Ka Makaainana, Volume VII, Number 26, 28 June 1897 — Page 1
This text was transcribed by: | Jon Yasuda |
This work is dedicated to: | Puakea Nogelmeier |
Ka Makaainana.
BUKE VII ---- Ano Hou Honolulu, Oahu, Iune 28, 1897. Helu 26
MOI VITORIA
Na Hana Hoomanao a Hoohiwahiwa no Kona Iubile.
Ua hoea mai a ua hala aku ka la hoomanao Iubile Daimana o ka Moi o Beretania Nui a Emperese hoi o Inia, no ka piha pono ana hoi o na makahiki he kanaono o kona noho ana ma ia nohoalii. He wahi la hookahi wale no ia a he uku paha hoi ka ike hou ia aku ma ke ao nei, aole no paha hoi mai kahiko mai.
O ka mua o na hana hoolaulea a hoohauoli i ka lehulehu, o ia ka aha hulahula ma ka Paka Kuokoa i ka po Poalua iho la. Ua haule mai ka ua ia auwinala a me ia po, aka, he mea ole no nae hoi ia. Piha ia hale nui i ka lehulehu i konoiao na anuu like ole. Ua paihi o loko i na hoohiwahiwa pua, lau niu, a me na hae like ole. Mawaho iho o ke kahua ka puali puhiohe Aupuni, a hiki aku ke Komisina, pau, a hoomaka no hoi ka hulahula ana. Na ka hui himeni o ka Puali Puhiohe Lahui ke mele. I na hora liilii o ka wanaao ae i pau ai.
Ua mau mai no ke ano ua, pololuhi a poi pu i ka Poakolu ae, i awiliia hoi e ka ikiiki, aka, ua lilo no ia i mea ole no na hana i hoolalaia, a hoomakaia na heihei waapa hoehoe a me holoholo pea i ka hora 8. Hora 10 ae hoi he anaina pule ma ka luakini o Sana Anaru, i lawelaweia e na Rev. J. Usebona a me V.H. Kiticata, a na Rev. A. Makinikoki hoi ka haiolelo. Malaila ae no ke Komisina, a ma kana kono hoi, ua hiki ae ka Moiwahine Kanemake, i ukaliia e Kama'lii Kawananakoa. Pela no hoi me Peresidena Kole me kona mau Kuhina me na ukali i hele a hiolo na pilali. O na luna kiekie kekahi o na sina e a me na kanikela, a me ka lehulehu no hoi o kela a me keia aoao. Ua piha no ka luakini a ua maikai na himeni i meleia mai e kekahi papa-himeni o kanahiku poe, mai na kane, na wahine a me na opio. O ke mele lahua o Enelani ka himeni wehe. Ua aneane no hoi e pau, helelei iho ana ka ua.
I ka wa no hoi o ka pule, o ka wa like no ia i hoomakaia ai o na lealea no na opio iwaho o Kapiolani Paka. Hora 1 p m. ae no hoi na lealea no na poe oo. No ke ano ukelekele o ke kahua heihei, ua hoomoeia mai na heihei kaa paikikala a kahi la malie ma keia mua iho, o ka Poaono nei nae ka la i manaoia ai, a no ka ua no, ua hoopanee hou ia. (No ka haiki o ko makou kowa, ua hiki ole ia makou ke hoike piha aku i na lealea a pau loa i malamaia.)
Ma ko ke Aupuni aoao hoi, mawaho ae o ke kulaia ana ma ia la, ua haawi ae ka puali puhiohe no ka hoolaulea ana i na lealea o ia la, a pela me ke ki pu ana hoi i ke awakea ana ae, oiai, aohe mokukaua Pelekane ma keia awa. E mahaloia ke Aupuni no ia mau hana makamaka.
