Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 11, 8 December 1905 — Kuu La Pololi, a Ola i ko Aloha Hiiaka. KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o=pele KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U [ARTICLE]

Kuu La Pololi, a Ola i ko Aloha Hiiaka.

KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o=pele

KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U

1 ko Hiiaka ike ana aku i kapioo a aoo hoohuoi o na poe kamaaina o ka bale no kana mau olelo i hoopuka aku ai, do ka ai ana a noonoo ana no hoi, ua pane hou aku la ia: "Ke hoohuoi mai nei paha qukou i ka'u mau olelo i hoopuka aku gei ia oukou, Ae. 0 ka'u i olelo aku nei ia oukou, eaioukou me ka noonoo ana, oia ko oukou ai ana ina mei a oukou i hoomakaukau si i keia po me ke koe koena 6iē. No ka mea, he niea hopohopo ka waiho aku i kahi hakina. Ua ike ia aku auauei ua aihamu, a pa a lilo ia-iala ka'u wah; hakina, a o ka loaa iho ta no ia o ka iala maunu e hoolawehaia nai ai ia oe. £ia o Honolu nei h> he huewai o-la«o ln i ka nuku. He nui na kahuna aihamu o keia wahi. A o keiā ka'u mea 1 kahoahoa aku la ia oukou. ai ana ea. noonoo ana, oia hoi* noonoe aua o kahi hakina ai, kahi hakina i'a. Ina ua hewa ka'u mau olelo, alaila, e hoihoi hou mai no ia hewa ia'u."; H !a w.i i hooho like mai ai na leo o ua ppe kamaaiua nei, ma ka o)elo anamai: "Aoie kau he olelo he,va, he leo kau no ke ola. O Honolii no keia o kahi o ka huewai o-la*o !a il kaulau* 1 ko Honolii itei. poe. " 'l'a pouo," wah'i h Hiiaka i j>ane ! hou nku ni, me k.i ole.o nna aku: j "He iuea kupāuahā ka kakou e ike ; koke aku aua i kt-ia wa iha. A i mai-iuaka-u «uukoii." . i , 1 ua pt o nei uo e <u aua, ua nee; aku la o Hiiaka a ma ke kua o ke a ; *iie o Wāhineomao. noho iho la,! Aiaila ( kau pono aku la kana uaua i ana maiuna o ka wabinr e uoho ana ! ma k& aoao hema o Wahineomao, j Mo !te la i jnia ae ua maka v ua [H>t» aj>au oloko o ka hale, ua puiwa re la lakou me ka hik:leie nui i k » h» oho at>a ae oiia wahiue a Hii;

aka e kau pono nei i kona mau maka a uwe kapalili ana; me ka uwa ana ae me ka hikilele. "Auwe! Paū kakou i ka moo-e ! "Eia na poo o keia mau moo ke kiei mai nei mā ka puka o ka hale." Na keia leo hooho pioo o ua wa* 1 hine nei i hoopioo nui ae ina mea & pau. Haalele iho la kekahi poe i ko lakou wahi e noho ana, a holo ae la a pipa waie ae la no ma ka paia. A he manawa ia no kā haalulu ame ka maka'u i ili iho mainna o na mea apau. O ka wahine keia nona ka leo i hooho i loheia ae ai, hina aku la oiailaio a waiho a ma/e ami la, 0 ko Hiiaka manawa no ia-i ka ae ai iluna a unuunu mai la oia i ka hu'a o koua pa u a pat ae la i ka liuia, o kona oli ae la 110 ia: fe-\U HELU IWAKALUAKI" MAMAHA A HIIAKA. 1. Ino na mapuua wai o Houolii —e, 2. Ke imi inai nei i Ua hoa paioowau—e, o. Owau ka Ka uu m>nunHhu i huli mai—lrt. 4. lluii huli hewa i ka mea pOilO-7 5. Eia uei e—e oia! 6. Eia nei e—ma ka hoa paio." 1 lawa i\o k«ia oli r.na a Hii aka, o koua hili aku la do la i ka . v pa-u oua ka puka o ka hale, kahi a ka wahine i ike aku ai i ua moo ana i hooho au ni.. A i* >ra i lohe aku ai u% mea apau e uoho auu iloko o ka hale i ke kakani o keka* | hi mau leo hokio kani oeoe, a nalo* i wale aku la. . I k*la wa. huli iho la o a hoouhi iho la i kona pa-u malunja o e waiho maula ana, me ka olelo ana iho: \ '*Kia nei eV K ala se, u& hal* ka, iuo. l'a Kau mai ka malie. |Cial au ia o ' Kl ala ae. l'a v><» ka hoa j i»io.' , 1

Aia ae la ua mhiue ua hūē a kuahew«h«wa m, mmh,, Aole &*e i liuii», poiiala ioa āe fc n» *»&- hine nel. 0 na kaxoaai&a e ae hoi kgi& oloko oka hale, i ko lakou lohe a&ai ka inoa o HKaka~i-ka-pbli-o-PsJe, ft ike pa soai la no hoi iaia, ame ki&k inau hana, ua pili pu iho la ko la* ikon mau hauu, aoheak)»ttpaae leo: Aka, paae aku la o Wahiaeomao ia lakou: * "Nani ia oa hai ae la no ka tsali» hpni a k&kou imoa o oakou i kona ikoa, ea, nolaila, e ike ae oukou iiia ma ia inoa. O Bii&ka-keta-i--ka-poli-o-Pele. O ka'u aikane keia a o keU wahine aku, o Pauopala-a ia, he kahu ponoi no iat hei. Noiaila, mai mak&'a a hopohopo onkou ao ia nei. He pnu kakhaia keia no ka poe pilīkia, e iike no me £& oukou i ike ae la. He papa-pau | paha ko kakou i ka poino i keia !wa iho la, e ole no ia i ikq mai nei, ! a loaa ko kakou palekana." ī keia wa i lilo aku ai ke kamai ilio ana ia -Wahineomao, o ka hoo- [ noenoe iho hoi o kahi mea awa, he | keu aku ka pahee o na olelo a ua | o Wahineemao. * | Hoike aku la oi& j kona moolelo piha o kona Jfii ana i ka lua o Kilauea, kona halawai ana uxe Hiiaka ma, kona hoi ana mai a ioaa laua, ko iakea hele pu ana mai iioko o ka ul\ nahele paoa aala o~ na Poua, ka | hoea ana i Mahinaakaka, ko Hiia|ka lapa*u ana i kekahi kaikamai hine. nele kona ma'i % ko lakou ike ana i na keiki manu a Waikoiii, apela me na hana kupana haa kamahao lua 61e a Hiiakai hana ai, mn kuna paio ana ame koaa hakaka aua uie na kupua o Panaewa« ame na hana apau a Hiia* ka 1 hana ai u hoea waie mai la no lakou ilaila. Ia Wahinet>mao e kaao uei i keia mtu m'ea apau imua o ua poe nei, ua km iho }a ke anv»auo iliUa ma luea o lakou apau. A hu ae la i?o hoi ko lakou aloha no Hiiaka no kaaa mau hana hos)a kanaka» a hamni iho la ko'lakoa waa wlteaka no ka abha ia Hiiaka a me Wahineoaiao» ka hoa piU o ka alo ana bmu o ka iaia ame ka maka. No aa kamaaina hoi aa waimaka Um!o tua na p>ipalina % h«l«tai iho la hoi ko Hiiaka aiau waimaka, * olelo aku la oia i na kamaaiua: lApopo t kuu iaakoau)