Ka Nonanona, Volume IV, Number 21, 4 February 1845 — KA PALAPALA A KE ALII WAHINE O POMARE IA KAMEHAMEHA HI. [ARTICLE]

KA PALAPALA A KE ALII WAHINE O POMARE IA KAMEHAMEHA HI.

]•'. kc Alii onn iMoUu]tuni o Hawaii. \) lio'>!aia ih' n kAkna uiuiu! l''.iu ku"11 o|r|o hi u(;," ma lu-Uulii uti|ic|)a i a hnoiiiliiiia ina llonolnlu, i kapaia ka I k o|yni si.ni, mi ik«' na kanaku a pau i*ki'kalii inaii iin-a wahahiMi i oh lmu u \\\\ Uuuuka i;imi n ino ka pou niiiuao like ana m<* laki'ii. Ki' kakuu ucm au i ki'ia uUm> iki ia ne, «• kaimlin )ii ne, o hoopau aiut \ keia liewa, u iim' k( i:i ino i hanaia niai ia'n, kou kaikau aliiiM', Im' Ahi,,wahiur o Ui'ia mau JMon(i]»uiii 0 ka ln 'iiia, a,, c kmioha i ka liina a nie ka ini-.i |>ai |ialii|»ala, e pai i keia olelo ina ka 1 'ohni'Kiaii, k« Unpe! ana o ka palapaln a'n i kuk.<w ni i lu*, Ahi o l' , tti ;\ni, a oia lioi l.a MM-a »■ Imoaliaka ami i Ua oiaio, a i ka oiaio u;»l«< iio. 10 uial.una hoi no ua Ka(olil<a Uoma, a mi' ko Inkou inau luialoha, ua iiu', na nioa a pau uu lioopīii pono la lakou. Ko'u inoa ia . PO.MAHK. Kali: hooiuoaoa o \'aioini, IMokiipuni o l'uiaiea ka la iwukahiukumanuiliina o ScpUll'MM iha I iMI. K k<> Ali» Ntii o na Kanmi. K hoi');ii;i <>(! r ke A luni oiaio; Kiu k.i'n olelo ia oe, v, K'<» Alii. K<' hoike. nlui nei ;m ia oe. ikn oi:iio o n;i nioa i li.-innia uui lu*i:i niaii Aiha, iii.»i l;a inua a i kn hope, i\yuc:itii 0 ki , k.»lii"poi! o ko'u laliuikanaka, a mr na'lii mnmiwu ou. Aia lolie oe. ia'u, alaila noonoo, ina ua h'ana j>ono mai i.i'n o'Uu'"lV.lit 'rhf.»u:irs i koua kii inna ana ; .niai 1 na a niahop<i <* koi inai ana ia'u, nie ka h()()\vi'li\\ oli, o js'c» aku i ko knikalii hoomalu a )uahoji(> lawe waki aiia i kr)'u Aupuni. I iko. hoi op, e ko. Alii, eia ka niua o na kanuka Faruni a pau i no-

ho ma ko'u mau iiina, m.miua o ku ui;tKahilvi ltt<12. Kiwa o lakou, a uiwa walo 110, a (jia no lakou. lsl. ,losrpli 1 <o IVivr(!) n»a ka ololo muoli, o Keo kakau. IIolo oia i ka makahiki maluna o ka moku lUii-iiaMia, o Han kH, mai Nxnihin mai, kahi aua i uoho (ii iwni'iiii o' k;i poo ai kanaka; a \uj kukaii' lakou ia iu a puui kona maka,, a iik! kona kiuo k lle kuuakn hookiokie, a huhu oia, i\ ho mea mau ia ia ka hakaku a.nu; k;i hoowoliwoli mai i ko'u poo kanaka. 2il. Nioolas.„ Ilo'lo inai oia tnaluna o kokalii moku Amoi'iku i ka makahiki ĪKIM. Ho kanaka hanu ..inooia; kuai oia i nu inea onu, a nialama oia i halo ino. liu hoouku- ! ia oia no kona uhaki uiiii i nu kunawai o ku ain'a.u .'M. \'io(or. Ilolo niui oiu ,,i ka makahiki 1HI0, ho kuko lio kokahi moku Amoril<a. O kona aiio a mo kana hana aua, ua liko loa m(» ka 1 Nicotas h iua, a ua hof)ukuia hoi oia iii) ka uhaki ana 1 ko'u inuu lennawui. •'lth. Hiomoml. llolo-mai oia i ka niakahilii Iio kamana no kokahi moku .A moi'ikh. J|o muikui iki a( 4 k;;na haiiu ana i ko koia poo; ua kuai no nao i na mou ona a mo ka waiua, a uhaki i ko'n mUu kunawai, u un-hoovikuia no hoi'oia. Aka, aolo"o ih'omoml,, Vio(or, •N ieolaN, a I,o1'o\to, moa" pono, ko nleh) a(! ua haua ino ia iak(Hi. olh. Louis. llolo mai oiu i ku inakahiki leliO; no kokahi nioku kialua . o Kiii. Ua pono kana

