Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 8, 5 December 1905 — KA MOOLELO –O:– Hiiaka -i-ka-poli-o=pele KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U [ARTICLE]

KA MOOLELO –O:– Hiiaka -i-ka-poli-o=pele

KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U

Nolaila, ke ike ae la kakou i ka olelo kauoba a ua poe wahine nei ia W»hi»eomao e hookoe i kalii meaai na iakou; aka, pehea ana la e hiki «i; uo ka mea ke ike pu ala no boi o Wahineomao i ka hiki ole iaia ke hooko aku i ko lakou m'akemake; oiai, ina oia e hana aiia pela; alaila, e kue ana oia i ka mea i maa Loau i ka ike ia eia WLa ka keaikane ia\au hana pih i na meaai, o:a hoi t o ka ai no apau me ke koena ole. Ua ike aku o Hiiaka i keia mau hana a ua poe wahine eepa nei I ko Wahineomao hoi ana «ku a hui me Hiiaka, oiai hōi ua makaukau iho la na meaai apan īlona o kekahi ap#u lauhala loihi, a ia kakon hoi i keia wa e olelo nei he pakaukau, ia wa i olelo &ku ai o Hilaka ia Wahineomao. , | €< Ē. Ua makaukau na mea apau a o ka ai wale no koe. A ua ike no hoi oe e Wahineomāo i ka mea i maa ia'u. E ai iua mea apau me ke koe koena ole iho o kau waiii huaahnna, koe wale no na iwi nme ka opala Oia mau aea e kiola hou aku i kahuna-imw, na ke ahi e maiapau. Nolaila kal ea ia aku na ha-oai a kakou. E ai no hoi ouke-u ma ka oukou o'ka ai ame ka ia, o na wahi puolo pe-u hoi, na'u ia ame ko'u kokooīua nei," Kahea mai ia no hoi'o Wahineo mao i kona mau ohua <? noe nku a ai pu a:e ua malihin> ; ua nee aku la kalii poc\ a hoole aku bx kahi poe; oiai wahi a kkou 1 olēlo ae ai. Aole kakou % Uwa i keia wahi mea uuku. ua kupono wale uo na ka mahhini, aole na ka lehul«hu, Aia o Hiiaka ke huonuu mai k i ka l.uaO ka hek> ia a t>au ka puolo mu». a kuu i ka puolo luau eliH, s h» o » i k* »*ko!u, a ia wa i k**m ihu ai kana :i ana» airai« ninau akn la kaUa aikane. Wahiu« oiu o:

"Heaha iho la ia i kani ai ke u e aikane?" "Heaha raai" auonei boi kau!" wahi a Hiiaka i pane mai ai me ka hoomau ana mai no hoi i ke kama* ilio ana. I kani iho !m hoi paha ka'n u e like me ka oukou i lohe mai la, i ko'u hoeniaopopo ana iho la, o ko'n \v n hi waW no p*sha keia e ai ai a maona pono i nei mea he •M. " luau. He uku paha ka loaa ia'u kahi wahi ma keia h«le ana aku o na Hilo«"paliku nei a hoea i na Hamakua, a hoea loa afru hoi irfa Koha]a,l\Hke ka xnafcaukau i ka'aī ono e la me keia au i hoomakaukan īho nei e ke aikane. I"a ono no hoi ka'u ai ana, a puana ae la au. Heaha la nei kewa o ka hale?'' No keia mau olelo hope a Huaka i hoopukn ae ai, ua nune aku a nune na rriea apau e noho ana e »i; aka, o Wahineomae, ke inaopopo ]ea wale aīa no iaia ke kaena 0 ka Hiiaka olelo i hoopuka ae ai. 0 ka hele keia apan ka ai ana & ua Hiiaka n*4, «pela no hoi me na hoa-ai ona, ia \va i olelo mui ai oia (Hiiaka) i na poe apau 'e noho ana iioko o ka hale ia wa. v. c, O ka opala a me ka iwi t ea, haawi aku na ke ahi. t> ai pau ae la aohe mea 1 koe. A \ eia ka'u ia oukou, 1 ku au a bele| hanlele iho i kek /hale, mai nahol kahi Vnea o oukt,n e iioho nei o *eia hale aole au> hoi nmwaho aku l keia hale, e ohumu n-'. ka nt?io i k-i ai a me ka ia. S hoomanao pe kuu makamaka, j heiuheiu uiaikai, eia oHikka ke? uhau u«i i kipapa pohaku e ka it j ai i KA pohuehue m\ ahiue i oielo aku al | ke aikane, ia. Wahlneomao» 1 kn } au ana ae o oa opaia apau j 1 K.* i.iwe i i a puk.i aku \a hoi ua ' noa-ai iwiho, ihoJa o W.Unne-

<103ao, Hiiaka, me Pauoi>aia-a| ape na makua o Wahineomao, ja wa 1 olelo aku ai o Hiiaka i ua maa iijia.kua nei o ke aikane: j f 'Auhea olua e na īuakun o raakou, e hele ana aume kuu aiki|ne nei, me Wahineemaoi ka makai|iai Ma Hilo-paliku aku nei ka uiakoii uiakp'kai a hoea ina Hamakua, a mai iiaila ae a Waiuiea, tnai TV|uimeaiaku hoi a hoea i na Kohi|ia> ka afta ona puo haele hia. ; > ''Nplaila, e noho olua< maimolnoj ko o|uā no'onoo no ia nei. A |eia ka'ii4n\;oba ia olu», a i hele ioi I i keia Ia; a hoi aku hoi i>ukou e moe i keia po, e hoi olua anie ko olua mau ohua ponoi ma'ko oukou kala ma ka hikinaoka h Ue. A o l;eia poe i he'e aku la i ka auau, e moe no hoi lakou ma ko lakou kala I keia po. "I keia po auanei e ike ai olua i kekahi mea kupanaha loa; oia,hoi, e lilo ana kahi aoao ha|e i inai na ke ahi, a koe nonae ko olua kala. v j A pau keia mau olelo ana a Hiifca, haawi mai la oia i kona ina elemakule, apela no hoi me Pjiuopala-a. Au'a ak« la hoi laua e nohp o Hiiaka ma a ke kakahiaka o la ae; alaila hele; aka, hoole aku la 0 Hiiaka, me ka oielo ana aku: ! "Aole makou e noho. He Ia īokoa aku nu hoi keia e heie aku ai, a hala roai ne hoi kahi mau kaiia]wai o J?i!o-p*Uk.a. nei." O Wahineomao hoi, ua uwe zho |ila oia me kona mau wahi laaui, līimu olelo aku la oia ia laua 1 1 % *Bia att k<? nei me kuu |ai> Hiiaka. A e noho ae|uo Ihoi olua me ka hoomanao ana ae iiio"» no ka oluh kaikamahino nei. iUa lohe a6 noi no hoi oh*a inu uwa )a ke kaikamahi haku o kako|> i •olelo <nat nolaila. o noha i.laa m* ka hoomanao i nei uiau ok'lo, iA eia au ke hel« noi ** f Ma*a hou ae la k& Ihu o ke kelU I ko ua makua, a hele 'Wahineomao, oui ia ua hiU imua e aku o Hiiaka aeue ! iwla-a» f j j la nei he!o an^ % ua mai la | HiUka ia WahiiuMiuaoi f . ■ * A|kipA oili aku ■ \ I