Ka Nonanona, Volume II, Number 6, 16 August 1842 — HE WAHI NINAUHOIKE NO KA AOAO POPE. [ARTICLE]

HE WAHI NINAUHOIKE NO KA AOAO POPE.

(K naiia I ku a'6ao l8.) ■ " f> I. Healui ka ha o ke kuhihqwa o kn poe pbpe? D. Eia, okn l«»kou olelo ana i ka pope, a i ka eka)esiti p lloma paha, he liala ole ia;. aole e liiki ia ia ke kuhihewa, aole hemahema kona ike; aole hiki ia ia ke ao aku i kqkahi mea hewa, a ke'kahi mea l<ekee, a oiaio o|e paha. Ilemolele loa kana ao ana it\i\ na mea' a pau; nolaila pono na kamika a'pfi\i g manaoio i ka ka pope, a liana hdi mft kona manao, aole 'imi ko Jakou i)io. O ko lakou manao* rinu« i *ka pope, na like me kh olelo a' kp v Akua, ti Tps v 11. 2: 4, "Me ho akua' la e noho' ana iloko o ka lgakini o ke Akiiiw holke ajia ia ia iho, oiu ke Akuit. u /. Ua olelo, anei ' ka poe pope pela? p. Oia no; he nui wale ka lakou hai ana mai pola; aia iloko o na palapala a lakou. Om ka BeJamine, he kumu kiekie ia a ka pope īM' 11 om a. Penoikana ; p a 1 a p a 1 a.—' 4 1 n a e inanao ka pope e kauoha akil e hana kanaka i na mea hewa, a e pn-< f>a aku hoi oia i lia m<£ft pono, mai lana, h)a ia'hope aku, pono kaokalesia e manao ia mau hewa, he maikal; a e manao iamau meia pono, he hdwa." Bell, de PontifT. Roma,-hb. 4. 'Oap. 2. Aole i' oleloia, o lnki ,i ke Akua ke hoolilo .i ka hewa i pono, a hoololi ae S ka.pono i mea iho, uka, i,ko lakou manao, hiki ia hanai ka pope. ' • " " '

/. Pahea ka munno o ka poshoole. pope ma keia mea? " Eia ko lnkou manao; Aole loa i lilo kekuhi kanaka ma ka honua nei i kiekie loa maluna o ka ekalssm o ke Akua, a hiki ole ia ia ke kuhihewa, i pono na' liaipule a pau ke manaoio i leana wale no, a hana ma konu manao wale no ma na mea pili i ka uhane. L Peliea ai ia wahi? Ekolu tftea e akaka ai. 1. Aole fc i olelo na. luhaolelo A lesuj ua kiekie ?<akou me ia. Adle lakon j hookano pela, Ki\ 11. 1: 24. "Aole ho makōu e hookoikpi maluna o ko oukou manaoio; aka, ke kokuu nei makou i ko oukou olio•li; īw ka nien»„ke-ku oukou ma ka ma>Uioio." / 2. lje mea ku e ia manao pope i ke liauoha a lesu. Pet. I. 3; 16. <c j!i'mnkauk'au mai oukou e Hppn&aop6po nliii i v ka) poe e ninaw mal ia oukou' i <vjfei| A 'kMmu o lana afta o k.p oukou' >i |iJi|rifto»V* loane 1, 4: 1. "Mai munnoio aku i ka* p6£ uhane.a pai\,, aUa,' £ hoao nku i ka pos uhan#, |Vo, Jce AM" nlai* paha, aole paha,*'. *Na keia kānaka kela hoao 1 na uhapb,. I akaka ka itvea pono a;' md ka mea liewn; aole i oleloia', nW # krf pope wale no e hoao» ♦ , . ' , 3. Eia kajii moaM jko liinepine ia; q na alakai kanaka.h me ua jcumu kahaka, ujj alakai howa lakou i pa. kanaka, Puk. 32: 5, v <( ; A >akif la p ( Aaronaj hana iho la i kuahu imUa'lke ulo*o ia mea; hoa aku la o, Aarorta, i nku la ? apo-

