Ka Nonanona, Volume I, Number 14, 4 January 1842 — Page 55
1842.] KA NONANONA. 55
oi aku ka uku mai no ke awa o ko Amerika poe kanaka i ko ka aina punahele kanaka e kuai ana ma ko Hawaii pae aina, aole kii hou ia aku ka uku nui ae o ko Amerika kanaka.
A e kuai no ko Hawaii nei poe kanaka me ko Amerika, e like ka oihana a me ka pono e pono ai ko ka aina punahele loa i ke kuai pu ana mai me ko Hawaii nei pae aina.
Ua hoopaaia i ka ahaolelo ma Honolulu, i ka aina Oahu nei, i keia la 23 o Dekemaba, i ka makahiki o ko kakou Haku, 1826.
ELISABETA KAAHUMANU,
KALAIMOKU,
POKI,
HOAPILI,
LILIA NAMAHANA,
THOS. AP CA TESBY JONES.
KUIKAHI BERITANIA.
He mau olelo keia i hooponoponoia'i a i hoopaaia'i ma Honolulu ma ka Moku Oahu i ka la umikumamaono o Novemaba, 1836.
PAUKU 1. E aeia mai ko Enelani mau kanaka e hele mai i ko Hawaii pae aina me ko lakou mau moa me ko lakou waiwai, o kela waiwai o keia waiwai; e aeia mai hoi lakou e noho ilaila, i like no ka loihi o ka manawa e noho pono ai malalo o ke kanawai, a e kukulu hale e noho ai a me na hale e malu ai ko lakou waiwai, ke ae mai ke alii; a e mau ke kuikahi maikai mawaena o na aina o Beritania Nui laua me na aina o Hawaii nei.
PAUKU 2. He mea pono i na kanaka o Enelani e noho ana ma Hawaii nei e hele i ko lakou aina, a i na wahi e ae iluna o ko lakou mau moku a iluna o na moku e ae paha; e hiki ia lakou ke kuai lilo aku i ko lakou waiwai; na pahale, na hale a me ia mea ae ia mea ae, ke lohe e ke alii, a e lawe pu me lakou i ka dala o ia mau mea, aole mea iki e keakea ai. Aka, o ka lepo malalo iho i kukuluia'i na hale no ke alii ia, aole nae e hiki i ke alii ke wawahi i na hale a e hana hewa iki i ka waiwai a kekahi kanaka o Beritania.
PAUKU 3. A i make kekahi kanaka o Enelani ma ko Hawaii pae aina, aole e huliia kona mau waiwai aole hoi e hoopaia e kekahi o na Kiaaina a me na'lii, aka, e haawiia i ka lima o na mea ana i kauoha ai a i kona mau hooilina paha, ina paha lakou maanei, a i ole ikea ka hooilina a o ka mea i kauohaia ai paha, alaila e lilo ke Kanakele a o kona hope paha i mea nana e hooponopono ma ia mea; a ina he mau aie ka kekahi i ka mea i make aku la, e kokua ke Kiaaina o ia wahi, a e koi aku, ke hiki ia ia, i na mea aie e hookaa i ka lakou mau aie i ka Hooilina a i ka mea i kauohaia'i paha, a i ole ikea ka Hooilina a o ka mea i kauohaia'i paha, alaila e ukuia'i i ke Kanakele. A na ke Kanakele e hai aku i ke alii i ka make ana o na kanaka Beritania a pau, nona na waiwai e waiho ana ma keia pae aina.
KAMEHAMEHA III.
ED. RUSSELL.
KUIKAHI ME FARANI.
E mau ana no ke kuikahi, a me ka launa ana iwaena o ko Farani a me ko Hawaii nei.
He pono i ko Farani ke hele mai a hoi aku ma na aina a pau malalo iho o na'lii o Hawaii nei, me ke keakea ole ia, a e malama pono ia lakou e like me na malihini o ka lahuikanaka i alohaia.
Ina i holo kekahi o ko Hawaii nei a i Fa rani, e noho no ia malaila, a e malamaia oia e like me na malihini e ae.
(Na inoa,) KAMEHAMEHA III.
A. DU PETIT THOURS.
Honolulu, Oahu, Iulai 24, 1837.
KUIKAHI 2 ME FARANI.
He kuikahi i hoopaaia iwaena o ke Alii o ko Hawaii pae aina, a me Kapena Laplace, ke alii manuwa l' Artimise, a ua hana hoi oia ma ka inoa o ke Alii o Farani.
PAUKU I. Ua haiia ka noa ana o ko Roma pule ma na aina a pau malalo iho o ke alii o ko Hawaii pae aina; e like no ka hoomaluia o ka poe mamuli o ia pule, me ka hoomaluia o ka poe mamuli o ka poe ku e ia lakou.