Ka Makaainana, Volume XI, Number 7, 13 February 1899 — Page 5

Page PDF (907.60 KB)

KA MAKAAINANA: HONOLULU, FEBERUARI 13, 1899.


                      Rio de Ianeiro mai ke Kuhina Waiwai mai o Amerika Huipuia no ka hookuuia ae o kau Pake e paa nei ma kahua hoomalu, kahi hua mai hoi o na hoohihipea hoohuiaina a me ke paonioni kanawai mawaena o ke kaulike a me ke kanawai iloko o ko kakou Aha Kiekie Ina paha hoi ia i loaa mai nei, aohe no paha hoi he mau mea oi ae o ka hauoli mamua o ka Luna Dute Nui a me Agena Kuikawa o ka Waihona, oiai hoi, ua hooko wale no laua i ka laua hana ma ke ano he mau mea makee hanohano a hoopono malalo o ke kulana hanohano ole o ka hanohano lahui i hahakii a me na kumu lahui kupono i hooleia mamuli mai o na manao huikau o kahi poe e ae no hoi i like ka makee hanohano i hoaahuia iho me kau wahi mana a kuleana hoomainoino no ka wa pokole.

-

                      Ua hoopukaia mai nei he buke hou malalo o ka inoa, o "Hawaii Nei," i kakauia e Misi Mabele Karafa (Mabel Craft). He wahine haole opio keia i hoounaia mai ianei e kakau ai ia Kole ma a me na poe Pi Gi no ka nupepa Karonikala o Kapalakiko, ma ke ano hoi e kulike ai me ka manao o ka ona nona ia nupepa. Ianei oia i ka wa o ke Alii i huli mai ai mahope o ka hooholia ana o ka olelo hooholo hui a hookoia mai ai hoi ka hoohuiaina i Augate 12. Eia nae hoi, ua kue kona lunaikehala a me kona makee hanohano e hooko aku e like me na kauoha iaia, a hoole ai oia e lilo i mea paahana na kona haku a ua hoike aku i ka oiaio.

-

                      Owai la o Kole? O ka ninau ia a kahi poe hookaa auhau e ninau nei. Eia nae, he mea nui oia i ke kapena o ka mokukaua Oregona, no ka mea, iwaho a iluna oia i ka Poakolu iho la, a oiai hoi oia e kau ana no iluna, ua hiki aku nei kahi poe haole no ka makaikai, aohe nui i aeia mai e pili a e pii aku iluna aia a huli hoi mai ka Peresidena. Ike aku la hoi ia poe ia Kole la, oia ka oi o keia wahi repubalika ole wale.

-

                      Aole hoi kela kapena i kauoha ae e haawiia na ki pu aloha ana no ua o Kole, eia nae, ua hoohokaia mai la no kahi poe Amerika e ae o lakou iho. Me he la aole eia i noonoo iho aole o Hawaii nei i hoopioia, a nolaila hoi, he poe Amerika maikai kela poe a pau i holo makaikai ai iwaho. Ina hoi pela, alaila, aohe no o Kole he mea kaokoa loa, a ua like no hoi oia me na poe Amerika e ae o lakou e noho nei maanei, o ko makou manao ia.

-

                      He mea haohao loa ia makou aohe he wahi Hawaii iki i komo iloko o na poe hapai pahu hanohano o ke "Alii" Wilimana i make. Ke nana pono iho kakou, he oiwi maoli kana wahine kanemake, he poe hapa-Hawaii hoi na keiki, ua makaiaia hoi kana keikikane hiapo no ko Hawaii nei kuokoa, a he mea no hoi oia i ike mau ia he hoa'loha oiaio a ikaika no Hawaii nei. No keaha mai hoi nei nanamaka ana?

-

                      E oleloia mai paha hoi auanei aohe kahi oiwi i hele aku e kumakena pu me kona ohana a aole no hoi i heleia aku e kahi mea e haawi i na kokua ana o ka lahui. Ina ua hele ole ia aku e kumakena pu nona, aole no ia he mea e nele ai kona alohaia e ka lahui ana i noho aloha pu ai; a ina i waeia i hookahi no oiwi, ina no ua nui kela a ua lawa loa e hiki ole ai ia makou ke walaau e like me ia i nei wa.