hana nna iV aoici lu; kaiuiK'u luihu, aok; i hooukuii no keUahl hcu H U. (J. Lii(ias;' J Je }ioollolq m.olui ia a kajej>a koia inau aina, inak'ahiki" J 838. . lVl.ahoji(V"la\vcv, niai oia i kona ohana, a iia.noho ivyaona o mai ia niiiiwiWa I le k'anaka ,j)ono oia liia kon.'.! kale|>a ima, aolo oi,;i i hnopiiia liiai, aole hoij oia.i hoopii, he kanaka ponp,oia. j „ 7lh. . Frei)eh,,Willia'nK l Holo mai..: oia i ka nuikahiki .1838."" Aole oia i'i lioo|)iiia ni'aiaole hoi' pia i hoo|>ii.j J le kaioika akahai a iia e| ko'u lahulkanaka; ke noho nei oia| iwawna o' nVakoii. »./• | ]iernai'<j", <1 le knpena : mo-j k u oiu., -U n k u kak'aikah i oin inaa> | nei, 1 kona holo an.a maw;iona o| yalej)ai-aiso a me Nli' Ilolani, a i ka! makahik'i JB'JJ, ua n.oho niaanoi, oia| lu;krfhi miikahikL oia 'u k(S>kahi mai'iawa, no k-oiia kui ana i f ka' inakai i kona ma.lama aii t U i kami; oiiiana ona; i'ka w.a o> kaik'ai, "a.na ko'u poe kanaka ia ia i ka' halo|>aa -; hao ina k s o lakou . niau'i; ki,ui. ( , A<>!(;: hiki !\lut ;a ua hook'uu'e; i<i oia,j no kvi inakeiiiake mai o ke kanHuile; A mel'ika. I le 'i.kauaka. inaii;m , "hui.| ia n"o a ke i;io|io nuioia iii;i „n;iMo-1 kupiini llawaii ' noH)ia i kona piikohi |»ela i kehi piliki'e | Olh. Ala;.trac, ~ Jle ka|)v,h{i oi?» no| keikah.i iiīolai k'ialua l ( . v ai , ;.ii|i. 1 I lolo' niai oia i ka makahiki a k;e no-1 ho im!i nni.. Ilualiine. I k,ekahj la Ihikaka k.ona ilio me k;.i"u, a niiiiuio ko l 'u |»oe k ; anaka : e;Jiookiia\\ al(! ia l/(Uij, o k'e.kiihi o naoiiakai., o i\Joia kona inoa,' 1 ~o u ko'u ohana, p!ihu tua ia MaunK'/; kui, hoohina kiv o. Maui'ae ia ia, a hina ola ilalo ; Ma kela mea, o kekalii kanaka no Oeremani!), o Moiienhaul konii inoa, o;

l\omi luilupn ana/'holo pono' ola walo nb ia, n mn ka wahnheo a niti ka lioopiin'ipi.itiij lona ia ia ka hoho ,ka* ivik(»,le" F;,irani " no Du Retit., ThoiUīr,s niai, |>ua kona nianao , e īiookaloko.loia o iVloiay„a hooleiili i kn aina 0. ,; °y\ ka' v Inanao au he kaumalia ' loa;)tc,»iti liOQpai ana, noluila k.tila (e au ike ka\V wa.hi. Aoie anlM.porio ■ ia'u ko luina 'pelu? „ , O ki'ia Mor(>nhaul lc„a mea kuni lxarani ma kar(obfiv\\o\\ lah\iik'ana, a ko iioho noi ine ka hai wal ( )h'ie, n'ie ke kiie i na kanawai o'ii, tm£ ka' hilahila ole, iia olelo pinepiue iiUr k ei;i. {l IJ a <>1 ka pomal kai ona >k a naka Farani, i haole eae a pau. ri 116 pono'la ia, f ' k(? ike i ; ka oiaio, no ka 'iuea, j ka, wa i lawe jjj> kotia oiA ineii.ika, iih hooliloin." (iia i kanik(He Kai'ani/e like ind u'u i olelp ap'niaiuua. , " yVia.)»oi, e ka wahuhee a nio 'ke.kiiinu ole 0 n,ft mea i oleloia e 1)11 Pelil, 'l'houars," na 'ka haiia iliO ia o na -kaiiaka Pai'.iini, wawahim ko lakou nuui hale,Jmnia ko lakon wui j ' w'ai a nie na t : m'a"|ike.. i „" " J'j:i oiel'n na misionari lxiranrelua, i liyk> ipai 'liei i ka,,makai'iiki 18,?! Mae nialu nuii laua ae ole ' ia„ : Aole'i ohiolu watt e "alui, ia Inua'e noho. nia'' k:i aina; „»010 li'o" ko'u maiiao in'o ana i'a.laii'a, aok; lioi no ko'u hijhu i ko laiui,, a()ao ptik v ; aka< iH> ko'u ike, (in lu.'le hiai la.uui eaw i ka'imea i<u like ole, uie ka;,mea a'ii;, nie ko > u".po(«. kanaku. i ao k»» '' «■"ik> ia t jnea, <i. k()ttio mai ai k(; klie, ka popilikia;' ii nVe ka h'oopaapnu iwaenn"o inakou. : : ' - Aole laiia.i inakiiiiii i nu kaunhu oHi; u iiu haki/iu laua nu kanuwai o k(! uwa, ka tnea, hoole uim i nu ine.a (

