Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 36, 8 January 1906 — Hale Kipa Keia na ke Ala me ke Onaona KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

Hale Kipa Keia na ke Ala me ke Onaona

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Hoomauia. MAANEI e nana ai kaua e Mal kuu makamaka heluhelu X'\ 110 na mea ana ina la hope o Kaloniopuu, ke kowa maiiawa pokole wale no a kaua e kali ai a hoea aku kaua i ke-au manawa e nee aku ai ka mea nona keia moolelo a ku i ka nuu-pele oka noho Moi Ai-moku ana no Hawaii Kuauli a kau loa i ka wekiu o luna o na moku huiia o Hawaii nei. Mai Kamaoa mai nee aku la o Kalaniopuu a Kaalualu, a ma Paia haa, a mai laila aku hoea i Kalae. Ia nei makemake'iho la o Kalaniopuu e loaa ona wai momona a ono hoi. A nialalo hoi oka Naonoaina mau kuhiknhi ana a me ke alakai ana, leli, poo) aku la oia 1 ka pali o Moli-lele, i kapaia i kahi wa, o Kailikii. O k( ia Naonoaina, he kaik&ina ponoi oia no Nuuanukapahu i make ai ma o kona nahuia ana e ka mano, e like mf ka mea i hoike mua ia ae nei; ahe oihana kilokilo & oihanakahuna no hoi kekahi i loaa iaia. A ma kona ano kahuna i lawelaweia ai ka oihana ku'i-wai a Kalaniopuu nia ka pali o Moli-lele. He pali keia i ke kai po'i kahi i ku ai, u o ke ano o ua pali la i pao ia ai i loaa ai ka wai elike me ka makemake o Kalaniopua, |>enei no ia: l T a hoolanaia na waa iloko oke kai. iW ua hanaia iho na lana-nuu. oia h<*i na aU i v *• ōk-loia nei i koia iv*uu ko Wu kie kupono e hiki akn ai i k.*h; o kn p;;!: v mukemakoia ,ii •• ku'. ka »ui. v

Alaila. ku na kanaka maluna o keia lana-nuu me na pohaku pahoa ma ko lakou mau lima, noke aku la lakou i ke ku'i i ka pali. Ūa 'hanaia keia hana a hiki i ka loaa ole ana o ka wai, a ua lilo keia loaa ole ana o ka wai i mea e inaina loa ai o Kalaniopuu, a kauoha oia.e li ia o Naonoaina, ke kahuna, maluna o ka i ku ponoi ai oia no ka pao ana i ua pali nei. ' Ua kapaia hana ana a Kalaniopuu pela o ka "Li-wai a Kalaniopuu." Ua haiia mai i ka mea kakau, o ka inoa keia i heaia ai.ke Kama'liiwahine a ka Mea Hamohano John T. Baker o Hawaii, a pela nohoi ka Mea Hanohano John Ena, e ola nei, ke keiki a ke Kama'liiwahine Kaikilanialiiwahineopuna {III). Mahope iho, makemake iho ia o

Kalaniopuu e hoi no Kona, nolaila haalele aku la oia ia Kalae, a nee niai la a noho iho la ma Kailikii, ma Waioahukini. Ilaila. loaa oia i ka ma'i i kapaia he "Okuu," a make no oia malaila. O kona manawa i make ai, wahi a ka mea kakau moolēlo Aberahama Fornander ma kana Buke 11, <{ Ka t»ahui Polunesia,' > oia ka malama o lanuari. 1872. * A ma ka hoike hoi a Jarves maj loko o kana buke moolelo Hawaii, | (History oi the Hawaiian Island3) ua niake o K alaniopuu ma ka malania o Apenla, 1782. Maanei e hoike ak« ai ka mea kakau i ka nui o na keiki a Kalaniopuu i hanau ai me na wahio« le hulehu ana i noho u hoao" ai, elike me ka noho ana o na 'lii nui oia mau la: 1. Kalola— Ka mua a Kalaniopuu. O ke kaikamahine keia a ke Kaulike, Moi o Maui, me Kekuiapoiwanui. Oka Uua keiki» oia hoi o Kalaniopuu axne K oia o Kiwalao. 2. Kamakolunuiokalani, oia ke knikamahine a Kalanikamah*o (k) a me Wao (w) o Lanaina, ka mea nona ka inoa i hea ia ai ko kahi uuwai uia I ahainn o ka ■wai-o-Wao, 1 ' hk» koia wahine. hauau iuavna halaniopuu. kuiikainahino o Puulinui, ka ir.aku M liinc o-Luāhiwa v> i.ahaiua.