Ka Makaainana, Volume XI, Number 5, 30 January 1899 — Page 7

Page PDF (882.58 KB)

KA MAKAAINANA: HONOLULU, IANUARI 30, 1899. 7

NA AINA MAMAO.
-
Mau Lono Hikau mai na Wahi
a Puni keia Ao
Lanakila na Kipi o Ecuadoa.

                     Ua loaa ae i na pio kalaiaina o Ecuadoa i kipakuia e noho la ma Panama, Dekemaba 28, he telegarama ma ka palena mai o Kolomobia e hoike ana ua laweia iho nei o Tulecana e na pualikoa kipi i komo aku ia laila malalo o ke alakai ana a Generala Rivadenevia, me ka hoauhee ana hoi i na pualikoa Aupuni. Ua hooiaia keia lono e ka mea kakau ma Gaiakuila o na nupepa Kahea-Ahailono. I hoomeamea ka hoi na poe kipi i komo aku e nee ana lakou no Ibara me ka manao e akeakea i na pu-kaa ma ke ala mai Kito no ko Generalo Arelano mau poali ma Tulecana.
                     A i mea hoi e hoopuhili ai i ka na kipi mau hoolala hoohalua, ua haalele aku o Generala Arelano i kona mau kulana kaua e hoopuni ana ia Tulecana, ma ka hoopuka ana i kona mau koa a pau i mea keakea aku i ka lilo ae o na pu-kaa i na enemi. Ma ia hope iho i komo aku ai na kipi a hookuene malaila, a ua huli hoi hou aku o Generala Arelano me ka hoao ana e lilo hou mai kona mau kulana mua ana i haalele iho ai, a ma na lono hope loa aia he ke paaia la e na kipi.
                     O ka hapanui loa ka hoi o na koa kipi he poe lakou no Kolomobia. Aia o Tulecana ma ka palena o Kolomobia. O ia ke kulanakauhale poo o ka apana o Caei a ua pale papu lawa pono loa ia hoi. Aia o Ibara mawaena o Kito a me Tulecana.
                     Mamuli ka hoi o na hoao ana a na kipi e komo like mai iloko mai na palena Kolomobia a me Peru, ua haawi aku ka Ahakuka Malu i na mana kiekie loa ia Peresidena Alafaro, a ua lawe ae la hoi oia i ke kulana mana hoomalu hookahi maluna o ka aina.

Kokua ka Pope i ka Hoolaula.

                     No Nu Ioka, la 9 nei, ka hoike i hoounaia ae e ka mea kakau ma Wasinetona o ka nupepa Ahailono, peneia: Ua kokua ka Pope Leo XIII. i ka noho a hoomaluia ae o na Pilipino e Amerika Huipuia a e hoohaliuia ae ana hoi ka mana a me ka ikaika a pau o ka Vaticano iwaena o na elele o ka Ekalesia ma keia aina e hoawiwi aku i ka aponoia ae o ke Kuikahi Maluhia. Mai Roma pololei loa mai nei no keia lono i hoea mai nei i kekahi o na hoa'loha i hilinai loa ia o ka Ekaletia Katolika Roma ma keia aina, a'u hoi i halawai ai ma ke Kapitola (Hale Aupuni Poo) i keia la.
                     I ka wa i hoopua mua ia ae ai no ka noho mana kiekie aku o Amerika ma na Pilipine, aole na elele Europa o ka Ekalesia Katolika i nana ae me ke kokua i ko ia mau paemoku hoomaluia e Amerika. Ua pau loa ia manao i ka holoiia i nei wa mamuli o ka hoomaopopoia ana ma ke Kuikahi Maluhia e loaa ka hooko kuokoa ia o ka hoomana ana ma na Pilipine e like me ia ma Kuba a me Poto Rico. Aia no hoi he hooia ana iloko o ke kuikahi aole e laweia o ke Aupuni o Amerika Huipuia na waiwai o ka Ekalesia ma kela mau pae moku.
                     Ua hoohala o Akibihopa Irelani, i kahi mau la ma keia kulanakauhale i ka pule i hala ma ke kuke kuka pu ana me ka Peresidena, ke Kuhina Nui a me na lala e ae ke Aupuni. Oiai ma Wasinetona nei, ua hoomaopopoia ua hana ae ka hoi o Akibihopa Irelani i kahi mau hana mikanele waiwai loa iwaena o kahi poe elele ma ka aoao e kokua ana i ka hoapono koke ia o ke kuikahi.