"» P» u ( ; \vaifi nuii' mu loi ninn, "Kō nc ! in in.'U, - ;:liia un J\pwn nn knnjrwni nwn. o'u, iiin. ii?,i l)ooj)i,} liul'n i ko inim; ; nn'u,( l vuni,';' Akn, af)lo pono'e ulinki j ko'u'inaiL kiinnwni, n pio iin (Klelo iiooponopo»-! no nwn>; iio in'men, tiu hoilioiin luun ~niiilunn 6 kei Inun'niokU; ~ lle} \Viilinlioo noje h.jihn< ino in Inun. Jipnhn Inliii'u i hnnn hown ni i 'kein nmu.linniikal, Uri hewn ),Aua,> nK*n, un oi kn o li'ow» o l)u 'I^l, il lliomu'B,llo ka inen ho ,Avll,rM IKUU) in i(| l<e , ko"i kn |K>fio n Ino kn īiown. ,i i(|i' innknhiki )838 Im)1o niun nusi ( ' > ' *liouīii\s niO' lai moku nui, i kn|)nin l>a Vcuus,>n mnwnh()"o , kn n\Va, ;; .Il()lo o Morcii£h;iut i ;l\;ii, n innlnlin o un inoku 1n,.. n ('ilnlp io in, "o koin nmu inv')kuj)unf,' h(j, ma(l ■ niiin ilinikni no Kniiuni, n inn o hnolohe nnii bo" i .k?/'''UH;n qh'l«v nku- ai Ja 00, o hilei no ia kukou 1(0 .liiwo i koin nmu niinl i kekniii , A Inihi'komo nrni o l)u Vei'it '!• liotrnJ;s i kn nwif'n ku,. h] noho nun nu iit.it kn molui il< o Jko,kok(> -P s .|{nhi i v ; lvii ni kn •"\vonu.sV »A' in"n ~ ko nlo o kn kulniinknuhn'lo (i.Pnikielo. Hounn kuko o' Du l'elil i >koknhi. lunn kon onn ia'li liio .kn pn,'"R?J a i 11 niiiiun'.iiuhu līkihko' Alii l' aran,i/no kn hnnn ino in 'o «n'u, (f ihi knnnkiL n n,o ko'u Inu nnn i l<ela mnu knunkn Fiir'nn i_ i h o Io inn i i Tn,h i t i t n i k oJ n 1 nn u knhunn olun iu)i o,;:LnvnT{i mo Cia.scj(. 01010 Jioi , t)la > 0 ka°hnl'in i liolo uini nI, oin, hoi k.,0 koi i;, k^ukn.l<li pono . ' Aupuiu, n u\o ku linnohnn'O., n e luinwi nu j,n in i 2,ooo.^Uiln; lluhu .ion','ka; 111 nn n ,i 1 n\yo in;.»i k« })nlnpn|n, n kuu-pinepiho oin i ko'i\n liuin,,liin konn |)nhikiain, n niliau uini

iiu'u poheu la i hil<i iu*u .ke< ( liooiiaV?|l<iuki i i<e aupu.ni nui o likp īno Fu-. r;ihi/ Manao Uo*u poe kuuaka o oki mai ka luna kou .l«-nrani ia'ir ino kona pahikauaj a,i niai lukou ia'u o liolo;, . , niai la oia ia.'u, l|,o kanakoli.NinokM ua liko ko lakovi nui nvo ku 'niokii b ?J Du l J o,lil 'niouui'H, Makau j loa no wau, uo ka liioa, i)a Inmaii i koiki,. uu >,hookalli wale no |nilō nuihnlia'iho, . o .. (1 (> " (S ! (.) ,ko\T i'iiau, hoalauiiu, ljo lliau | niisionai'i, hp inau kanaka pono, -n |Ua ao D)ai lnkou ia'u, i'kh -pul'6' uku i!luku, u hikenpiiikui mau lakou ia'u, a, ua ao inui ia'u i ka niou inuikai; i in)m) iu5 1 'I;• koni iahi'-o i'nii iv ko (lala jno'u, alaila : i aku au v o..iiku lio wau jiu inou, alailu'ooluolu , uu ' lunu, kou $n(< i j a hoi i'kona inoku: oei* koko "au j.ntalunao kokahi wna, ( ,lroo wiki!wiki i Pooli. Aolo au i liolo niu'ku waapa, <) iko. inai olJu lVlil 'riiouj ar«, u hoopua ia'u. A noa|vq, haalolo 010 uu ia Moinula, a hoouna o'l3u Po(it 'l'hnuai'H i 'im koa Mialuila, o hoopaa"ia'u mnliiila, |>ola ko'u loho, a 'pa.u loa na rlalu i ku huuwiiu iu ia; aka aol'o au i li'oj)uiu o hiko„u. .pii au i ko ]<iuihiwi, kokoke i Pau ;}koa)a)U ko'u poe kanaku o malania'miii ia'u. Oia ku olelo oi'aio tvui koiu niau mou; o jiiki a|)oi ia oo> Eko Alii o jko a,}ipuni nui, ko hooupono i keiu hanu u leokahi lunu kou ou> i ku wah'hui i»alMpuhi a paku o|o? Kiu hoi kokaln'"a'u.>o 01010 itkti ui iaoo. I ka m'akahiki ]H3S), holo niai k o kah i in6k u;Fa i'a n i H'pu, i k upuia k a A i;ton)iso, ili oiu nia 'ku ukoakoa inawulu) o 'l'oahamoa; aka aolo oiu i polio ilaloi 1 , no ko akamui) a ino ku wikiwiki i ka hanu o kokuhl kunuka