Ua welo ae na hae Aupuni, paihi no hoi na mokukaua a me kahi mau moku kalepa o loko nei o ke awa. Awakea ponoi ae hoi, ua kani ku@lua ae na pu aloha mai na mokukaua Piladelapia me Naniwa, i ae oluolu ia hoi e na poo hoomalu o laua, a pela pu no hoi me ko keia Aupuni mau pu mai ke kahua makai o Kakaako.
Pohu maoli no ia la me kahi oaniani iki ma ka hema mai no ka hooi loa ae i ka ikiiki. No ia pohu, ua lohi loa ko na waapa pea huli hoi koke mai, a ua aui loa iho @. @ aku na lunakanawai a molowa, haalele okoa, me ka hoopau wale ia o ia mau heihei. E hoao hou ia aku ana no i kahi la o keia mua koke iho, ke maikai mai hoi kahi makani.
Ua laulaha maoli no ke kulaia ana, ua paa ka hapanui o na halekuai a koe wale no hoi ko na Pake a me ko na Kepani mau halekuai liilii. A iwaho hoi o Kapiolani Paka i moe ai ka@ o ka lehulehu. Ua hooholoia o ia kekahi o na la kulaia oiaio maoli i malamaia ma o kakou nei, no ka mea, he Alii i mahaloia e ko ke ao a puni ka mea nona keia la hoomanao.
__________
Ua lonoia e wehe hoi ia ae ana no ka hoi ka Be Hoki ma keia mua koke iho i hale hoohainu waiona, e like no me ia mamua.
Ua kamaaina ka lehulehu ia Sini Loi a me Kawona Sini Loi, he hookahi no ia mau mea, eia nae, o ka halekuai ma ka inoa hope ke kuai hoopau nei o ka hoomaka ana i ka Poaono nei. E like no me ka mau nona, pela no hoi ia i nei wa, he emi a he oluolu loa me ka oiaio maoli.
O na mokumahu au moana e ku mai ana i keia pule, o ia ke Kulanakauhale o Peki@a mai ke Komohana no Kapalakiko i ka la apopo, ka Mariposa i ka Poaha iho a o ka Rio de Ianeiro i ka Poaono aku, mai Kapalakiko like mai laua, no ka Hema ka inoa mua a no ke Komohana hoi ka inoa hope.
HOOMAHA MALUHIA
_________
Na Hana Hope Loa no R.W. Meyer a me Kona Waiwai
Hora 6:45 o kakahiaka nui Poakahi, la 14 nei, i ku aku ai ka mokumahu Waialeale i Kaunakakai, me ka ukana luuluu, ke kino wailua o ka hapauea aoo Rudolph Wilhelm Meyer, o ka haalele ana mai ia Kou nei i ka hora 8:20 o ke ahiahi mamua iho. Ua ukaliia aku ke kupapau o keia poe mahope iho: Misasa R.W. Maea, Misita a me Misasa O S Maea a me eha mau keiki, Misita a me Misasa W Mutch a me elima mau keiki, a me ekolu mau kauwa, Misita a me Misasa H.R. Hikikoki a me ekolu mau keiki H P Maea, W A Maea, R W Maea, Misita a me Misasa W Auld, Misita a me Misasa D McCorriston, Rev. S L Desha, Kale Luka, Misasa J Luka, Keoki Kamabela, E V Dunn, G L Edwards, Misasa Geo Luka, Master J@ Luka, A Bishaw, Kiule Kuakua, D Lekana a me Toma Abey.
Nui ka ino o ka moaoa o ia @. I ke ku ana aku nei, ua emi ke kai, a he hana nui okoa ia o ka hoohikihiki a hoopae ana i na ohua no kula. Ma kekahi lio o Oto Maea i kau ai a holo no uka o Kalae, ua hoouna mua ia aku nae hoi ka lono telepone no keia haawina luuluu i kau aku maluna o ka ohana, a ua hoouna mai hoi oia i poe lio no ka lehulehu e kau ai a pii no uka. Mai nei aku no hoi he elua kaa a me ekolu lio i laweia aku ai, hookahi no ke kupaupau a hookahi hoi no ka wahine kanemake.