Kipakuia na Poe Denemaka.

                     Ua loheia mai Berelina, la 7 nei, aia no ke mau la ke kipakuia o na poe Denemaka mai Selesewiga Akau a ke ahewa la hoi he heluna nui loa o na nupepa i keia kahua hana a ke hoole la hoi i ka naauao pili kalaiaina o ia ano kahua. O ka nupepa Gazete o Colone nae hoi ka i koe hookahi. Ke hooikaika la ia nupepa i ka apono aku o na poe Geremania a pau i keia hana, ana hoi e olelo la ua kupono loa ia no na hana makee lahui. I nei pule i halawai ai ke komite kuwaena o na ahahui kalepa pau ma Berelina a ua hoahewa loa aku hoi e like me ka rula i keia hana kipaku, oiai hoi, ua hoakoakoa ae ke komite i na huahelu a ua ikeia ua nui hewahewa koke no ka poino i loaa i ko Geremania oihana kalepa.

Kue o Denemaka no na Hana Kipaku.

                     Ua kulike keia hana kipaku i na poe Denemaka mai Selesewiga Akau, Silesia, a me Poaono me ka olelo hooholo i aponoia ai e ka Aha Kuhina Perusia me ka nana ole ia aku o ka ke Kuhina Nui kue. A hiki mai hoi i nei wa aohe ke Aupuni Auseturia i kue aku i ke kipakuia o kona poe makaainana mai Silesia a me Posene, eia nae, o ke Aupuni Denemaka ka i hana aku, me ka loaa pane ole ae o kahi ano i na hoohalahala mau ia aku. O na nupepa Denemaka nae hoi ka i lawe ae i keia kumuhana a ke hooikaika la hoi i na poe Denemaka e hooki i ke kuai ana i na waiwai Geremania. Eia no nae hoi, ke hoomau la no ke Aupuni Perusia i na kipaku ana mamuli mai o na kumu pili lahui a aupuni pu.

Oi Loa ka Moliolio o na Manao Eena.

                     Me he la ka hoi ua ano hana like ae na mea a pau e ulu ae ana ma na hana pili kalaiaina ma Europa i mau mea e hooi loa ae ai i ka moliolio mawaena o Beritania Nui a me Farani, wahi o kahi hoike mai Ladana o ka la 7 nei. I ka pule i hala na onouia ae o Madegasaka a me Aigupita imua ma ke ano he mau mea hoohaehae, i ka manawa hoi o ka eena like e ano akakuu iho ana. Ke hoomaka nei na poe noonoo akahai akahele loa e lawe i ka nanaina hopohopo loa no na launa ana mawaena o nanana a elua. Ua komo pu ma keia na poe i manao wale a hoea mai i nei wa he mea olelo wale ia no ke ano kaua mawaena o laua, i ulu mai hoi mamuli o ke ano eena piipiikai wale ae no ma ko Farani aoao a i ke ano nihaniha a okalakala kupono ole hoi ma ko Beritania Nui aoao ma ka hoopaakiki ana i kana mea i manao ai o kona mau pono ia.

Uweaolelo Moana a Hawaii.

                     Ma Wasinetona, la 7 nei, i waihoia aku ai e Senatoa Loge, ma ke noi, he bila kanawai e hoomaopopo ana no kahi uweaolelo moana mawaena o Amerika Huipuia a me Hawaii, na Pilipino, Iapana, Kina a me Auseteralia. Ua hoomahaia ka Luna Leta Nui e hana aelike aku me ka Hui Uweaolelo Pakipika o Nu Ioka no ka ukuia aku o $125,000 i ka makahiki no iwakalua makahiki no ka hoouna ana i na olelo pili oihana mai. Kapalakiko a Honolulu, e hoomoeia ka uwea a paa i Dekemaba 31, 1900. Mamua o Dekemaba 31, 1902, e hoomoe ka hui i uwea mai Honolulu a Manila me kahi uku pakui hou o $125,000. Iloko o eha makahiki e hoomoe aku ka hui i mau uwea hoohui a Iapana, no ia hoi e ukuia he $125,000 i ka makahiki no iwakalua makahiki. O na hoouku ana i kauia mawaena o Kapalakiko a me Honolulu he 35 keneta no ka huaolelo, a i na wahi mamao o ae hoi he $1 o ka huaolelo.

