Ka Makaainana, Volume XI, Number 9, 27 February 1899 — Page 6
This text was transcribed by: | Fifi Fontainebleau |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Makaainana.
6 KA MAKAAINANA HONOLULU, FEBERUARI 27, 1899
Ka Moku Aka-ku
Ka Hookalakupua Hoopahao-
hao o na Kai Hikina
MOKUNA X.
MAKE O KAUKA PUKI---HELE HOU
O PILIPO NO KANA HUAKAI
KAMAHAO.
[Mai ka Helu 8.]
"Auwe, e kuu keiki; he mea oiaio kau e olelo mai la. He hookahi wale no a kakou hana i koe, o ka manaolana aku i ka lokomaikai o ka Mea Nana i hana na mea a pau, ka Mea hoi Nana i haawi mai a Nana i lawe aku. E kukulipu mai me a'u, e a'u mau keiki, a e haipule kakou no ka uhane o ka mea i hala."
Kukuli like iho la o Pilipo laua me Amine ma ka aoao o ke kahunapule, iaia i alana ae ai i kekahi mau pule me ke anoano a kuoo hoi.
A pau ka lakou haipule ana, olelo mai la o Kaikena ia Pilipo laua me Amine, "E kii aku au i na poe na lakou e hoomaemae i ke kino o ka mea make a hoomakaukau hoi iaia no ke kanu ana; aka, mai kamailio aku olua i kekahi poe e ae ua make oia mamua o kuu hoi ana mai, a aole hoi e olelo iki aku i kekahi mea, ua hala aku oia me ka loaa ole iaia na olelo hoomaha a hoolanalana o ka Ekalesia."
Kunou aku la ko Pilipo poo i ke kahuna, a hele aku la kela
Mamuli o ko Puki hoomaloka i na hana pili hoomana; a mamuli no hoi o ka manaoia aole no oia he lala no ka Ekalesia, a me ke ano no hoi o kona noho ana, ua nui kona hoowahawahaia a ua lehulehu no hoi kona poe enemi maloko o ia wahi kulanakauhale; aka nae hoi, mamuli o ka nui o kona ike lapaau, ua mahaloia oia e na mea a pau. Ina paha i ikeia he hoomana Mahomeda ko Puki (ma hoi he hoomana kona), a ua make oia iaia e hoao ana e hanai i kana hunona i ka laau make, he mea maopopo lea, aole oia e kanuia ma ke ano Karistiano, a e aia wale ia ana paha o Amine he kaikamahine na ke kanaka pepehikanaka. Aka nae, i ko ka Makua Kaikena ninauia ana i ke ano o ka make ana o Kauka Puki, ua pane aku la oia me ka malie me ka i ana, "ua heie aku oia iloko o ka maluhia," a no ia mea, ua pau ka manao hoohuoi o kekahi poe, a ua manaoio iho la lakou, he Karistiano maiaki no o Puki, koe wale iho no keia, ua hoopalaleha no oia ka hele ana e hoike iaia iho imua o ka lehulehu i kona ano Karistiano. I kekahi la oie na waihoia ke kino lepo o ka elemakule iloko o ka honua me ka malamaia no hoi o na pule kupapau maa mau o ka Ekalesia, a ua loaa ia Pilipo me Amine ka maha o ko laua mau noonoo, no ka mea, ua pau ae la na mea a pau i ka hanaia e pili ana i ko laua makuakane.