-

                      Ua maopopo ia makou o ke poo o ka Ahahui Aloha Aina ka i hele aku a hui me kahi hunona ana, i ikeia hoi ma ke ano he hope nona, me ka ninauia aku ina paha he mea kahi e hiki ai ia ahahui ke hana aku. Ua paneia mai ua pau na mea a pau i ka hoolala a hoomaopopoia. Ia la, kaawale mai la ko ka lahui elele a hookuu aku la hoi e hanaia e like me ke kauoha a ka mea i make, i hoolewa akahai kona.

-

                      He aloha aina oiaio oia ma ka makou hoomaopopo ana, a ina nae hoi i oiaio loa ia mea iwaena o kona ohana, ina no paha hoi ua hoomanaoia mai no ka lahui. Eia nae hoi, ua hala oia a ua pau ka hoolewa, e kalaia mai hoi makou no keia nema ana i kona poe hooilina a e hookuu aku hoi i kona lehu "e hoomaha iloko o ka maluhia," me ka hoomanao iho no hoi o kana mau hana no na kiahoomanao a ka lahui e hoomanao mau ai nona.

-

                      Ke kilo pono ia aku nei no ka ke Aupuni hana e hookomo nei i na kuewa ma na oihana. O ka Luna Leta Nui hou no nei i hookomo ae i kahi malihini haalele loa, i mea pani paha no ka Luna Nui o ka Oihana Kikoo Dala Leta. He kaikoeke ua kuewa la no Kauka Wahie, a ua hiki no hoi ke ikeia ae kahi o ka ume ikaika i loaa ai i nei mea. Aole loa makou i manao mua pela no Kuhina Damona.

-

                      Ina he hiki ia makou ke hooulu i na manaolana ana e like me ko ka makamaka Loea Kalaiaina, alaila, aohe maikai aku a koe mai. Ano nae hoi, ua hiki ole ia makou ke ike aku e like me ko ua hoa nei. Heaha la ka waiwai o ka hooulu wale ae no i na manaolana hope ole? A ina nae hoi ua kuhihewa makou, alaila, me makou mai no ia a lilo aku hoi ke hoa i makaula maopopo loa.

-

                      He mea hoihoi ole loa ia ka oiaio e ko kakou poe hemolele, a ina paha hoi ma kahi la o keia mua aku e kipa hou mai ana oia i Hawaii nei, aole loa paha hoi oia e konoia ana e inu wai hau a e ai maia iwaena o na poai mikanele o kakou nei. Aohe no oia e poino ana, a he mea pono hoi i na poe aloha aina ike namu a pau, a i akenui hoi no na mea a pau e pili ana i na hana kalaiaina maanei mai 1893 mai e kuai a malama me ka hiipoi i kana buke i kakau oiaio ai no kakou, a e hoomaopopo iho eia no ka hoi he hookahi wahi wahine Amerika i aa e hoike i ka oiaio a i ka oiaio wale no e pili ana no Hawaii nei.

-

                      Eia he paonioni mawaena o ia mau ewe mikanele o kakou, o laua o Kauka Bihopa poohina, lunahooponopono o ka Hoa'loha, a me Limaikaika, lunahooponopono o ka Pi Ki Adavataisa, e pili ana no na hale keaka. Wahi a ka inoa mua, he mea hooulu manao ino na hana keaka, a i ka inoa hope hoi, he-mea hoonaauao a hooulu noonoo ia. Aia pu makou me ka inoa hope. I ino no i ka mea manao inoino, e like la no paha hoi me ua poohina la, a maikai no hoi i ka mea manao maikai.