po, he ahaaina na lohova." P. 31. &ku la o Mose io lehoya ia, J aku 1a» Auwe hoi, lāwehala loa keia poe kanuka, a ua hana i" ukua gula no Jakou.'' Isa. 3: 12. " ki)M poe kanaka, he poe a]akai kou poe A ke hoopau nei lakou i ko oukou maii alhnui." Mat. 23: 3. "Mai h,au,a'oukou e like me ka lakou !)aiīa ana; no ka mea, o)e---lo wale iakou a'hana ole.° , /• l:leaha ka lima oke kiihihewa oka poe pope? „ ' . O* Q, ko lakou manao ana i oka pope, oia ke poo o na ekalesiai a pau nin |<n honua nei, /. Peliea ka manaō oka poe hoole pope? .... , r D. Hoole .loa lakou, aole k.a honua nei kekahi poo hookahi maluna o na ckalesia, a, nol.aila," aole i lilo' ka popeu poo no./ iui ekalesia. (( o " „ ■ /. Pehen e iakiika ai ia wahi? 1 i^ c> ' e ' n I'} ' la ' wia'Mea palapala henio|<»|<« j kekahi kanaUa ma kaJion.ua' n<'i. U.v p<m ia, a. 1 he "alij paha mhluna'.o'hu ekiilesia o ke A^ kna. 0,, ■ • /. -pw.ii lio poo o na ekalesia a pau ī ka ni unn o l<a poe hoole POPO? . ; ; D. O lo.sti !<risto > a oia hookahiwale no: /} Pelui.» ,l< t l\oak;vka ana„ia wahi? •• • D. ,U i h<)iko'uv;i pela ■ k.'i, olelo "(?• <l Ua hooiiolio ae u.( s i au i k./u alii maluna o Ziona,, l'i eso I: -2, "A ua hoklU )o īho la i>t i u nuvr, a "pau malalo ! . °.K on ' wa\vae, ua hoonoho hoi ia ia i poo m./hina o na mea u pau no ka ek ,lesi i. M Kj ! K'SO.&: 23. ( v*vO ke kane ke poo o.,ka wahine, e like me Kris(o ke poo J'jsia» ; {'v"

/. 'Healin ke ond o ke kuhihewa o ka po'O pope? IX ° līlia k'o lakou manuo, O naMii a paii o keia aupuni, kela aupuni, a me ko lakou poe kan ika, aia 110 lak o u n pa u m a I n I o ,o"k a po pe. h fina aku ka pope ia : l;ikou e like me kona makemake. Ō£h hoi kekahi; o na I<ahuna pule u pau a me ko lakou wai\vai, aole lakou na'lii a me ke kanawa.i o ku aiha. A-■" ole hiki kona'lii leO'inaluna q la-> kou, " ' f. Pehea ka. manao o ka poe hoole pope?' " , o ria',|ii a j)au o kei|i aupuni, kela aupuni, aole lakou hS mau kanaka'Ho ka "pope. Aole hiki i ka pope ke hoole i J (0 lakou no- . ho'alii aiY;i ;■ ar>Je.^li j|<i i.,.. i.i ko iiOokuu aku i na kana.kn," i ole lakou,,.e " malainj,i i ko hikoi'i inau ;jJjj |)onoi. .. 2, Eia kekahi;: K liiki 'iio ka leo o na'lii nialuna o na k.ihuiia ' p.ule. 9 J !.! 1 pule' a me ko I^kou waiwai, aia Mo- inulalu o ke k.anawai 0 ka.,(y.na. • . „ /• Oe e hoakuka ai ia wa~ hi ? " ■; " " ■ " ■ Penei; o ka # poj)e a"me na kaluuia pule, iia hui pu i.i lakou nie kanaka n.pau nialoko o ka palapala hemolele; a ua olelo <pinepine ke Akua ia lakou a pau e mahima i kanawai o lea ain'a; pela ma 'lloin. }, ' K)0 M 10 na kiinaka a,pauo 1 ka ke alii inalunii iho. M " Tito 3; ] i " iy"paipai aku ia lakou e hoolohej"n*i, inoi ine Ua'lii, ,a e malaina hoi i na luna, a e noho inakaukau i na hana nuiikai a' pau." Pei. I. 2: J6 1 5; <k Nolaila, e hoolohe pono oukou ī ka na luna ..kanaka a pau; jna in.a ka ke alii niii, e l'ike, ia me he moi la; Ina ina ka.na kiaaina, <x iike me ka inea i'hoounaia o ia iio