No kekahi mau la mahope iho o ka nalo aka o Kauka Puki, ua hele aku la o Pilipo me Amine e hue i na wahi ukana o ka mea make. Ua loaa aku la ke ki o ka pahu hao iloko o kona pakeke, aka, aole nae o Pilipo i nana koke ia loko o keia waihona makamae o ka elemakule. ua piha kona rumi i na omole o na ano like ole a me na pahu laau, a ua kiolaia ia mau mea a pau loa, koe wale iho no na wahi laau i kamaaina ia Amine. Nana iho la laua ia loko o kona wahi pakaukau, nona na holowaa lehulehu, a mawaena o na opala like he nui wale ua loaa ia laua kekahi mau apana pepa i kakauia ma ka olelo Arabia--hoomaopopo iho la o Amine he mau hoakaka ia no kekahi ano laau. Ua loaa pu aku la no hoi he mau pahu pepa liilii a me kekahi mau palapala me na huapalapala Arabia maluna; a iloko o kekahi o na pahu pepa liilii ua ike iho la o Amine he pauda i like me ka Puki i haawi mai ai iaia. Iloko o ka nui palapala, ua ike iho o Amine i kekahi palapala paihakahaka a hoike aku la ia Pilipo. Nana iho la o Pilipo a hoomaopopo iho la, he palapala hoike kuleana ia iloko o ka Hui Olelo E Inia Hikina (o ia hoi ka inoa o ka hui hooholo moku nona ke Ta Silina a me na moku a ae he lehulehu.)
"Aole, e Amine," wahi a Pilipo i pane aku ai i ka wahine; "aole kaua e puhi i keia i ke ahi, no ka mea, he palapala keia e hoike mai ana aia he ewalu mau mahele iloko o ke kumuwaiwai o ka hui hooholo moku, mai laila mai e loaa ai ia kaua kekahi puu dala mahuahua i kela a me keia makahiki. Aole loa au i manao ua hoohana ka elemakule i kana dala e like me keia. Ua loaa no ia'u ka noonoo e hana pela i ka'u moni mamua o ko'u hele ana, i ole ai hoi e waiho palaualelo wale mai no pela."
Aole i pau
Ua loaa aku ia Farani Me, o ka Oihana Kinaiahi, i ka po Poakahi, la 13 nei, kana ilio ua make, i hanaiia i ka laaumake. He hana hilahila ole nei, no ka mea, ua like loa no me ka powa maoli ana. Ina e loaa ia mea, aole no e hewa ke haawiia aku ka hoopai e like no me ka mea i hanaia a makehewa hoi ke hoopii kanawai.
Mau Lono Huikau mai na Wahi
a Puni Keia Ao.
Puiwa Nui ka Papapai Geremania.
Ua loaa mai na lono mai Samoa, wahi o kahi hoike mai Berelina, Ianuari 19, me na ouli no nei mua aku. Wahi a ka Anezeiga Lokai, kekahi nupepa alakai, o ka olelo ana ae: "Me he la ka hoi ua hoike mai keia a pau i ka ulu ae o kahi a io hoopaapaa ku i kau wahi o ka hoomaopopo aku, a me ke ano hana ku ole i na loina maikai a na Amerika i hana ano haakei mai ai ia kakou, malia o kahuli maalahi ae no i kahi kulana ano kupilikii loa. Ua lilo ka noho hoomalu panalaau like ana ma Samoa i mea popilikia pee mau."
Wahi hoi o ka ke Zeituna Vosise, kekahi no o na nupepa alakai, olelo ana: "E oi loa kau ana hoi ke koikoi o kulana i ka wa o na mokukaua Amerika e hoea aku ai ma Apia. ua oleloia ua ao aku nei ka hoi ko Wasinetona Oihana o ko na Aina E i ke Kanikela-Kenerala o Amerika Huipuia malaila, oia o L. W. Osebona, aohe e hilinai i ke Kanikea Germania. Me he la ka hoi aohe o Amerika Huipuia manao, ka mea hoi iwaena o na Mana ekolu i emi loa iho kona kuleana ma Samoa, e hoomaopopo ae no ko Geremania mau pono kiekie loa. He mea pono ia Geremania e hoike aku i ka manao kupaa, ua loaa aku hoi ia mamuli o ka hooliloia ana o ko kakou kulana i mea inoino mamuli o ko Enelani ake maopopo loa e kokua ia Amerika Huipuia, i hoomauia ai hoi ka noho hoa'loha ana me ka hope iho."
Powa Hou ia ia Mikanele.