JH;ritania, o Ebrilla kona inou; oiu l<t; pailala, a ine.leo kokua aiva o iVa lianei'i, kahaka o"U,Ja lakoy o h o ana i na pauma, i' ko ao a nio ka po, mai ia maiv mea liiki oia ]„ v ka aina. Elii.'i! mahina o keia moku d ko kapil'i luui[ 'ahu. kokun-aku •niakoli, a liaa.wi i! ke kapena, o LaU : Mace,j.vl<ol«i|lii';nia_i)j laau maikai loa o niakou, a nui n na;! mea e ae ;u,jriakou i linawi uku ai ia ia e kapili i ko'na m.oku;," Aia a.paa, a niakaukaii loa kona mok.u e liolo; rna ka mc)ana, hoa'koakoa ko'ke o La Plaee i na'lii,';)i me f/ iui"})oka,iloko'o kona mait pu,- kaiioha umi oia' ia ina-" kou.e lioopau i kekalii k'a'iiawui o makoji, ka meu i lioolilo i ka, aoao! hoole pogp)„ke : '•ku.iiu.i" haipule o kaj aiiia, a eVhaawi, makou i;;kekal\j mau| walii o ka aina kah'i e kukuluia'i naj hale pule, no na Kuiolika R'bma, Aole hiki ia La P.iae.e ke huna i' kela.oiaio) hp hoonialoka nae pia,! no kona hoakaka unu iho." Ē"hiki! anei ia- oe, E ke Alii, ka hoapoiio i| kana.hana ilha? „ j Hiki anei ia o'6 k$ kiihahu no ka| hiihu o nu knnaku o'u i ha (> kanuka Ia manuwa, iia holo o "I)u l'elil Thouars i Eumpa, me ka lioomanuo i nu olelo u pau u Moi;enl|aul i olelo ai ia ia,.>hoi hou mal oiii i ka 'inakahiki 1842." la inanawii," kakau oia i olelo hoolaha'i aole au i ike ia ole-i; 10, aka lohe au aiu mi.Uoko, ho uui| na mea hoohewa, waliahee.mai iu'u.; Ole'lo oia-e kāua'j i ke kulaiiakauha-j Ik e haaWl oIe; !u u 1 a ia i ha-'(1 a I a \ he $ 10,000 a.. u a i k e' p i a ao I e, a' u) nuiiii* " :;.. . 1 Ma ka hana ino, n'iia, a ine ka hoo- j w(!li\veli ine kekaliLin'au al'iii u' u i hoo]iul iin e lin u( ma> ka j hooweliweli a me na olelo ni;at.ima-j 11, e ae uku i kona inaii man.ap, kau'

|i ke/u |<g. kuik;ilii hoonmlu, l'.me ku'makemaka ole 110 nao, u holio imalio no lioi, a kauoha.iio hoi i ko'u ijlahuikiiiKilui e noho ( miilie; nb, ka !]inea," wolo inOa e, pono ai r> lle 'lnm'i, ],kiiiiaku pono o'Reine a me | 'ar.pt!--'ie'i-M' i.10U.0-.p aupiiiiij ao-., Ie hllh u, ao 1 e 11oowe Ii we Ii H no Ia i I a,. 11 <> I nialūliiifinak(> u. —Makein; ike v . iiu e iiku qe ia lii.ua. i\ka, 6 (yjoi;enhaiil, uaoi i ko'laua, ua he..>C\! ,, )issioiier llo;yal, hana inomai oia ia'u. lioolu- | liluli oiu i"kona l liiiiii me ka pu'iipmi |,in«i ko'u inaka, huahua .ma ka wnha, ja nuj na .olelo pakiVb ana. i olelo uj jno'u inniii o na niiilihini Jie iiui, a !me kekahi poo Ifiria 1 - , |l<e Alii, e lawe aku oo i keiii kahn-. •jka. "Aol'e iiiki ia!;.u,'! a i!]e ko'u poo jkanaka ke ho()inaiuivvoiuii i k,onii <l lia-' V iiia ino ana. Re kanaka hlj,ahiia ole 'oia. m v ." - ■.» ! 1 foi l.iou o Dti Th,ouars i i * Vulep;ti'aLso," a kal<a.il piiia pa'la oia i ||toniv aiipuiii, he niea hoike walia-" j;heo lOa' no k(!iit liuiu hana.aiUL; aole, l.pau konii nianaoo liaiui.pela, īioi liou ]inai nei. oia i ka inukahiki I I I'Ooweliweli ho.ii rnai ahi a olelo mai, ua- hiina hewa au i konii, wn.,, liia kahi e; n ua hana au i ka īnea lieWa nui, i J>ajioha ohiolu iin i m< t ! na. misionai;i, ame na kanaka H( 11 f || lania, na makamaki» kali'iko o'u, kii !pon i kokua inau iii'u.' Aole i ole|No ke kuikahi h'hohialu, o kipakii 'au r jj"i keiia'mau kahaka, na mea i hoohuiiiuli „i ko'u ihiiu kupuha mn k<i |)6n(), v ;a me ka pge j ao' ni'ai iii'u i ki.i;ole-., lo o ko oln, a he liia'n alakai no hiajrkqM iha mdn niaikai, jle ine;t" he:wa .aiiei ia'u'ko' aloha a ine "tca niaMmlo.i keia inaii' kmiaka? iie inea I hewa anei ia'u ,ke kuka jyu me lakōu ;iloko b ko'u inau piiikia? 0 ka- inea

