Ka Makaainana, Volume XI, Number 2, 9 January 1899 — Page 2

Page PDF (916.49 KB)

2 KA MAKAAINANA, HONOLULU, IANUARI 9, 1898.

HOOLUOLU NUI AKU LA
-
Mai Keia Noho ana no Kela Ao
a Kakou i Ike Ole Ai.

                     Eia hou mai no makou me na hoike no ia poe o kakou i hala aku ma kela aoao mau o keia ola a noho ana. Penei iho na hoakake ana no ia poe o kakou i hala aku:

JAMES ROBERT RENTON.

                     Ua hoomahui mua iki aku no makou ma kela helu aku nei no ka hala ana aku o keia kanaka mahiko opio o kakou nei ma Paauilo, Hamakua, Hawaii, i ka Poalua, Dekemaba 27 iho la, i ke 39 a keu o na makahiki ma keia ola ana. Oia ka luna nui o ka Halewiliko Hamakua o 16 makahiki i hala ae.
                     No Auseteralia kona hanauia ana i Iulai 4, 1859, a ua hoea mai hoi i o kakou nei me kona mau makua i kona wa nuku loa. Ma o kakou nei no kona hoonaauaoia ana, oiai hoi ka makuakane e noho hana ana ma ka Hale Hana-hao a ua noho hana pu no malaila. I ka hele ana o ka luaui i ka oihana mahiko ma Kohala, kahi no e ola mai la, oia o James Renton, o ka Hui Uniona, ua ukali pu aku no me na keiki a ua komo like no ma ia oihana. Ua haawi ka luaui i na keiki i ka naauao kupono i i hiki i kana wahi loaa ke haawi a ua lilo no hoi ia naauao i makua no kana mau keiki, a ma ke kula a A.T. Akinesona mauka o Kaalaa laua i hoonohoia ai. Mamuli hoi o kona a me ko kona pokii makaukau ma ka oihana kopaa, ua lilo laua i mau mea hilinaiia, a no ia no hoi i lilo ai ka mea nona keia hoike i luna nui no kela halewili i hoikeia aenei, a ua lilo hoi kona pokii i luna nui no ka mahiko o kona luani a oia hoi ka luna nui o ka Mahiko o Ewa i nei wa.
                     He mau pule mamua aku o kona hopena, ua hoea mai oia ianei me ke ola kino maikai a me ke ano hauoli hoi e ike ai i kona poe hoa'loha maanei, eia no ka hoi he wahi aho wale no ia nona. Me ka ma'i mua ole, ua haalele emoole mai la oia i keia ao a me kona ohana, a ua lilo hoi ka lono o kona make koke ana i mea hoohikilele i kona poe ponoi a me na hoa'loha no a pau. Ua mare oia i kekahi kaikamahine a Kauka Waita, ana hoi i pili aloha mau ai, a he makahiki i hala ae i make ai ma Enelani, kahi ana i hoouna ai e imi i ola nona malalo o ke ao a na kauka, o ka loli ae o ke ea ka mea e loaa oluolu ai. Ano nae hoi, ua imi koke aku la no ke kane ma ka meheu o kana wahine aloha i hele mua ai.
                     I ka loheia ana aku no kona make ma Kohala, na hookiia ka hana o na wahi a pau, a ua lilo hoi ia i la luuluu a me ke kauikau no ia wahi. Ua hoihoiia aku no kona kino a nalo ilaila i ka la 28 ae. Ma o kona hala ana aku la, ua nele o Hawaii nei i kahi kupa kupono a waiwai loa, no ka mea, ua waiho iho eia mahope nei he inoa e ku ai o ka mahaloia no ka makaukau a me ka hoopono.

RUSSEL D. WALBRIDGE.

