Ka Nonanona, Volume I, Number 21, 12 April 1842 — Page 95

KA NONANONA.
"E ka mea hiamoe, e hele oe i ka nonanona, e nana i kona aoao a e hoonaauao iho." Solomona.
Buke 1. HONOLULU, OAHU, APERILA 12, 1842. Pepa 21.

HE PAIO.

                I keia mau la aku nei, ua kiia mai au e hele i kekahi ahaaina haole ma Honolulu nei. Ae aku la no au, a hele. He umi a kumamalua makou ma ua papa ai'na la; no Beritania kekahi poe, a no Amerika kekahi poe. He maikai ka ahaaina ana, aole mea ino. He nui ka waina, a ua inu iki kekahi poe, aole inu iki kekahi poe; Inu wai wale no.
                He paio no nae malaila. Eia ke kumu paio, o na mea e pono ai keia aupuni o Hawaii nei.
                Olelo kekahi haole, "Pono no i ko'u manao e auhau na'lii i ka waiwai a na haole e noho ana ma keia pae aina: a loaa kekahi waiwai malaila no ke aupuni, o hoomaha i ka luhi nui loa o na makaainana i ka hana paahao. I mai la kela haole, "I ko'u manao, ea, ua kaumaha loa na makaainana i ka hele pinepine i ka paahao a me ke dala o ke kino. Eono la i ka malama hookahi! Kaumaha loa! Mahea hoi i loaa'i ke dala i na kuaaina? aole dala malaila. E auhau i na haole ka pono, e like me na aina naauao a pau."
                Pau keia, pane aku la kekahi haole penei, "Aole loa pono e auhau i ka waiwai a na haole. Ina e auhau na 'lii i ka waiwai kalepa, a me na pa, a me na hale o na haole, o ka pau no ia o na moku i ka holo ma kahi e, a pau na haole i ka haalele i keia pae aina."
                Kokua iho la la kekahi i keia manao, me ka i ana menei, "Ae, aole no he pono i ko'u manao, ke auhau i ka waiwai a na haole maanei, a me na moku, no ka mea, aole malama pono na'iii i na haole a hoomalu a e kokua i ka lakou hana. Ina auhau na 'lii i na haole, pau loa lakou i ka hoole."
                Alaila kamailio oluolu mai poohina penei, "I ko'u manao, ea, e pono e paipai ikaika loa na 'lii i ka mahiai: e huli i waiwai kalepa e lawe ma na aina e, e kuai malaila; e like me ke ko, pulupulu, kope inu, silika, inigo; e haawi nui i na aina waiho wale i na kanaka, a e hoolimalima aku i kekahi aina i na haole mahiai, a malaila no e waiwai ai ke aupuni. I ko'u manao he lahuikanaka palaualelo keia: noho wale ka nui; nolaila, e aho e paipai ikaika na 'lii ia lakou e lawelawe hana. Alaila waiwai pu na 'lii me na makaainana."
                Olelo hou iho la ka mea ia ia ka olelo mua, "Aole loaa wawe pela; aole ike nui na kanaka oonei i ka hana; he poe naaupo, makaukau ole i ke kanu ko, kanu pulupulu, a me na mea like. He poe lako ole no hoi; aole mea ma ko lakou lima e hiki ai. Aole hoi akaka ka mea pono, ke kuai ma na aina e. Ua hanaia ke ko, a me ke silika, a me ka pulupulu a me ka pia, a me kekahi mau mea e ae, aole nae akaka ka pono. Nolaila hakalia loa ka waiwai o ke aupuni malaila. Aka, ua pilikia na 'lii i keia wa. Pehea la lakou e uku aku ai i na koa, a me na lunakanawai, a me na lunapaahao, a me na kakauolelo, ke loaa koke ole ka waiwai i keia wa? Aole loa pono ke aupuni ke pilikia na 'lii