J'bleloi,u, im.ojplo.mai lukou iu'u ejj laie i 'na Faraiii, lie Wahuhee loa ki,!j ile WAihahee wnle no ia,.. Kokua np ■ hik.ou e kao'lii i ko'u poo. kimaka, a e hoouiiilu ia lakou; aka, uwe uola kou i'ko.'u uwe iinu',' > no"ku huna iuo iina o l)u Pelil a ine i'enhiiiil ia'u, no liiko'(V, a ..'ow'ii'u'ii.o hoi i kel.n li'i i keia la, i ka ike anli i ka mahualuui o »ka haila ino iwaena o ko'ii lahnikana.ka., 110 •ini.uoiio ino, a me īia heWii o na koa Ffir/ini, a luko.i ( i i lawe niai i ko'u aina, nia kii hehi anu- i ka la »Sal>alj, -a iii'ii) k : a ho.onoho ana i na .mee ino lio nui wale imila.o ko'U lhhuikana:.ka,( A o ka hana'ino o koknhi p.oe . iuna, ua oi kn i|io i ko na koa. I " Paakiki loi\,b ; B(i Pelil Thonars, 'aole o kau hou i ka hae, e ol(ilp ana lio hiie JJei*ilania iu: Aka aole r>abk Ipii ,'no; ua ika.no oia, ua ike! uo hoi kona nuiu luna, aole ia liu jiei'i(ania.Aka no ko'u huki ..ole iialo i kp'u huC, hiwe waleoia i ko'u .lui'iei',■ |yo*_u alna, a hie ko'u! uiipuni. liolo'u.u"] ke kahikele Hei'ilaiiia, i mea ko'u makiiuiMka liiaopojK) <f u pluio, a hik.i"niai ku liianaWa > aolo .j)uuholiua in;ilai-< 1«, ho.lo uu me nu keiki'u'.u inaluna 6 kii, jn,pku iki a muikai, p'B.usiilisk, i ,|Tuijhoouu. 1 ' r » ..«>• Npho nu mulaila ell'a miilumu, Uli. kokoke no kw inpj<u i ku uina, inu i liooleiia kekuhi ulu e kau lio iuku, uku, * uolo au:e hiki ke hoi i ku uina,.no ka mukuu. Uā makbmak<3 ke .Kia r aiiui e louu wnii v . iv ine nu keiki nole uu o hiki l<d munuoio ia ia. ° „• i/a..hoinoia" o kapeiia Īi.unt, ng - kona niiiinma anu, ia'u, a no j{onal lokomaikui. ia'u. ' , v ! .. J fopuiu ke .kanikele 13ei'iluniu,. o iVir, Pi'ilehni'el," no"konu kokim unui

iaHi, u •haoluiia iloko 6 len hulepnahiio .i.no, u ino ka inann i ka \u\\. Kaona kekuihi kanaka (> l)\A,ut)ign6) konti jnoa, iila ka- 01010 huolaha, e 1110 k« j)oo o■■ iVlr. Pi iiehanl j uleu iio ko k'ok() o.'F,iraifi hpokuho,iu 0 kc)'u;})()e ; kanaka. ,M hoaj)ono uhoi oeo ko Aiii I koia hunu. '„ iMūh.opo ō ka lawo una i ko'u (i u jiaui houha ka |]! , iiat > f " IC hoa k u k:u „11 uia oo V Mall o I ij.. 6i d i ko'u uinu i na apana n hiiuwi ia'lakoii l.nu'lii i loau ia Moi'onliuui, "l>ia 'iu) hiliou, J1 iloto,: Tavi> U (ainl, n nio Pui uila, iu, lukou ku upaiiil. , f( . ' <> : „ Nui ku huliu o ko'u poo laiiiuku no ia ineii, no ku ineu, ,»olc oluolu lakou iko lukou ( i.ko aiui, \ia' ukuiu na'lii. kipi, t\,o ku poo hnnu oiuio ))ii3 kIV hoop,nn.ij)Aini 010, ua 'hoonoloin, i ko l akoi'l u hiu iho. M;ihope°hooniuk,yia ko kuuu mu 'l'aiii'aihii, ii oin ko kunin ~!' hodmukaia'l ko 'kuua. - Ho|)U kokuhi j>oq knnhku ho kii iuok.u Fai ; ani 'H'mi, i mau wnli-ino o kli niiwi, noip i ao kp Inkou miili kn),io. ]]oo,t)inkaiii ko k.nun iiinlniln. Alaila hop'u o/Bt i uat i na'lii o'u,"a hoopuu l .in Inkou ikn hao ;m?iiunn o ku M lJrnnio, M no leu-mou utv lolio pia, nolo./lakou i nialnmu i konu. 01010 lo hoolnhn, a liono'no oin 'b hopu i. i kekalii |)oo o no. „ffuhu,, lou koia pos kann'ku īio". koia •'nihli mo«, a akokoa lAliou mn knhi hooknhi, Aka uolo lukou i holo i"P«ppil.c o (eaiia, u puhi i iia halo, -u-pepohi i na Farani, no.ku Uioii, pu?T wau a ine' Ua misionari h(' lukoti, uolailn holo 010 Inkou. : AJ<n, nolo oluōiu o ]3runt i kpiii, hooinhu o)u i na olelo o kolu knna.k.'i mukuu wale, oMoronhhut, a niltkai ohi i |)oo i Mnhuo,r na, a kaua malaila, I 'ho kaua iVeli-

