Ka Makaainana, Volume XI, Number 5, 30 January 1899 — Page 4
4 KA MAKAAINANA: HONOLULU, IANUARI 30, 1899.
KA MAKAAINANA,
HE NUPEPA OILI PULE.
-
F.J. TESTA (Hoke),
Ona, Luna Nui a Lunahooponopono
Wahi Noho, ma Honolulu.
KEENA: Helu 327. Alanui Moi, ma Waialeale, kokoke i Alanui Konia.
-
UKU O KA NUPEPA.
No Hookahi Kope.................$.10
No Hookahi Malama.............. .25
No Ekolu Malama................... .75
No Eono Malama.................... 1.25
Ina e hookaa mua ia, peneia ka uku:
No Ekolu Malama....................$.50
No Eono Malama....................1.00
Hookahi Makahiki..................2.00
UKU O NA LUNA NUPEPA.
5 Inoa........................................$.10
10 Inoa...................................... .15
Maluna aku o 10 Inoa................ .25
Aia a elima inoa a kekahi luna mawaho o kona inoa iho, alaila, loaa he pepa iaia me ka uku ole.
-
POAKAHI, IANUARI 30, 1899.
-
OIAIO a oiaio loa, aohe kau e haule ai, aia wale no "ma ka lokahi ka ikaika" a me "ka lanakila" pu ma na mea a pau e lawelawe aluka ia ana e kahi anaina a lahui paha. Pehea mai ana hoi kakou?
-
AOHE no he mea na kakou e hopohopo ai no ke ola kino o Kama'lii Kaiulani. Ua loheia mai nei nona ua oluolu iki ae ola a e huli hoi mai ana paha hoi i nei moku ae. Aia aku nei ka luaui ilaila a e ukali mai ana no iaia ke huli hoi moi.
-
ME ko makou ui ole ia mai no, eia mai no makou ke haawi aku nei i ka lima akau makamaka i ka Lahui Hawaii. He Lahui oia a he MAKAAINANA hoi makou, nei eia nae, aohe e waiwai ia lahui ana ina aohe he wahi makaainana kahi. Pehea mai hoi ia, e ke hoa malihini hou, oiai hoi, he malihini kou kapena ma nei hana a he malihini omaka hou no hoi ia i hoopukaia ae nei ma ka aina nei.
-
E EHAEHA a e luuluu kakou oiwi a pau e pono ai, no ka mea, ua loheia mai nei ua hala aku o Kapena Julius A. Palmer ma ka aoao o ka hapanui o keia ao ma kona home ma Bosetona. Oia ke kakauolelo a ke Aliiaimoku ma ka ke Alii huakai mua i Wasinetona no ke kue i ka manao hoohuiaina, e molia ana hoi iaia iho, kona ola a me kona pono no ka mea ana i hilinai ai he hana hewa ino loa ka i hanaia mai e kona Aupuni i kahi lahui makamaka a nawaliwali. he mea pono hoi ia kakou a pau o ka lahui oiwi kumu e kanikau a e kumakena nona, no ka mea hoi, ua lilo kana mau hana i hooia maopopo loa no kona makee a aloha ia kakou, ko kakou aina a me ko kakou mau pono a pau. A oiai hoi, ua pau a ua hookuu mai la oia i kana hana ma kela ao, e hookuu kakou i kona mau iwi "e hoomaha iloko o ka maluhia" no ka la hookolokolo nui o ko ke ao nei a pau, oiai, hoi, he Karistiano oiaio a maopopo loa oia ma na ano a pau. Aloha no ia hoa'loha oiaio!
-
HEAHA KE ALOHA AINA?
-
E kala no makou i ui mau aku ai i ka lahui no keia ninau ae la, eia nae hoi, iloko o na ui pinepine ana aku, aole loa he wahi pane i loaa iki mai ia makou e hoomaopopo aenei ua hoao aku e hoaiai e like me ka hiki ia makou i ke ano o ia mea he aloha aina. He nui na ano e hiki ai ke hoopiliia no ke aloha aina a e like ole ai no hoi paha na manao ana o kahi poe lehulehu iwaena iho o kakou.