ka hoopai i ku poe hana, hewa, a no ka apono aleu i ka poo hana maikai. Pela ko ke 'Akua makeniake i pilipu in ouktHi, ka naaupo o ka poe ike ole, no ka o\\kou hana 'maikni anh." /. ]lealu\ ka hiku o ke kuhihewu 6 l£jjlf?oe pPpe? 1r .. >D. * O ko lakoujiianao ana i ka pope o lioma», malalo iki iho o Kriiito ()ia. «» I. Pehea ka mahao oka poe hoqle pope? »" ..." o /). ka lakou olelo; o l<a pope, Anil<ri.sta no iaj no !<a mea,'lic iuii nu hovulona o Ahikmio' malunu o ka pope; aple nui i l<a mea e. /. Pohea ka hoaknka aha ia \vahi? D. Aole loa e liiki i kekahi Anikristo ke'hana i na hana, ua oi l<a ino mamua'o ka hana ana a knpope. Tes. 2: 3, /|, <), J0.; : t4 JO hiki e mai ana n.O mamna, ka haule yna,' e lioikeia'e li'oi ua kannka )aO ka he\va, ke keiki ,o ka make;■.,(> k \ mea i ku e 'mui, a hookiekio ae la ia ia ilio maiunu' o na inea - a pau i kapaia he Aluia, a ine Ua mea i hoomanaia; oia hoi ? me he akua la e noho ana iloko o ka luukim o ke Akua, e hoike ana ia iit iho,oia ke .Akua.' f> "0 ka hil(i anii niai () o ua mea )a, Ua like 'np ia me ka Salana hana ana,' tne ka mana ;ii.,me 'ha hohi'lona,, a me keia ' meu kupanaha u ihe kola meu kupānaha hoppunipuni. A iiie keia hoowalpwale ana, a me kela hoowalewale'mia n pa\l mā ka hew a, iwaem\o ka|) ( enia \i e vl a n a.'' E nanii hoi ma lloikeana niok. 13. Mfli k<a pauku mua a hiki i'ku.hape. /. " lleaha ka walu o ke kuhihewa o ka poe popo? ( v /). O .k,a lukou kapa ana ika poe hoole popei.he poe ku e i ka oiaio, lio ko lukou haalele una i ku uouo "Pope. •• » " „

/. Pehea kau.p.pehoplirpope- i lieia? D. Eia kn lakou; Aole nk:\ka, na ka poe hoole |)Ope lu» hookaawule ana mai ka ekalesin in. i o Homa. Akn, iiin i kapahi ko l«.kv»u hookaawale'ana, he haalele in.ioli i poe pope» ina ua pomHa h;mleie ana. /. Pehea e akaka ai i i wuhi? D. Penei, ina iui l«kou ka hookaaw&le inaij ina.ua hook.i;i\v,;ile mai lakon ik) ka pon f 6 o Kristo> i inaemi\e ka lakou'pule; a oia ku"mea n lesu i kauoha mai ia lakeu e hana. ICor, ite h./'lioi ka manao liookalii ana o Kri>(o me' Heliala? I le.iha hoi J<e;, kule : n s o ka •mea nianaoio nie ka ine » Ikmmi.iloka? Pehea hoi e ku like ai ka Inakini o ke Akua ine ko n i kii; no ka me;i, o'Oukou ka ~hvakini <> ke "A.kua 0 1 u; e like ine kn ke A?r.u i olelo mai'n-i,'"JO iiolio pu auniii i i,.u nn? laliou, a e hele j)U hoi; ou 'u nuunei ko'u j)oe kan ka. •• Nol.ai i, ke. i mai hi k i llak.u, J.O hele mai «iU.koii miii loko mai o lakou, i ka-.i\\ r nukou; nVai luK)pi\' akii lioi i kn m •. hauiuia, a V hookipa m?ii au ia ou v. ii A e lilo \\o au i >i\Ltkua nb ' a e lilo inai hoi oukou'i poe k il>ik;Mneji 1 poe k^ikamahine ' u .lii n ka ll.iku mnna. /; i mai ue, "hole e \ k':u nn ka |)oe hoolepope ka ..h k nwale an i niai ka ekalesia o a in»ā." ia.>walvi? D. Penei ka oiaio; N \a (*jkaldsiiV"o lloiua i hook.uawa. _ aku iu lakou iho, mai ka poe pon ;ku; <no ka inea, ua hooka vw «1e.,•! {«kou, nmi ka |;nlapiiln Kemo'e c ,m u r> kapue lukou iloko o ka h>*. \\\- > n ō .ia oihann he niii loa u i..K,ou i i/o hoo ni, no e nu ke Akiia m i. 1/,«'haalele ku poe pope i ko k .luu a'loau

