Ka Nonanona, Volume II, Number 2, 21 June 1842 — Page 6
6 KA NONANONA. [IUNE,
O ke kanawai auhau o kela makahiki, ke paa la no ia i keia makahiki. Ua hooleia no nae ka pia, no ka poho loa.
O ke kope kanu kekahi mea i makemake nui ia. Ua oi aku i ka puaa, a ua like me ke dala. Ua pau i ka auhauia na hale kuai a me na hale hookipa. Ina he hale kuai kukaa wale no, he $25 ka auhau o ia hale no ka makahiki hookahi. A ina he kuai ano lua, kuai kukaa, kuai liilii, alaila he $50 ka uku no ka makahiki.
Ina he hale ahaaina, me he hale hookipa la, $40 ka auhau o ia hale no ka makahiki. Ina he hale ahaaina e ae, no ka poe hanohano ole, he $25 ka auhau.
I ka malama o Iulai 1842, kau keia kanawai.
Eia kekahi; e hoomaluia keia mau hale. Aole pono ka walaau a me ka haunaele. E noho no ka luna e nana i keia mau hale.
Eia kekahi; i ka la mua o Ianuari 1843 a mai ia la aku, e kauia ke dute, ekolu kenaka ma ke dala hookahi, maluna o na ukana a me na waiwai, a me na mea kalepa, a me kela mea keia mea kuai, i laweia mai i Hawaii nei, mai na aina e mai.
E hiki no nae i na moku okohola ke ku wale mai a kuai i ka ai maka mauka nei me ke dute ole. Aole hiki ia lakou ke kuai lilo mai i ka lole no ke dala, e like me ka poe kalepa maoli.
Ina i laweia na mea ulu o keia pae aina i na aina e, aole dute; aka, ina i laweia aku ke dala a o ke gula paha, he dute no. Ekolu kenata no ke dala hookahi.
O ka waiwai e laweia mai, e waiho iki wale no mauka nei, a lawe hou aku, he dute uuku no, he hapalua o ke keneta no ke dala hookahi.
Na na kiaaina e hooko i keia kanawai no ko lakou wahi; na lakou no hoi, e hoonoho i na luna e pono ai.
He olelo no ka hoonoho i hoohalikeolelo a i kakauolelo hoi no ke aupuni.
Eia kona ano nui, "e koho no ke alii i kekahi haole i kakauolelo, a i unuhi olelo hoi, no ke aupuni." No ka pilikia o ke aupuni i na haole keia kanawai. Aole ike na 'lii i ka olelo a na haole; aole hoi ike i ka lakou hana, a nolaila, keia kakauolelo.
He kanawai hooponopono mai.
Eia na manao nui iloko o keia kanawai No ka laha ana o ka mai puupuu liilii, maluna o na moku; he mai ino loa, e make nui ai, nolaila aole ku wale mai na moku; a hookokoke i na aina, holo mua aku ka Pailota, a haawi i ka palapala hoomaopopo i ke Kapena; a hoole maopopo ke Kapena, aole mai; a kau kona inoa ma na palapala la, alaila, ku kona moku. Aole ku wale mai na moku.
Aole pono e holo wale na waa a pili i na moku kahiki: aia kau ka hae keokeo maluna o ke kia, alaila pili aku a ee maluna paha. He $40 ka uku no ke kanaka pili wale aku i ka moku me ke ku e i keia kanawai.
Ina pili aku kekahi i ka moku mai, me ka ike ole, e noho no ia ma ka moku a hiki i ka manawa pono e hoi mauka.
Elima luna hooponopono mai ma kela awa keia awa o Hawaii nei. Na lakou e imi i na mea e pale aku ai ka mai lele a me na mea e ae. He kahuna lapaau no kekahi e hoonohoia e ke Kiaaina no ke awa, a oia kekahi luna.
He kanawai hou no na kula.
Ua nui ka pilikia o na kula, a eia ka mea e pilikia ai, o ka uku ole ia o na kumuao. No na makua kekahi hewa, no ka hooikaika ole i na keiki e hele i ke kula. No na konohiki kekahi, i ka aua i ka aina: a no na lunaauhau kekahi hewa, i ka haawi ole i ka waiwai i ke kahu kula ke kii aku.
Ma keia hope aku, mai aua na konohiki i ka aina ku pono ke haawi i na kumu kula. Mai aua hoi na lunaauhau i ka waiwai o ke aupuni, ke kii aku ke kahu kula no na kumu. Ina aua, e uku no ia i kana waiwai ponoi.
E hoomaluia na kula; aole make walaau. Ina walaau na haumana pono no e hoopai e like me ke kanawai.
No ka luhi o na makaainana.
E pono paha e pai okoa aku i keia olelo a pau ma ka Nonanona, i lohe na mea a pau loa.
NO KA LUHI O NA MAKAAINANA.
Mamua aku o ke kau ana i ke kanawai hou, ke kanawai auhau nei, hookupu na kanaka i keia makahiki, penei,
O ke kino, he dala.
I keia manawa, he hapalua wale no ko kekahi makahiki.
Mamua, i ka auhau o ka aina,
Ina he ili 1 Puaa anana
1 Iako kapa
1 Iako Pau
1 Ilio
2 Lau Upena
2 Kaau aho
No ke aupuni wale no ia auhau. I keia manawa, ua pau ia auhau ana, hookahi auhau i koe, o ka puaa wale no, a i kekahi makahiki ua lilo ka puaa anana i iwilei.
Mamua, auhau ke alii nui, auhau ke Kiaaina, auhau na Konohiki, a me ko lakou