Ua hoaiai aku makou mamua no ko Akoni Rosa, i make aku, lawe ana i ka hoohiki, i loaa ai hoi iaia ka hookohu Lunakanawai Kaapuni, i pani ma ko Lunakanawai Aukina wahi, i make ai ma Kohala, i hiki ai hoi ke kokua i na poe o ka lahui e kali ana no ko lakou hookolokoloia, a makou hoi i kapa ai o kahi loina ia o ke aloha aina, eia nae hoi, ua kueia mai makou. A mai ia wa mai nae hoi a hiki i nei wa, aohe i loli ae ko makou manao e pili ana no kona aloha aina a makee lahui oiaio, no ka mea, ua haalele iho oia i kona luaui ma ka moe ma'i i aneane loa ma kae o ka luakupapau, a ua hala io aku no ka luaui aloha me ka ike ole iho o kana hiapo i kona mau maka. O kona ke aloha aina oiaio a makou e mahalo nei, no ka mea, aole oia i makemake no ka oihana, oiaio no nae hoi, ua kuhiia mai no e like pela a o ia ka hoi kona kumu i lawe ai i ka hoohiki. Eia nae hoi, ua ike kakou a pua ua mamao loa ia mai ka oiaio mai, no ka mea, aole no i liuliu mahope iho o kona huli hoi ana mai ka malama ana i kela kau o ka Aha Kaapuni, ua waiho aku oia, e hoike mai ana hoi i kona makemake ole i ka oihana mawaho ae o kona iini e haawi aku i na kokua ana i kona poe hoalahui oiwi. He mea ole iaia na koi paakiki ia ona e paa i ka oihana, no ka mea hoi, ua oi loa aku no kona pono ma kana oihana ponoi i ike a i kamaainaia ai oia iwaena o ka lahui.
Aohe nae hoi he olelo ana i koe nona, no ka mea, ua hala a ua nalo loa aku oia mai ia kakou aku no ka wa mau loa. O ia hana nae hoi ana i hooko ai no kona mau hoalahui iloko o na hihipea a ke kanawai, ua hiki ole loa ia ia makou nei ke hoopoina a o kahi hoi ia o kona mau kia-hoomanao maopopo loa ma ko makou nei manao ana. O ka makou nei nae hoi e makemake nei e kamailio i nei wa, aole nona, aka, no kakou iho no, oia hoi, no ka kakou mea pono e hana ai no kakou iho ma nei mua aku.
I mea hoi no kakou e pono ai i nei wa, e komo iho ka hoomaopopo ana iloko o kakou he au hou keia no ko kakou aina nei, he au nae hoi na kakou i hoihoi ole loa ai mamuli o na hopena i hookauia mai maluna o kakou. He mea maopopo loa aole na kakou oiwi ponoi i koi aku no ka hooilia mai o keia ano maluna o kakou, a me he la nae hoi, o ia no paha hoi na hoaui ana o ke au o ka manawa no kakou a me ko kakou aina hopena. Ua akaka loa, aohe hoohewahewa ana, he au hou keia no kakou a me ko kakou aina, a i hakalia wale no i ko kakou hoomaopopo iho i ka oiaio o keia hopena i kau mai maluna o kakou ma o ke kinaiia ana mai o ko kakou kulana kuokoa a lilo ana hoi kakou i poe ole loa i nele i ka heluia ma ko kakou kulana mua i noho haaheo ai. A ia kakou hoi e luakaha nei iloko o keia au hou, ua ulu ae la ka noonoo ana ia makou o keaha la ka kakou mea pono e hana ai no ka hoike ana i ko kakou manao aloha aina a makee oiaio i ko kakou mau pono ma ke ano he lahui i keehi a hehikuia mai. Eia nae hoi, mamua ae o na mea a pau, e hoomaopopo mua iho kakou i ka oiaio o ka makou e hoaiai a e hooia nei - he au hou keia. Aia a maopopo lea iaia kakou, alaila, hiki ia kakou ke hooko aku i na hana e akaka lea ai o ko kakou aloha aina io.
