Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 7, 4 December 1905 — KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Holo nTai la hoi ka lono a lohe o Keaweopala, 110 ka holo ana mai o ka piialikaua-hni o Kalamopuu: me Keeaumokii; oiai, o Keaweopaia e noho ana ma V> r aimea iloko oia wa, ua hoomakankau koke ihd ia oia i kona piialikana iloko oia wa a nee ākn la manka o ka ainaj Nee aku ia ia mekona pualikaiW me ka awiwi nni a hoea i na Aliua-a-Umi. Aia keia mau Ahua-a J Umi mawaena ponoi o_Maunaloa anie ke Kiiahiwi o Hualalai. | L l oMoia, o keia Ahua-a-Umij he heiau no ia i kukulu ia e Umi, ke keiki a Liloa a mē Akahiakuleana (w) c> Hamakua, Hawaii, E ku ana apuni keia Heiau he eono mai ka ūm!7 kumamalima kapuai aka Iwakalua kapuai ke kiekio o ka puu pohaku, ahe mau ku epno ia no na moku eono o Ha\faii, oia o Hilo; Puna, Kau. Kon:i. Kohala am^ . i ' '■ ! Hamakua. , I • Ua a'e aku la na pnalikaua . 1

lio!o-irifvma o īvea\vedpala malunn aku ke ahmnaunā |o Hualalai a* ! iho oky liV 'ma kela aoao. nia'ka ii uii o ka-iīioku u Ivoiia. Ma. k-eia īiee ana o' K.enweppaīa .me ka l-yikiwawe • loa, ua halawai = a<ku ia oia mo na hui o Knlanio]»uu. Kee'aumoku, ma kekahi w.ahi mawaenn o Keei anie . .Honaumui, ■ 4 • \ * i ' h . " .Ma keia' wahi i hwukaia ai ke ka-iia e nh aoao .a elua,no kēkahi m'au la lehi.ilehu, nie ka niaoj->6po ol« o ka aoao lanakila. Aka; o ka hopena i ike ia ma keia lioouka kaua ana, ua lanaki|a o Kalaniopuu a make o Keaweopaia. Nolaiia, ma keia lanakila sna o Kalaniopuu, ua pau holookoli iaia na nipku eono o Hawaii, a lilo āe la oia i Hoi maluna oke aupuni 'holookoa o Hawaii. ' Ua olelo ia, oke kumu i loaa koke ai o ka lanakila, ia.Kalaniopuu ma keia kaua ana, mamuli 110 ia o ke a'o.ana a Hoolae, ke kahuna ia o Kalaniopuu, e pepehi ia Kaakau a inake, ko Keaweopala kahuna, ua loaa iho la ka lanakila ia Kalaniopuu. | O keia kahima hoi; o Hoolae, he oia noloko o ka mookahuna mai a Paao niai. He kupunakaiie kualua oia nq !Luahine, ka wahine a Kaoleioku, ke keiki hiapo a Knniehamelia I,;a he kupunawahine 110 hoi oia (Luahine) no ke Kama'liiw#liine Bepiee Paualii' Bihopa, ka haku aliiwahine ona kula Kamehamelia. iioiCo o iui makaliiki pokole waie uo mahope ilio o ka make ana o Alapai Xui, oia lioij ka makahiki 1<54, ma Kikiakoi, Kawaihae, ua H!q ae 'la \e aupuni o Hawaii ia Me he mea la,\ aole i oi, aku inamua o elima uiakahiki mahope iho * o |a wa i make ai o Alapai Nui, oiai, ma ka 1759, ua hoJo mai la o Kalaniopuu e kaua me Kam<?hamelia Nui, ka Moi o Maui, 0 ka irii q na makaliiki o Kamehameha i keia wk i lilo ae ai o Hawaii holookoa ma]lalo o Ealaniopuu, aia no ia māwaena oka iwakalua makahiki a oi iku, M uhopo o ua kaua ianakila ana a Kalanir>puu ma Ilana» Maui f ua kipi ae la uo o Ktvautuoku ia Kalauiopuu, ke'lii Moi o Hawiiii, a o kona hoa uo hoi i elui ai ka ili i kaua ana ,iue Keawi\>pahi» koiki & ka Moi Alapai Nui. Ma Keia hoala ki|ā ana a Ktvaumoku, ma ka puu kaua no h mawaena o Pololu ame llviu>kai:e, *k'*u oia luu ka puu kavui o PohakununHHK Ua leie kauA aku la o Kalauiopuu maluna o Keeauiuoku, lik> pio mai la ua puu kaua a hoonuilue ia o KiH>uuiuokxu a pakolo maliuno- ! .Jv , >\ A . Vl . , w w««v um&uun V> tudA ;uU4 O kokahi waa i;via a liolo o;a i Maui a liookipa ia mai oia e Kauieha«Vha Nui Maui. mainuli oka piU o u»akuahiuv o Kuuuuku | i naMii o M&ui. i pau. i