a me knna mau lunaolelo; aka, o ka poe hooiepope, ua paa lakou ma ia kahua mai ka vva kahiko mal; ua paa hoi lakou i ke Poo, ia lesu. Nolaila he akaka loa, o ke kaliua i paa ai ka poe })ono i kinohi, a ma na hanauna a pau, oia kahi e paa mau nei ka poo hoolepo|.)u,„ paa ma ka.palapala homolele, oia ka paa ia Ioau; aka, ua kapae ka poe jjcpe mn e. Nolaila, na lakou ka liookaawale aku. J. Ueaha ka m(ia ino o ka jm)e o lioma, ka |>ule [uipe, i hiki ole i ka |>oe hoolepo[)e.. ke hele 'L»kalcsia pu ine lakou / I). Eia na mea ino oia pule; he aoao naaupo, lapuwalo ia, lie aoao wahahee, hoopunipuni; he aoao hoomanakii, hn aoao e make mau loa ai; he aoao hookaho koko; he. aoao 'inokuahana; 1 "hc; aoao. makapo; he aoao hoino i ke Akua." I. E hoakaka mai oe ia mau mea ino. D. "1. O ka īianupn lapuwnh. Aolo e pau i ka heluia na mea liiiii, lapuwale, i kapaia no ka wa kahiko mai, a ua hookomo ia mau mea liilii iloko o ko lakou hoomana, e like me ka niho o Kristopera hemolele, ke olio o l'eiem,- ka palule 0 Maria, ka !<;})() a me na ilo i ohiia mai na kupapau niai o kahi poe han pulo. I niai la o Vala, (he kumu kiekie ia no ka poe |>ope,) "ile umi kausani o ia mau mea liilii niu ]{oma. A ina paha e haule ka herena mejsa, (herena ahaaina) ma ka lepo, e paluia ua berena ia me ke alelo, •<\ e kopekopoia ka'lepo a e j>uhiia i ke ahi a lilo i lehu; a o ua lehu la, e waihoia ku ia ilpko o na luakini, he mea hemolele loa no hi." Oia kaVuh r u- Auhea ka lapuwale ioi 1 keiu?

luu iini hou aku oc i ko lakou naaupo, c noonoo oc i ko lakou wai lau, i ka paukai., i ke kului, i ka aila laa, i t\a hualei,.. i ka haliau ana, i na la lawaiia, i na huakai hole, i na hale paa wahiue», ke laihikuhi ana i ke kua, ka hapelema ana i na hele, a ine na wahi auau, ;i iik; na lio, a me na holoholona e, i ole lakou e inaiinai a make; pola na niea e he nni loa, aolo i? pau i ka haiia'ku. Nolaila palapala o ErasLMho kela luinui kiekie, ma kana palapala i hooponoia e ka pop.p, e L(k). X, penei, <4 C) ka inalamu naaupo ina mea liilii o ka wa kahiko 110 ka j»uniwaiwai o i)a kahuna, a o ka hot>kamani o na mon'eka i hanaiia (M\a kanaka naaupo, oia wale uo ka lakou hoomana; anoano loaa ole kahi mea e iloko o ka lakou hana ana." Oka waha/iee. O k(;la ('ilio i k.apaia ko PeleM'o, aolo no Poiei-o ia. Aole loa i malamaia ko oho o Pelero; aolo akaka loa kona Wahi i make ai. Ika inanao o kahi poo naauao, aole ina Konia k-:>na make ana. Pela no na nilio o kahi j>oe haipule a me iia iwi oia lunaolelo /iku ia lunaolelo aku a ka |me poj>e e hoike noi; he mau inea i ohi wale ia no na ilina o keia wa e noho nei kakou; a ua waliaheeiu no ka wa liahiko, i j)imi wale ka jjo(i naauapo; aole e puni ka poe naauao a noonoo. Aole paha i ikeia ka palule o lMai'iu i keia wa e noho nei. l J ela ka apuna kapa o keia lunaolelo kela lunaolelo. I le. inau mea kahaha no ka |)oe naaupo; he mau mea akaaka no ka ]>oe noonoo. (Ao)o J puu.)