Ka Nonanona, Volume I, Number 3, 3 August 1841 — Page 10

10 KA NONANONA. [AUGATE,]

                ma neia hope aku, akaka wale no ka holo ana o na moku ma ia wahi. He poe kanaka hupo loa kolaila, he poe pepehi wale. Holo iuka kekahi mau waapa o ka Pikaka, a ua pepehiia a make loa kekahi haole. Nolaila i ke kekahi la ae, kaua aku ka Pikaka ia lakou mauka, a make koke iho la na kamaaina he 12 a keu aku, a ua pau kekahi kulanakauhale i ke ahi. Aloha ino ia lahuikanaka e noho ana iloko o ka pouli, a me ka ino nui! E na keiki o Hawaii nei, owai ka mea o oukou e hele ilaila, e hai aku ia lakou i ka pono o ke Akua? Penei ke kauoha a ka Haku, "E hele ae oukou e hoohaumana aku i na lahuikanaka a pau." Ma kela pae aina, aole nui o na laau, o ka nui a me ka hala ka nui; a o ka ai, o ka niu no, a me ka ia o ke kai. Ua like kau wahi o ka lakou olelo me ko Hawaii nei, a o ka nui, aole like iki, ua okoa loa.

HE OLELO HUNA.

                Ua ku pono kekahi inoa o ke alii nui o Hawaii nei i na hoku a pau o ka lani. Nolaila ke ninau aku nei au ia oukou e ka poe akamai, i ke ku pono ana? Pehea? E

hoomoakaka mai.

                Eia no keia mea paakiki, na na keiki ma Lahainaluna e wehe ae, a e hoakaka mai; a ina i loaa ole ia lakou, na na kaikamahine ma Wailuku e hoike mai. He ilio kolohe, he kao a me kau wahi kakipi ko kekahi kanaka, a manao ua kanaka ia e hele ma kahi e, u lawe pu i keia mau waiwai akolu. Hele iho la ia, a hiki i kekahi muliwai nui pono ole ke au aku i kela kapa. Noho iho la ia a noonoo i mea e hiki aku ai me kana mau waiwai ma kela kapa. Huli no oia i waa, aole waa pono, ke wahi waa nuku loa wale no i loaa ia ia, a pono ole ka lawe i kona kino a me kana mau waiwai ekolu. Ina o kona kino a me ka waiwai hookahi, pono iki ke holo aku. Nolaila pilikia ilio la; eia kana mea e pilikia ai, ina i lawe aku oia i hookahi o na waiwai, i ka ilio paha, a waiho i ke kao a me ka kakipi mahope, pau koke ke kakipi ke kao, a pono ole malaila no ka mea, aole mea e paa ai ke kao; a ina i lawe aku ia i ke kakipi ma kahi waa, a waiho i ka ilio a me ke kao, pau koke ke kao i ka ilio kolohe, oia pilikia no ia: a ina i lawe aku oia i ke kao ma ka waa a waiho i ke kakipi a me ka ilio, aole hewa oia: aka, aole pau ka pilikia, no ka mea ina i waiho aku oia i ke kao ma kela kapa, a kii mai i ka ilio, a waiho pu me ke kao ma kela kapa, pilikia hou, no ka mea, pau koke ke kao i ka ilio ke waiho pu

ia; a i ole ia, ina i waiho aku i ke kao a kii hou mai i ke kakipi, a lawe aku, a waiho pu me ke kao ma kela kapa a kii hou mai ia ka ilio, pau koke ke kakipi i ke kao. Nolaila, ua paapu ka pilikia o keia kanaka. Ea, aole anei i hiki ia kakou ke kakou aku ia ia; E na keiki o Lahainaluna, a o na kaikamahine o ka Seminari ma Wailuku paha, e kokua oukou i keia kanaka pilikia. E hai mai i ka Nonanona i ko oukou noonoo ana.

KA NONANONA.

Honolulu, Tusede, Augati 3, 1841.

HE KAUA NUI MA KINA.

                Ke kaua ikaika nei ko Beritania i ke Kina. Eia ke kumu o keia kaua, o ke kuai malu ana o na kanaka kalepa o Beretania i ka opiuma i na kanaka o Kina, He laau ikaika loa ka opeuma; he laau ona, hoohiamoe, hooluolu i ke kino, a he laau no hoi. Ua ike kekahi mea, ua haawiia i ka poe eha i ka nahu, a me kapoe mai i ka hi; e na kahuna lapaau haole. He mea maikai keia laau no ka lapaau, aka, aole pono e ai wale kela kanaka keia kanaka, o lilo i ka hiamoe a me ka ona, a me ka make maoli e like me ka poe inu awa, a me ka rama. He ikaika loa no nae ka opeuma. No ka nui o ka ino, hookapu aku la na'lii o Kina i ka opeuma, a kau iho la i kanawai papa i ke kuai a me ka oi i kela mea ona. Aole nae maluhia ko lakou aina no ka mea, lawe aku la na kanaka o Beretania i keia mea ino, a kuai aku la me ka poe Pake. Nolaila mai keia kaua nui loa. Ikaika ko Kina poe lunakanawai i ka papa aku, a ikaika hoi na kanaka Beritania i ka kalepa i keia mea ino; o ke kaua no ia. Aole nae pau loa na kanaka Beritania ma kela wahi ke kuai opeuma; He nui ka poe haole a me ka hoohewa loa i keia hana pono ole. Ua oleloia, eia ka hewa o ko Kina poe ma keia hana,