O ko kakou hoomaopopo mua ae ka mea pono. Oiai hoi, he nui a he lehulehu loa na ano i kapaia ai o ke aloha aina, nolaila no hoi, mai no a hoohewahewaia mai ka makou e hoaiai aku nei. Aia kahi ano o ke aloha aina ma ka hele ana i ke kaua no ka aina a no ka hae; aia hoi kahi ma ka hoolilo ana o kahi iaia iho e hana no kona aina a no kona lahui me ka nana ole ae no na hanohano a pomaikai e kau mai ana mahope aku; a aia no hoi kahi ano ma ka molia ana o kahi mea iaia iho no ka pono a me ka pomaikai oi kelakela o kona aina a o kona lahui paha. Pela a lehulehu wale aku na ano e kapaia ai no ke aloha aina. A o ka makou ano hoi e ake nei e hoaiai aku, o ia no ke umi ana iho i ka manao nauki maloko a e hana aku hoi kakou a pau i ka mea e pono ai o ka hapanui loa o kakou, aole hoi no ka hapauuku mailuilu haalele loa iwaena o kakou iho. Aole ka hoopaakiki, ka hoouaua a me ka hookeekee he aloha aina, aka, he nonohua ia no kakou e pomaikai ole ia, aka hoi, he mea ia no kakou e lilo ai i poe poino a pau loa. Nolaila hoi, ke hoea io mai hoi ka wa no kakou e hiki ai ke loaa he wahi pono iloko o nei au hou, ua manaolana makou e laulima like mai ana kakou a pau iloko o ka lokahi e nai aku no ka hapanui me ke umi iho maloko i na manao hoehaeha a pau. E hana aku hoi kakou e like me ka mea i hanaia mai ia kakou, a ma ia ano hoi kakou e hoike ai i ko kakou aloha ia kakau iho, i ka kakou mau ewe, i ka na ewe mau pulapula aku a me ko kakou aina kulaiwi, a ke noho hoomalu hou kakou, e ko no auanei hoi ka iini ua hanaia no ke aloha i ka aina a me ka makee i ka lahui.
-
MAKEMAKEIA O MOLOKAI.
-
No Kaleponi mai nei kahi hoikeia mai ua makemake ko laila poe e hoolilo ia Molokai i wahi no lakou e kiola mai ai i ko lakou poe ma'i i hiki ole loa ke hoolaia, a mamuli mai hoi o keia iini ua waiho aku o Lunamakaainana E.E. Sulivana o Kapalakiko i kahi olelo hooholo i ka la 16 nei iloko o ko laila Hale Ahaolelo Mokuaina. Ua ulu ae ka hoi keia manao ana pela mamuli o ko kakou hoohuiia ana a ua manaoia paha hoi he mea hiki wale no ia lakou ke hana mai ia kakou o nei e like me ko lakou makemake iho a me ka ui mua ole mai paha hoi ia kakou o nei. ua haawiia aku ua olelo hooholo la i ke Komite o ko na Aina E.
O ka mea i manaoia ma keia, o ia no ke kiola mai i ko lakou poe ma'i lepera no nei, oiai, ua lehulehu no hoi malaila. Ua manaoia e hoopau loa ia na wahi hoomalu i hoookaawaleia malaila ina nae hoi e hiki ana ke Aupuni Makua ke konia aku e hookaawale loa ae i ka Mokupuni o Molokai no ia mea i manaoia. Aole no paha hoi i hoomaopopoia ina e maopopo lea mai ana ko kakou ano hooponopono kuloko, aia no ia mea me kakou ka ae a hoole loa aku paha.
Pela no hoi paha! Aohe kela mea nana nei olelo hooholo i waiho aku i ike a i kahi kumu no ia Mokuaina e hookaawale loa ole mai ai i kona poe ma'i