Eo ia Sake ka Ulele Hakaka.

                     I ka puni umi i poino ai o Makoe (Kid McCoy) ia Luina Sake ma ka hookuku ulele kuikui i malamaia ma ka hale o ka Hui Hooikaika-kino Lenoka, ma Nu Ioka, i ka la 10 nei. Ua oleloia he ulele amaamau a hahana loa ka hoi keia mai ka hoomaka ana, e hoike ana no hoi laua a elua i ko laua piha eleu a makaukau loa. He $15,000 ko Sake loaa mai na pili i hoahuia a he $5,000 mai na pili ana i hana ai a me kona poe hoa'loha pu, me ke kuleana e aa aku ia Fitisimoana no ka oi o ke ao nei. Ua aneane he 7,000 poe i ike i keia mokomoko ana o laua.
                     Mahope iho ka hoi o keia, ua oleloia ua kalahea ae o Sake ua makaukau oia o e aa aku ia Boba Fitisimona. A ua hoike ae no ka hoi o Fitisimona i kona makaukau loa e hoopapa aku me Sake me kahi pili o$10,000 mawaho ae.

Mahaloia ka Manao Hooki Kaua.

                     Wahi o ka hoike a ka mea kakau ma Berelina o ka nupepa Nu-hou Puka-la o Ladana, o ka la 10 nei, i olelo ae ai: E kamailio ana hoi no ka ke Za kuahaua hooki kaua ma kekahi aha-ike i haawiia iho nei e ka Peresidena o ka Ahaolelo, ua olelo ae o Emeperoa Wilisma i kona mahalo loa i ke kiekie o na manao a me ke koikoi o na kumu i kono aku ai i ka Emeperoa Rukini, eia nae hoi, aole loa oia i manao iki ia lakou e hoohua mai ana i na hopena maopopo io ma keia ala. Nolaila hoi, ua emi ole iho no ka pili pono loa o ka hoomahuahuaia ana ae o ka oihana kaua Geremania mamua ae o ko ka wa i hala.

E Mare ana o Haku Kitona.

                     Mai Iokohama, Dekemaba 31, kahi lono na hoike aku kahi mea kakau ma Ladana e pili aku ana o Haku Kitena ia Tomasi Rali ma o ka mare ana aku me kana moopuna wahine. O keia wahine, oia no o Misi Marie Evelyn Moreton, he kaikamahine pilikana no Haku Ducie, a kaikamahine hoi a ka Mea Hanohano Misasa Richard Moreton, wahine lawelawe keena moe no ke Dukese o Alabani. O keia Misasa Moreton ke kaikamahine a Tomasi Rali. He 28 na makahiki o Misi Moreton, he wahine ui no hoi, a e loaa mai ana he waiwai nui. Ma Aigupita no i halawai ai o Haku Kitena me ia.

-
Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

                     Oiai, ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho e ka Hon. J.W. Kalua, Lunakanawai Kaapuni o ka Aha Hookolokolo, Apana elua, o ko Hawaii Paeaina, ma ka la 29 o Dekemaba, M.H. 1898, i Lunahooponopono no ka waiwai o B. Kahopuoku (k), o Kula, i make; nolaila ke haiia aku nei ka lohe i na mea a pau he mau koi ka lakou i ua waiwai la, e waiho koke mai i ka lakou mau koi i hooiaio pono ia me na hooia kupono, ina he mea kekahi o ia ano, i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko o na mahina eono mai ka la e puka ai o keia hoolaha, a i ole pela, e hoole mau loa ia aku no lakou. A o na poe a pua i aie i ua waiwai la, ke kauohaia aku lakou e hookaa koke mai i ka mea nona ka inoa malalo iho, ma kona wahi noho ma Waiakoa, Kula, Maui.
DAVID P. ELDREDGE,
Lunahooponopono Waiwai o B. Kahopuoku, i make.
Hanaia ma Waiakoa, Kula, Maui,
Ianuari 20, 1899.

jry. 23-4t.