eli, —- kanaiwu I<ai'iaka v ' o' \i i' m'a- i iu!. . ti " Oll'lo j)vni -laluMi lie lninalii f i)a. ō hilif)ii i m;»lv( , v al'ia, ua il<c Ipa in, ua' niii Inn l<i| poi"*-i ini»l>«,° .. ' 1 Aol< ī o.hiko.u i hiihai i ha l<:mal<?jij oNi i l<nhi hiki ole iui |Mi' iiui o l<aj moKu; ii;< iko hikou"i |<a lioih 1 ,; 11;• n;i" hikoii | )i'i ;fV C)l uv»[ n hikou hoi i l'apeiki, li r»|l<;»via lioii hi vj kou, a kaua i ko'u jjoo k'iviiaka ma .1 la;ii)ap(}, a in.o l^ii;ui cV l'imi ko lakou ! huiakila nia keia' inaii wahi, i ko lakou kaiia ma Mah;ic,na. Ko la-kou inoku ahi () kd l lukou p.uuhonua. no ili, 'Kui na moa a 13rnal i' kakaO, nokeia niau loniā ima,..mcji(y īuea la he i.u.'Ui, lani'ikila' iuii',;lakou,> aka n\i\" ia niiiu nuui-'iia paapaiuiho nui na.ni'iau 0 na koa Farani, a u.a lana ka ,ma-j ikio o ko'u poo ki'in.aka. ■ i<aj oiai'o. .. " ... | E ninaii ()O o iJ<ekahi o na haolo;! ina aolo |nol,a; ii i oh? g.ninau i na j llina Faraiu;' i ike maka i na, kaua, i ka poe e olelo miii"i k;i, oniio. F' hoaknka hoi lakou ia oe, i ka uu;a a'u e qjelo aku ne'pia oe;, aole makeniake ko'u pp.e.'ka.naka i na aoao,, a ine ka hana a na koa Fai'ani, aole hoi makou 'i ae i ko iia misiohai'i ,poV jm, Ua aoia mnkou e manao, a e manaoip \ na niea -like ole.nieia.' Aolo i loaa kekahi 6 ko'u j3jf>e ka--iiaka ko lakou niana.o ia, ao,|o hoi 1 haalele.i ka.uioa alia i i kinohi;—aole au i iko i'kekahi, iible na'lii i hoopunipuniiaMno ka moni. A noke M.hii'.'lui hooloiiaj<eia pae maluna o niakou me ka hoopaakiki?| Aka, E kp Alii!,hfe kanaka oiaio! oo a me ka 'K hana oe oj like me ia mau moa, . ; | Me mea kaumaha k.eia',"« kē olelu ' nei au me ka ehaelia, ko'u mea o!

010 Io ui;ao Ic au■ ma k ejn ul< e e h.un n 1 I< a inea uūlui Joa. • AO.l e liuliu"jiiuJ)opo: o luuia hou ma Uaapape'' a nijfi Faan, eha i.n/ihiua liinmua„aj<u nei, u" uu o losepa ];crfovre, Ke l<anal<a a'u. i..01e10 a'r inamua, 6 tva l<aaal<a..o'ii,«no ka hooir?oana o nuiuiavia. I [(i, kiu'Oia, a alakai -oia i ke kaiiaka,',h(!wa q Majoi' Fei;gusv np'Famri oia,l' ( hor)una ia o Ilmal e hopu ,i kekahi a1 ii o' i»; a nui nu mc'a<> ana i' hana ai e j<umakaia ai kou poe kahakiiv i konu wa' i- imlio ui o makou. " „ Uu pepelii'ui no hoi o Nic(Vlas, ino kekalu kanaka Panini,o ae, aole au i ike ixv ia," ma ia inana\vn, hookahi no. ° ' v , , •Atffe au,hoa])ono i keia "mau»;>|).<s pehi.: an'a; no o nae ■lakōu ika wa kaua', a i.,ka wa' e lusUV:loa ana, na koa Far,ani ) na vhimi|kanii'ka."OJi. , — 'i Ō ka,_inako, keia mau kanaka ekolu,;,aole ia he nieu oluolii ia'u, a iiia. j poiio i kaiia\vai e hoopaiih lakou, e hoopaiia no lakou. • ,,s } Q a Io I ī'o ih o ne i niuk oi i, ao 1 o oI u - olu oe, Eke Alii i, l<a Dul.:Pc3'(i't Th,ouar.s haii'a .ana, a uu i'kauoha oe 0 hoihoiia hiai ko'u aupuiii. ' ' Uu oluoJu lou wuu i kau hana anu peia, a oia no hoi ka olelo, a<'ko'tv poe hoalaunu i .ololo'inai ai ia'u, <a hanaiu e ke A lii hui a ..pO|io o Fnrani. " : : .." .." (» . /■■' ■ Aka, aole i hoilioi mai o Bi'u;at i kp'u liale a 'me ko'u uiiia; aole hoi i hae; aka lee hana nei. oiu;j na'"papu, a kukulu hak 1 ! me' ka ,;hoopaukiki no. Kc,vuku pukahi nei oiu 1 ■$ 1,000 po ka niakahiki, ,i na ..na,«o- Tati ; , liiloli, u ine- Pnraite. JJ()ole o U.,tami i ko.nu uku, iiole oiui uku i"kei'a martawa, Iloolima-