He palapala maoli ka i loaa ae ma Sanahai mai Ikana, a i kakauia i Dekemaba 20, e hoike ae ana no ka pepehiia ana o kekahi kahunapule Farani ma kahi kokoke ia Ikana, a pela no ka hoi me elua mau oiwi kokua hana Karistiano. Aohe mau hoakaka e ae i hiki ke loaa. Ke ku la ea mokukana Beritania Esk (Eseke) ma Ikana.
Ua olelo ae ka nupepa Mecure o Sanahai: "Me he la ua ano maopopo loa mamuli o ka hoomakaia ana o na hana kue Karistiano me Sakuene eia ke pii ae nei ka ikaika. O kahi ala wale keehina i lawelawe aku e na Aupuni Beritania me Farani. He mea waiwai ole ka hoopaa ana i ka puka o ka halelio mahope iho o ka hemo ana aku o ka lio. I nei wa aia he eha a elima paha poe mikanele i maopopo ua powaia a he Pelekane kahi iwaena o lakou, o Misita Felemina, i make, a o Makua feluere, i pau hoi ka manaolanaia ana i nei wa. Eia nae hoi, e like me ka mea hiki ia makou ke hoomaopopo, aole loa he mau wahi keehina iki i lawelaweia e kekahi o na aupuni i oleloia no ke pale ana aku i kahi hoohana hou ia ae o ia mau ano hana powa."
Ulele Kaua Hou no ma ke Soudana.
Ua hoolahaia ae e ka nupepa Alakai Kakahiaka o Ladana, Ianuari 16, na hoike mahope iho mai Kairo: "Ke laulaha nei na lono maanei e olelo ana ua hoauheeia aku na pualikoa Aigupita i Dekemaba 28 e na Derevise malalo o ka Emiri Fedili, ma ka Nile Bolu, o ka Bataliona Soudona Umi ka anaiia a pau loa i ka lukuia. Ua hoikeia ae no hoi eia na kokua hoopuipui aku ke awiwiia aku nei no ke kahua a no ka manawa wale no a ulu ae he kaua hou."
(Aole keia mau lono ae la i hilinaiia e kahi mau nupepa koikoi a ike maopopo e ae.)
E like nae hoi me kahi hoike mai Kairo o Ianuari 5, ua kue aku o Konela Luisi (Lewis) me kekahi pualikoa Soudana a me kekahi mahele o na koa huikau ia Fedili, ke alii Derevise ikaika nui hookahi i kue, iaia hoi e kaalo ae ana i ka Nile Bolu i Dekemaba 26, ma ka wailele ma ka hema aku o Roseiro, e hailuku ana i ka mokupuni a Fedili i hookahua ai iaia iho a hoopioia he 1,500 poe Derevise. Eia nae hoi, ua mahuka aku o Fedili me 300 o kona poe kanaka.
Pau Loa na Sepania i ka Haaleel.
Ua hoikeia mai Havana, la 7 nei, ka palapala mahope iho mai ia Konela Manuela Girauta, kakauolelo mamua no ke komite Sepania no ka haalele iho ia Kuba, i ka mea kakau a na nupepa kahea-Ahailono, e olelo ana penei:
"Maluna o ke Catalana, Cienefuegoso, Cuba, Feb. 5---Ua kauoha mai o Generala Casetalanoso ia'u e hoike aku i Ke kahea a me Ahailono ua pau pono loa ko Kuba haaleleia iho e ka pualikaua Sepania. I ka la apopo makou e holo aku ai mai keia awa. Ua manaolanaia hoi au e kipa ike aku ia Havana no hookahi wa hou no ka haawi aku i ke aloha ia oe, eia nae hoi, e hele pu ana au me ko'u Kenerala no Maderida, kahi a'u e lawelawe aku ai i ka'u mau hana ma ke ano luna hooia kana."
Dala Uku no na Kea Kuba.
Mai Havana, Ianuari 30, ka hoikeia ua hoomaopopoia ua hoomaua aku o Peresidena Mokinele ia Robert P. Porter no