Ia auwina la iho no, hora 1, ua hui a akoakoa na poe a pau i kauhale, a ua makaukau e no hoi ka lua i ka eliia. Paina a pau, hooluolu, a hora 4, malamaia ke anaina pule e ka Rev. S.L. Desha ma ka Hale me ke meleia hoi o na himeni e ko laila poe. Mahope iho o ia, ua maneleia aku ke kino, ka mea i koe iho ma keia ao o R.W. Maea, e kana mau keiki oiwi oolea ponoi me kekahi poe kokua a kanuia mawaena o kekahi mau kumulaau ma kona wahi, ma kekahi wahe no ka aua i kuhikuhi ai i kana @aau keiki oiai kona wa e ola ana. Ua kanuia oia a nalo me ka pule hope loa, a haaleleia aku "e hoomaha iloko o ka maluhia" malalo no hoi o ke kiai a hoomaopopo ana aku paha hoi a kana mau keiki. Aloha no oia.
Ua ike hope loa iho na lala a pau o kona ohana e ola nei i kona helehelena, a aole hoi ka puai leo ae, aka, ua moe malie loa iloko o ka moe kau a hooilo no ka wa maopopo ole. He haawina kela i kakaikahi ka loaa i kekahi ohana nui e like la me kona.
Poalua iho la i waiho aku ai o Oto S. Maea i ka palapala kauoha hope loa a kona luaui imua o ka Aha Kaapuni o keia Apana Hookolokolo, me ke noi pu aku hoi no ke apono a hooponoponoia mai. Ua kohoia ka waiwai paa ma kahi o $15,000 ka waiwai io, a he $25,000 hoi ko ka waiwai lewa. O ka wahine kanemake, na keiki a mk na moopuna i hoikeia na inoa maloko o ia palapala kona poe hooilina, a ua koho ae oia ia W@, Mutch a me O.S. Maea i mau luna-hooko kauoha. Ua maheleia ka waiwai lewa iloko o umi mahele like, a penei ka hoomaopopo ana: hookahi mahele i ka wahine kanemake; i na kaikamahine eha, elua mahele pakahi; i na moopuna a pau, hookahi mahele e puunaue like ia. O na aina ma @ , no na keikikane ia ma ke ano noho hui like a me ke kuleana hoi e ili aku i ka lakou mau ewe. Ma Honolulu nei kahi i hanaiia ai o ka palapala kauoha i Iune 23, 1896, imua o H. Walakahauiki a me Ata B. Wude.
Ku i ka Hilahila Ole
Oiai hoi e malamaia ana na lealea o ka La Iubile Daimana iwaho o Kapiolani Paka i ka auwina la Poakolu nei, a i ke "Kapena" hokiokio Kauhane hookaawale koke ole aku hoi, ua hopuia aku oia e Makai Hanale Esepina a kaia a hina ilalo. Ua paihi ke kapena me kona mau aahu aliikea me kekahi wa-hi pahikaua e lewalewa ana ma kona aoao a me ka hoopoino ole aku hoi i kahi mea, a ua nui hoi kona olioliia e na hoa'loha haole i mea hoolealea a hoohala manawa no lakou. No nei hana hoi, ua pii ae ka huhu e kekahi poe haole. Ua laweia ae kona pihi hoailona makai e ke Kapena Poo a kauohaia e hoi no ka Halewai. A ua lilo no hoi ia wahi hana i mea e kamailio nui ia ai e na nupepa namu. Ua aoia oia e ka Ilamuku a eia no nae hoi ke paa nei i kana hana. He keu no keia a kahi makai ho@ a hookiekie, me ka manao paha oia "ka oi o Maui Komohana." E hoomanao ia o kahi makai no nei o makou nei i pilikia ai iloko o Maraki, 1895, i ka wa o na pio kalaiaina i laweia ai no Hilo.