Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 34, 5 January 1906 — Iluna no ka Ua Waele e ke Pulu! KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

Iluna no ka Ua Waele e ke Pulu!

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na'i Aupuni o Hawaii

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Hoomau ia. "Ea! O kakou wale no ka keia e hele nei? Auhea ka hoi ko kakou nui ame ko kakou lehulehu?" Aole nae he pane aku o na kahu. Hana iho la o Kekuhaupio a makaukau ka awa, ia wa pane aku la ia ia Kamehameha: "E Kalani e! E uhau aku oe i ko akua. Eia ka awa ame na mea apau e pono ai oe e ke alii. A nau ponoi no e maukoli ko akua." Ae aku la no hoi o Kamehameha i keia kena mai a ke kahu e inu i ka awa, a e maukoli i ke akua ia Kukailimoku, i laweia mai ai e lakou iloko o kekahi puniu i ka-maka-aha ia i ka pulu niu. A eia ka pule a Kamehameha i uhau aku ai imua o Kukailimoku: "Eia ka awa, e Kukailimoku, He awa lani wale no He ai na ke kamaiki lnu aku i ka awa o Oheana Pu-pu i na niu a Laa Ua laa, ua noa ka awa

Noa honua No—a— A ua —noa." A pau ka papai awa ana a ua Paiea nei me kona mau kahu, ua pai aku la no o Kekuhaupio i ka hele. Ua pii pololei aku la lakou a hoea iluna o Maunaloa, a iho ma kela aoao o ua kuahiwi nei, a ma ka hanahanai o Ohaikea maloko hoi o kekahi ana i kapaia o Alanapo, malaila o Kamehameha a me na kahu ona i hoaumoe iho ai ia po. I ke kakahiaka ana ae, mahope iho o ka pau ana o ka papaiawa

ana, ua hele aku la ka huakai maluna o ke kuahiwi a hoea i Waiau, alaila papaiawa hou ke alii a me na kahu. A pau ia, hoomau aku la no lakou i ka hele ana ma ka huli pali o Moano, ma ka aoao e iho ana no Waimea. O ko lakou nei hele no hoi ia a poeleele, hoea lakou nei i Lanikepu, a ia wa hele aku la o Kekuhaupio a loaa kamaaina, oia ke alii Keohuhu o Waimea, ke alii hoi i noho hoao ai me Hakau (w) a Kalaniopuu. E like no hoi me na hana makee alii oia au a hala loa mai no i keia wa, ka make o ka puaa, ka moa, ka hoomakaukau ia mai no hoi o na mea ai kupono na ke alii, pela no o Keohuhu a me kona poe kanaka i hoomakaukau mai ai i na mea ai na ke alii Kamehameha. Hoaumoe iho la lakou nei ma ka hale o Keohuhu, a ma ka wanaao poniponi o kekahi la ae, haalele lakou nei ia Lanikepu, a ko-ke aku la na wawae o lakou nei no Kohala, aina aloha o Kamehameha.

O ka hele no hoi ia a aui ka la, hoea lakou nei i kai o Halawa kahi i hanai ia ai o Kamehameha e Naeole i kona mau la opiopio. A ma Halawa, Kohala Akau, i hooko ai o Kamehameha i na kauoha apau ame na kuhikuhi apau i haawi ia mai iaia e ka Moi Kalaniopuu. * * * * * * * * * O keia ae la ka mahele moolelo o Kamehameha i loaa mai ia makou mai ke kuauhau L. S. Peleiholani mai, a ke ike ia nei ma keia aia ma Kamaoa, Kau, i hooili ai o Kalaniopuu i ka moku o Hawaii maluna o Kiwalao, ma ke ano oia ka Moi, a ia Kamehameha hoi ka hooilina kahu akua. Ua hoike ka mea kakau ma ka Helu 30, Dekemaba 30, 1905, ma Waipio i hooili ai o Kalaniopuu i ke aupuni o Hawaii (oia hoi na moku o loko o Hawaii i noho mana ai o Kalaniopuu) i kana keiki ia Kiwalao, a ia Kamehameha hoi o Kukailimoku a me na heiau kapu akua. Hoomanawanui ka ono a hoea hou aku. Aole no i pau.