lima o,lk.uat ine kokahi imm" kauu-V ka, i mau'luna !<anfY\vai a m,c feka-|: lii ma\i luna' e- ne, malalp •• on», , U, d]i '/lako.u wale n.o na kanaka tY\anao ,10-1; kaiii ana, i ikua ko lakou lokahi ana j mo na Farai)i. o . t> ! : Mai }>uni be" ia ina;;:ō'lelo I oia, ua nui na kanaka rlbl{ahi mo!j na .aole loa'lpela, inakomu- i ke i]p na,p palm poe. i ko Fa- | i:fini nionii • 1 [oomakauleaii o fljtofL he kaiva- (i | -.ku' howa oia, i kekah.i () ! ko'.u j)oe knnaka, , Ua !<oi u\ no hoi ; o Hniat,e hele i keia ahaai.na, naiia noi|; hoohiko i ka waiiia,/,a nui" ka poa i!'| • ona. ; . j! llaiolelo o : flilo(i'a nie? kelvahi poe" e ae, e hooluolu i ke kiaa.inu'ia- lii;u-|; al, a.ka, o kokahi poe, 010.10 lakoii "i f 'k/i.oiaio iuoiai' e i aiui, , {< „ua" lokahii; 110 kakou ine kona'waina, uka aoleii lakou i lokahi ipe ia a ine ;F;»ra-|| ni, aka ua lokalii hikpu me l<e A li'l|: waliihe 0 i J omare".' 7 ,: ' j, . !j Aple |)<J,no ia 'J3|uat ke la]|u wale;| ma ka oihana aupuni miilunaio kō*n.lj j)oe kanaka, i keia niunawa,]: 110 kiij| inOii, ua ike bia aole ojuolu,|ki; mu-I| j) ( uni o F{irani, a ine !<,0"./Uji ai':ara : |i ni v a ine ke.kah.i. pne ona, 1 \ Bū Petit ■ Phouars, a U{jj'kauoha la-!| kou ia ia e hoihoi ; i ko ? u aūpuni ia'u, 1 KJipoili hoX v \vuVV■ nia| f u;nii 0 Bruai ,i! .ha lno a pau e kupih itiu,i aiin no!| koha hoolohe ole i ka () niakeMnakO.o! na luna kukakuka naaiio,() ; o ,Faranij i a me na kanaka o.kona ,;/ljii iho.:; u : lJa hoouna o. Br,Uat i koiia'moku | „ahi e.k'ii ia'u, i loaa'wau iloko 'o ko- l ha liiip, aku hiahuka.au i k.e kiiahi- : wi,>kahi a'u e hoho nei' iloko o ka 1 liale iho lei'a, u ~ „ ! .: Aple-|oau ia'u" kana leauoha, no !<u :> mea aole"hiki ia'ti ke paulele, i) kaiia olelo, ho ka mea aole lioilioij

liiui i ko'u hiilo u m<! ku'u niha. Ke :i n»ui nei, lioi oia, iia h(nva nii, m> l\}< ' au i haalelei.i i\|i hoalauua ; luUiiko (i'oiaio,! ha | Aole \(M vvau e hiialolo ia- | iiv>I e hoi nu 0 haale'i» i lvo'u msHiaoio, ; japlo hoi 0" haim i'ia kahaka■ o'li | |)oia, u(>' na moao-hiki mai aha : | Ko ii(>ho noi au ma ka mokupuni [O llaialo.-i; nole 110'11 ia ain;j i koiu!' imahawa, ia .aina inai ka Iwa kaliiko «'inai; a hiki- l koia „ | ijawa.;, - ■• | £ Tahā{i, a,m,ovHaialoa ,a 1110 Hua;h'ino, 11 1110 Maiaviti a mo lioi'ali'oi'a, |a ,jno MauiMia, ho hiaii aiipuni okoa ;)akciu, a homau;;alii o'koa k'o lakou, ; he ihau Jio'fiiauna lakou a pau ;ablo lakou o liaahilo ia'u, 0 malama 1 n(i lakou ia'u. 10 k'uka pu v au mo ijaj[a)u, a 0 kuka pu no hoi aii me lui. j>Ber.U*mia iloko' o i\n pilikia o'u, ( ' Ke,,kali noi au 0 -lohe i k'a 01.010loa māi o l ,, ar.ani,' > a mai kuu Ihiiikilinaka, o kuu kaikuaana-nui a hnaikai, ko- A lii. wahino p V'itori{(, a ■ iNiulolo; aij. v 'i ka ponoy a me ka ;jf)Riio, o' ke n Alii o LouulMiilippO. ;Ko iko noi ; au ua.pono ii» ua<> | koU' inaii liina'kokua i„ko aupuAii, o- | nianao pono arva no m.akon, a e olo|lo pono ana iio'u, a o alo.lia 110 waii I a .1110 ko'u Jahuikuiraka ia lal<ou. 10ia |jlioi .10 ke A lii, e hana .mui oe ia'u e | likd imrqe i makemake e- hana iu fbo, n manao in'u me he ( "\vahihe' la, || a kokok(3 h'anau hou i keiki. ,;Ke | lohb ihvi |}iij )10 wahine poiio, ko |j'Alii-wuhine o a he makuij wahino hoi phi. ,10 hiki'no la .iaoaloIha niai ia'u. Ko mmoi aku uei nu„ ia ia e koj<uu mai ia'ii, " " v Ua pau ko'u moa e 01010 ak\i ai, 11 I)e oiaio 110 ia. Ina aole oiaio, e kipaku ia'iL Aole au ponp e hana I pkomaik ui i« 111 ai k e ojaio ole—uk u,