-

                      "He maemae na mea a pau i ka mea maemae," wahi no o ka oleloia iwaena o lakou haole. Pela no, he mea oiaio loa ia. Aia no a inoino o loko me ka ulu ae o ke kuko no ka hewa, aohe mea hemolele ole; aka hoi, ke nele me ia mau ano, he "maikai Kauai hemolele" wale no ia la i ka mea noonoo maemae. O ke kumu no ia i ino ai o na hula Hawaii i na mikanele no ke hoouluia ae paha hoi o ke kuko a me ka manao holoholona iloko o lakou, a he maikai wale no ohi ia kakou oiwi, he lealea e olo ai ka pihe hauoli. Ma ia anuu like no me na hulahula haole, he ino no ke manao hewa ia, a he maikai wale no hoi i ka mea noonoo maemae. Pehea ia?

-

                      I ulu mai paha hoi keia i ka noke mau o ka hale keaka Opeuma i ka hana i na po a pau. O na hana imi loaa no hoi ia a ia poe, a o kekahi hoi ia o na hua hoohuiaina o ka makemakeia ana, a i ka loaa ana mai hoi, he puni ka hoino. E pono e hookaawaleia i pahu okoa no Bihopa e hele mau ai e nana i na hana keaka, a ua ahona ia mamua ae o kona heluhelu malu i na nupepa akala hoikeike uha ma ke alo o kahi nupepa okoa iho iloko o na haleaina Pake ana e hamu ai i na mea-ai ana i uku ai a kikoo aku i ka hai koena i waiho iho.

-

                      Ke manao nei makou ua pololei ke poohina a ua oi aku ka maikai e o'e i kahi lio me ke o a paumaele i ke koko mamua ae o ka nana a hoolohe ana i na hana hoolealea hoohala manawa, he mea hoomaha a hooluolu hoi i kahi poe i luhi a i luaiele ma na hana o ke ao. E hewa ia, eia nae, he mea hewa loa ia i nei poohina. Pehea la oia i na wahine Palani, he kaalo no paha malaila e ikemaka ai ia poe imi loaa o keia au hoohuiaina? O ka makou ino ia i ike ai a i oi loa iko na hana keaka.

-
Ke Omaimai o ke Kama'lii.

                      Mai kekahi hoa'loha mai o Waimea, Hawaii, o ke kakau ana mai i ka la 10 nei, i loaa mai ai ka hoike mahope iho no ke kulana o ko Kama'lii Kaiulani ma'i. Penei mai nei keia hoike:
                      "I ka Poaono, Feb. 4 iho la, maluna o ka auamo a-i, ua haalele aku la ke Kama'liiwahine opio i ka Uhiwai-o-Mana no Waimea, no ka ma'i rumatika ehaeha loa, no ke ake o Kauka Walaka e loaa kahi mehana. Poakahi ae, Feb 6, kau ma ke kaa lio, ma ka ahamaka, no Kawaihae, a loaa ka maha, oluolu, ku a hele, auau i keia mau la. E kali ana ia Mauna Loa, no Honolulu, a i ole, ma keia Kinau no paha. Ua palekana oia a e maikai loa aku ana.
                      "'E hoi hou mai ana no au'' wahi ana i pane mai ai i kekahi mau mea i kipa aku e ike iaia.
                      "Ae, ua ohohia maoli ke alii i na lealea Europa a ko makou poe i haawi ai nona. No ekolu manawa, ma ka Hale Hookolokolo o Waimea nei, a ma Mana no hoi."
                      Ua hoea io mai no ma ka Mauna Loa o ka auwina la Poalima nei o ke kipa ana aku ma Kawaihae. Me ia i huli hoi pu mai la kona luaui, Misasa Kimo Lopikana, Misasa Kimo Poe, Misasa Kimo Kokete a me Misi K. Vida. Ua kau pu mai no me Samuela Paka a me ia kaikamahine, me Misi Helena Paka. A o Kauka Walata pu no kahi e huli hoi mai la me kona manaolana e palekana no ke Alii ki akahele.

-

                      E loaa no he kope o KA MAKAAINANA nei no ka hapaumi.