makou i na mea e hanaia nei no ka pono o ka lahui@ Ke kuhihewa ole makou, he wahi maunu alualu keia no ka lawe nui ia aku o ka nupepa e na poe o ka lahui e puhihei mai ana a hihia ua umiumi a pipili pu hoi me na lima i kepau. Ma keia ano hana hooalu hoihoi makehewa, aole loa makou e ae e komo pu aku, aka, e ke mamao loa mai ana no makou. A a ko makou kahua maluna o ka pololei a me ka oiaio, a malaila e ku nei a haule aku; he nani haule ana aku no hoi paha @, ua hana a na lawelaweia me ka pololei a me ka oiaio. Ina hoi i kahi manawa ua pololei a oiaio ole ka makou hoike, a i hoopololeiia mai hoi, ua awiwi no makou e hana aku i ka mea pololei me ka pono a me ka oiaio. Aka nae hoi, ma na mea hoi e pili aua no ka aina nei, ua hoao mau makoa e hooko aku i ka hana ma ka pololei a me ka oiaio i maopopo ia makou, aole loa noi ma ua mea haku wale iho no.
Ina kakou e haliu ae aua i hope, i na wa ma@eua aku a ma hope mai o ke kahulihia ana, ua alakaiia ka lehulehu e na ano manao e like me ka ka makamaka e hana nei, oiai hoi na nupepa Ka Leo o ka Lahui a me Ka Oiaio e ola ana. A heaha ka haawina i loaa ia mau wahaolelo a ka lahui i hilinai ai me ka pauiehia? Ua ukuia aku no laua e ka lehulehu ma ke ana a laua i ana mai ai i ka lehulehu. A ano, eia hoi keia hoa hou ke hoao aku nei e hookolo ma ia ano meheu like. Ua like no nei ano hana me na ano hana like e pakaukau he’e ia nei e kahi poe, a o kona lunahouponopono no kekahi mea i maa loa ma ia ano hana lawe olelo, oiai, o ke makou maopopo a kamaaina ia nona. O ka makou wahi ao makamaka wale no i ka hoa, e hooki ia ano hana, o halawai no auanei hoi me ka hopena o kela makamaka i alakai ai i na nupepa i hoikeia mamua ae. E pono e hilinai maluna o ka pololei a me ka oiaio i na wa a pau, a i haule hoi, he nani haule ana ia ua hanaia ka pono me ka pololei a me ka oiaio. Mai no ka makamaka elekule a k@eo mai ia makou kamalii e ao aku nei, oiai, he kamalii io no makou i ko ke hoa ano a kulaua, aka, mak ka hana nae hoi, ua kauakamakua. Ke panai aku nei makou i keia ao ana me ka manao maikai, aole loa hoi me ka manao “hooulu i ka la ino.”
- - - - -
“KE ALEALE NEI KA WAI.”
- - - - -
Olo makehewa hou no ko la kou nei ma ae pihe hauoli i ka Poalua iho la, me ka maopopo ole loa o kahi a me ke kumu i hoea mai ai. Wahi a ka olelo wale, ia ae, ua maopopo loa ka ka hoea mai o ka hoohuiaina.
- - - - -
Pela paha; e hiki io mai ana paha hoi ia i ke au a kakou i ike ole ai. O lakou no paha hoi ka i ike i kahi mai o ko lakou hauoli. Ia kakou hoi, e makaala loa, o oili ae he apuhi mai ia kakou.
- - - - -
Ua loheia ae he hana ka kahi a lakou e onou mai ana iwaeua o ka lahui, e ua hana la, aole i maopopo ia makou. A no ia wahi lono iki la i komo mai ai ka manao ia makou e ao aku ia kakou—“e uihi ka hele’ua i ka uka o Puna,” o hihia kakou ma ka umiumi a papapau ana, “he aa ko ka hale.” Mai no a puni wale aku, aka, e makaala a e a kahele loa.
- - - - -
He manaoiaua poho no nae hoi keia o lakou, a ma ia mea . . .