- K/,; i 'akii-iwii :tii iia oiaio a j)aii lou; A„c inalama pO'no la o.e e Iw; .Akua oiaio. ]/')'M A J( 10.,, Kiilii lmoHM)Mnti,,ni o"Vstisiim, hin|<tj|nini V», I! imili'.i, |»cin lw ,j\viil<iiJ(i|ikmiiwinnliiiia Sc-1 i lui"'inaUn.inU.i 1 H I I. " "° | l'<: niiim |mi ;|vitkoti i koia |)al;i|)ula a l'o-; . mart!, malima iho{"' ponuiikni kak()iir\ luina j lioila; lea ana i ka liana a ku j)oo Karanij nia kela j)aoaina. lie.nu'a keia o naaiiao} <ii kukoii. lnii hooinio ki.in olohni l/oinan;, alaila iniiopoj)o'kria mauHiaij;K). |~ () ka, 11.0110 liiiii o Mii I,mioI<!„ !io\va ni«T. k<:knlii |)rv<; 'uiun. .Iu; kiiihn"iu «v l><: ino n i'»»(;| ka ||ilikia n.ni'wu'le;.|)ola nia na \viilinr.jiiuiJ j)i'la 11īa lioi'iilmiiii, ~ Ok<AaUaka,iuo } 11*><»-,1 ko \y:\l(! i na kaiinwai |>oj;io. inii niniii, kiiaij rania, moo mukun.olo i nii liana ino.-i 11(! mai jr.})n\\ koia.. iloko ii ki' anj)Uiii; lio : poo nalufsa koia iuao'ua o nu kanaka. U'lioo-.! lalia anu i ka liaiina< v lo nii,i o u, nuunioi || Aolo aiu-i"(ioIu, ina Bural)oiS,\r lnu niio ho: | liuolo nolio ninl'n! u mo kn huiui mnikiii, po- ! nmikai ko uvij)iuii ia iu. " ' y\knku,|nn kk.'iu |>Sijn|)u!a u, l J <')inaro,|| ko nno o kii nono j>oj)o;1io nouo iuo puo jj malu kola maii kun„iu- j"oj">t; inku nui Hora, T !j boru ? iiuj ku ao (ilo ia o na'lii, a Mio kiu'A-l i ko knuawi'i o"ka 0 ;Noluilu 'kokHhiji j)ilikia o kolu uu|>uni (* noho noi iu) ku li0O"|i ■kiokio >vulo o kolu nuiii kiiiViu Knlolikn. ' K'o ! iiiio 110 uu(! iu-o.k# aouo,j»pj>o ui|i., nu, aina | u piui." " ;• ' ;; Si " | Kupanaha lo;i ka liana ana .a 'iia'l.ii uiiinuwii Kuiani nia'Uolahola; aoli: 1 wah.i |>o--110 iki: nuii ka n'iuu n i ka ho|)o. ho kokotjV : w ' 1 i,- ; I,'omuikui miiMli,, l<(;iii an|)Ui.ii o t ; J'iK\vaii \ uoi i kona j)ako!o i'm»; liiu.i. hiu.ilo iu iluko o | ka liinu kauinaha o Kmam inauiMa nku u.' i- j K hooiiiiiikni i„ko Akua 'no kona lokomaika.i. j '1. Nohoa kola pilikia o'Poilnaro n iv»o ko-|| n:i uupuni? [Io iliou hiki wulo.unoi'l 'Aolo loa;j| )io,ko Akua no, ! 'a oin |mlia koiH'i moa i haa-j! wi aku ai, £ houo i jsa!uianaoio,o \ kona poc j

poiioi maluila, a v lioojmi i ka ]>oc lu uu o h'ila ))acdina lle. nu'ii uiiui koin i U«: AKun, i! liu.nu )H'lfK ii »in inti k.iiii' innkiui, o lum>yi lioii nmi ke Akiui i"kn popilikiii inaluim o iliiwuii uui, no ka nui.'lou oku lunvjt. l') |)onp o i)ooiit>o nui im'lii i keiu, n ino uu kumiku u pnu., o iko uiiiiiH'i ke Akuu i ko kukon liiūiliuo, u inei kii iiookinkio, lionkiunui, a ii 10 ku ,inoo„kololiC, u Imliuu imii iii luikou f o like uiu ko. Holuliolu.