| | No ka Nonanona. Auhea oukou, e na kanaka heluhelu
i ka Nonanona. Eia mai malalo kahi
mau apana o kahi palapala pope. Ua
hoololiia i olelo Hawaii, i heluhelu ou-
kou. Ma ka olelo o Roma ka palapala
mua ana. He buke okoa ua palapala
pope la, nolaila aole e pau i ke pai ma
ka Nonanona. He mau wahi apana
iki wale no.
Eia ka moolelo no ia palapala kupa-
naha. Ua pilikia nui loa ka pope, o
Iulio ekolu kona inoa, no ka mahuahua
o ka poe hahai ia Lutera: a kue hoi i
ka pope a me kana mau oihana; nolaila,
ma ka makahiki 1553, wae ua pope nei
i ekolu o kana mau bihopa, a olelo hoi
oia ia lakou e halawai a kuku pu ma
na hana e pau ai ke aupuni pope a e
pio ai ka poe Lutera. Halawai pu la-
kou ekolu ma Bolona, he kulanakauha- le o ltalia ia, a loihi ko lakou imi ana
e like me ka olelo a ka pope.
A pau ko lakou kuka ana, palapala
iho la lakou i ko lakou manao a pau, a
haawi aku i ka buke a lakou i kakau ai
i ka pope, me ka olelo ana'ku ia ia, e
heluhelu oia ia buke, a e huna loa hoi.
Oia ka ka pope i hana'i. Hunaia keia
buke iloko o ka pahu palapala a ka po-
pe. Aka, mahope mai, huli kahi ka-
huna nui o ka pope, ma ka aoao o Lu-
tera. O Veregerio ka inoa o ia kahu-
na. Ua ike no o Veregerio ia buke
ma kahi i hunaia'i; a nana no i hoike
mai, a mahope hoolahaia'ku.
E hiki paha i kahi poe pope ke hoo-
le i keia buke, a olelo mai, aole ia he pa-
lapala a ka poe pope. Ua maa lakou i
ka wahahee. Aka, aole i hoole ka
poe pope ma Farani. Ua paiia no keia
buke ma Farani. Aia no ia ma ka hale
palapala i Loui Pilipo, ke alii nui o
Farani, a ua olelo mai hoi ko laila poe
naauao, he oiaio no, na ia mau kahu-
na pope ekolu i hana keia palapala a
haawi aku i ka pope,
Eia kahi mau olelo noloko mai o ia | buke pope, ka mea a lakou i hana'i ma
kahi malu, me ka manao, o lakou wale
no ke heluhelu; aka, ua hoopuka mai
ke Akua ma kahi akea, i ikeia e kanaka
a pau loa.
Eia ka olelo ma ia palapala no ka poe
Lutera.
"Ua ae aku keia poe Lutera i na ma-
nao a pau i aoia mai e na kaula kahiko
a me Iesu Kristo, a me na lunaolelo;
aole lakou i ae i kahi manao e ae; a o
ko, Iakou makemake keia e paa kakou
ma ia mau manao a me ia mau oihana
hapa loa i manaoioia'i i ka wa o na lu-
naolelo, a ma ia hope iho. O ko lakou
manao keia, e hahai kakou ma na ka-
puwai o ia mau ekalesia kahiko, a haa-
lele aku i na olelo a pau i hai waha ia
mai, ke ole akaka, ua aoia mai ua mau
mea la e lesu a me na lunaolelo. Oia na manao hewa o keia poe Lutera.
Aka, he okoa ko kakou. E like me kou
manao, ko ka pope hemolole, ke ao aku
nei kakou i na kanaka, he mau mea e
ola'i na manao a pau, a me na olelo hai
waha ia mai a me na kanawai, a me
na oihana a pau i hookomo liilii ia ilo-
ko o na ekalesia o kakou. Hookomoia
ia mau mea e na makua, e na ahaolelo
kekahi, a me kahi poe haipule e."
''Ina o kakou wale no e ae no kakou
kekahi i kekahi, aole hiki ia kakou ke
hooiaio i na mea i hai waha ia mai a
kakou e ao aku nei (traditions) he mau
mea i kuhi wale ia; aka, manao kakou,
he oiaio ua mau mea la, no ka mea, pe-
la i ao mai ai ka ekalesia o Roma ia ka-
kou."
"Aia no kekahi buke i kapaia w'n.-rr-
tum, (ke kanawai;) ua ku e loa mai ia
kakou, i ka poe pope; no ka mea ua
hoole pinepine mai na buke nei penei,
Aole pono ka pope e kui hou mai i kahi
mea e me na olelo a Iesu i hoike mai
ai, a me na olelo a na lunaolelo i ao
mai ai ia kakou. Penei ma ia buke; o
ka poe hai aku i na mea e, aole na ma-
nao like me ka Kristo a me ka no luna- | |