                     I kakahiaka Poakolu iho la i kahea awiwi ia mai ai keia makamaka e hoi i kahi a ka hapanui loa o kakou i hala e aku, no ka mea, he mau hora wale no kona loaa ana i ka ma'i lolo a hala aku la i ka hora 8:30. Ua lilo na pulama ana iho iaia i mea ole a pahua hoi ka ike o ke kauka. I ka loheia ana ae hoi no kona make, ua lilo i mea hoopahaohao a hoopuiwa loa i kona poe hoa'loha, no ka mea hoi, aole i maopopo mua kona waiho ma'i. Ua lehulehu paha hoi na maka i pulu no ka hoomanao ae nona, me ka nana ole no kona mau hala, aka, no kana mau hana aloha a kokua i kona poe hoakanaka iloko o ka popilikia.
                     Ma Bufalo, NuIoka, oia i hanauia ai iloko o 1849. He wiliki a he mea ana-aina oia ma ka hoonaanaoia ana a puka pono i 1871 ma ke ano he eneginia kivila (mea ana-aina), a mamua ae hoi o keia, ua loaa iaia ka ike anaaina no na aina minerala ma Idaho. Ua hoea mai oia i Honolulu nei iloko o l878 a loaa no hoi he kulana hana iaia ma ka Mahiko o Wailuku. I ka make ana o kona makuakane iloko o 1880, ua huli hoi aku oia no ka aina a hoi hou mai ianei i 1884, a hoi hou no ma kona kulana hana mua a hiki i kona lilo ana i luna nui.
                     Ua mare oia ia Misi Bernice Parke, kekahi o na kaikamahine a Mika Paka, Ilamuku mua i make, iloko o 1890, a o kona makahiki no hoi ia i kohoia ai i Alii Ahaolelo. Ke ola nei no kana wahine me hookahi keikikane, ka hua mai o ko laua hoohui a noho oluolu ana me ke aloha a me ka hauoli mau. Elua ona kau i komo mai ai i ka Ahaolelo, a ua hooko hoi oia i ka makemake o kona poai ma na mea a ma na ano a pau, a i kona hana ana hoi no ka pono o ka poai mikanele a pau ka hoihoiia, e like la hoi me he hua alani la i uwiia a pau ka wai e Balauwina ma, ua kapaeia mai la oia a hoopauia hoi mai ka hana. Ma na hana kalaiaina, he hoa paio oia na kahi e hiki ai ke hilinai.
                     Mamuli hoi o ka hala ana aku nei o kona kaikoeke i Kauai, oia o W.C. Paka, ua hookauluaia kona hoolewa, a i ka huli hoi ana mai nei o ke kaikoeke i ka aneane i ka waenakonu po o ka Poaha nei, maluna mai o ke Keauhou, i hooholoia ai ka hoolewa no ka hora 3 p.m. o ka Poalima. A ma ka manawa i haiia i hookoia ai ke anaina pule kupapau ma ka luakini o Sana Anaru e ka Rev. A. Makinikoki a iuka o Maemae i hale ai. O na poe hapai pahu, o lakou o Kanikela-Kenerala Amerika Hewude, A.S. Barnes, F. M. Sawanaze, J.G. Spencer, L. M. Vetelesene, O.G. Traphagen, H.M. Wini-opio a me Keoni Kolopana.

MISASA ELIZABETH K. ROGERS.

                     Pela hoi me ka make ana o keia makuahine oiwi, ua hoomahui iki ia aku no e makou ma kela helu aku nei. No ekolu pule wale no kona kaa ma'i ana a ua lilo hoi na hooikaika a makaala ana a kona kauka i mea ole a pahua wale, a pauaho mai la hoi oia i keia ola ana ma ka hora 10 a.m. o Dekemaba 27 iho la ma kona wahi noho ma Wailuku, Maui. Oia ka wahine kanemake a E. Rogers (Eikimana Lokeke), i noho Lunakanawai Hoomalu ai no Wailuku mamua a he Hope Makai Nui mahope mai.
                     Ke kuhihewa ole makou, he Lahaina oia ma ka hanauia ana, a oia hoi ke kaikamahine hiapo a Devosele (Devauschelle), he haole Farani i malama hale inu rama ai ma Lahaina mamua loa, a he pili no hoi i ka ohana kanaka ma ia inoa ma o kakou nei. Ua kamaaina oia ia makou ma ka inoa o Lize Devosele a ke hoomanao nei hoi nona ma ke kula hanai Bihopa o Luaehu, oia kekahi o na kaikamahine e noho ana malalo o ka Rev. G. Mekina a me kana wahine. Ia wa he kamalii haalele loa makou nei a ua nui hoi oia, a ke hoomanao nei hoi nona i kona oluolu a piha lokomaikai ia makou kamalii, a ua mau mai no ia ano ona mahope mai nei, i ka wa hoi i loaa ai o kona makua a me kana, a he ike mau mai no hoi oia.
                     Me kana kane i make, a loaa he eha mau keiki e ola nei, ua pai-a-pai na kama, a ke noho nei me ka u lihaliha no ko lakou makuahine malama, makee, hiipoi a piha aloha ia lakou. I kahi la mai no i hoolewaia ai kona kino wailua malalo o na lawelawe haipule ana a ka Rev. S. Kapu, i kokuaia e ka Rev. Misita Lewis, a waihoia aku la hoi oia "e hoomaha iloko o ka maluhia."

W.J. GALLAGHER

                     I ka waenakonu o ka po a ao ae ka Poalua iho la i aili ae ai ke aho o keia makamaka malihini ma kona wahi noho iwaho o Waikiki. He kanaka oia na ka ma'i i pili mau ai, me he la mai kona hiki mua ana mai no i o kakou iloko o 1896 ia ano ona, oia hoi, o ka makou ia e hoomaopopo nei. Aohe no i manaoia e pauaho koke mai ana oia, eia nae hoi, o kona oluolu ka mea i manaolanaia e kona ohana a me na hoa'loha. Ua lilo nae hoi ko lakou mau manaolana ana nona i mea ole, no ka mea, ua lalau koke ia mai la no oia e ka make a laweia aku la no o, i ke 35 wale no o kona mau makahiki, a puhili iho la hoi ka ike o kona kauka.
                     Me ke ola makai no oia i ikeia ai i ka Poaono aku, a he mau mau la mamua iho ua kipa mai i o makou nei. I ka La Pule ae, he kanaka ma'i loa oia, a aumoe Poakahi ae, ua make oia imua o ke alo o kana wahine aloha a me na keiki eha.
                     He oiwi oia no Kanada a i hiki mai hoi ianei e imi ai i ola a i oluolu maikai no kona kino. Ua kamaaina mua makou me ia ma keia oihana, oiai, he mea oia i makaukau ma ka hoonoho hua a me ke kakau manao. He kanaka oia i hoonaauao maikai ia a he mea hauoli hoi ke kuka kamailio pu me ia. Ua hoala oia i kekahi nupepa kalepa a mahiai ma o kakou nei, eia nae hoi, aole i holopono, a na ia hoi i hoohakanu a hoopoho i kona manaolana, a ua lilo hoi kona ma'i o ke ano akepau i ka makou hoomaopopo aku i mea hoouluhua aku iaia.
                     O kona manao kalaiaina, aia ia me ka lahui oiwi, oia hoi, pela ka makou hoemaopopo ma ke kamailio pu ana me ia. Ua hoohana oia i kana makapeni makaukau no kakou, mamuli hoi o kona hilinai ana aia no ka pono me kakou.
                     Ua aoo oia ma kona nanaina, no ka pili-pe mau ia e ka ma'i a me ke kau mau o na maka-aniani, aka, ua opiopio nae hoi, oia ma na makahiki. He akahai oia a he aloha a manao nui i kona ohana. I kahi auwina la mai i maneleia aku ai kona kino mai ka luakini Metodisa ma alanui Beritania, mauka ae o Haimoeipo, malalo o ka lawelawe haipule ana a ka Rev. G.L Piasona, a ua nalo ma ka ilina o Maemae. O kona poe hapai pahu, o J. Keside, L.C. Abela, L.L. La Piea a me J. Batchelor.

MISI HANAKAULANI AMARA.

                     Ilalo o Waialua, i ka Ehukai o Puaena, i aili ae ai ke aholo keia wahine opio i ka la mua o nei makahiki hou, i ka aneane e piha ka 20 o na makahiki ma keia ola ana. Oia kekahi o na kaikamahine a ka luaui aoo Jesse Amara a o ka muli loa hoi o kana mau kaikamahine Iaia hoi i noho iho nei ma ke kula Virigine o Sana Anaru, ua pili mau ka ma'i iaia a ua pahua hoi na hoao ana mai e hookae i kona ola. Ua hoihoiia aku no "ka lepo i ka lepo" ma kona kaha oiwi i ike mua ai i ka malamalama o keia ao, ma ka pailina ohana o ka luakini o Liliuokalani. Minamina no!

MISASA MARY WARD.

                     Poakolu, Dekemaba 14, 1898, i pauaho mai ai keia mea i ke 31 o na makahiki. He oiwi oia no keia Paeaina a o ka wahine aloha hoi a James Ward, he mea no i kamaaina a e noho nei maanei.