Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 38, 10 January 1906 — Ola ai na Kupa o Kaniahiku! KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

Ola ai na Kupa o Kaniahiku!

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Hooniauiūi Ua olelo nae o Rev. Dibela ma kana moolelo Hawaii i kakau ai t a i uKaliia aku hoi e ka mea kakau moolelo Mr. James Jackson Jarves, o na kaulana aina a Kalaniopuu i hooili ai ia Kamehameha, oia o Kona, o Kohala ame Hamakua. Ua hoole ka mea kakau moolelo Aberahama Fornander i ka oiaio o keia hooili aina ana a Kalaniopuu maluna o Kamehameha; a me he mea la, o ka mea oiaio a pololei maoli no ia. I keia noho ana o Kamehameha ma Kohal», ua hooko aku la oia i na olelo kauoha i haawiia mai ai iaia, e malama i ke kanaka nui a me ke kanaka iki. Ua kukulu ae la oia he eha mau halau (hale) nunui ma Ainakea, kahi hoi e ku nei kona kia hoomanao. He mahiai a me ka lawaia na hana nui. Be a'o no hoi i na mea kaua a me ka mokomoko. Ua noho boomakauka*Mh? īa o Kamehameha iaia iho a me kona mau kanaka. ' Ua ku no na pualikaua mua ona, e like me ka Hunas lele, ka Huelo-ku, a pela akli. He mau la ko Kekuhaupio noho ana me kana hanai me Kamehaineha nia Kohala, a hoi ae la oia i Kona a noho raa Laaloa, o kona wahi noho mau ia. A aia hoi o Eiwalao ke noho kanikau la ma Kau no ka make anā o kona luaui Moi. Ta hoomauia keia noho manenvw:i ana a Kiwalao mai ka malama o lamiari, 1872. a hwa i ka o lulai makahiki

UH,like me eono malamao keia nohoana ke kumakena a me ka nwe ana, e like me kā mea i maa i ka hanaia ma ia wā i ka make ana o na 'iii aupuni a me na* alii aimoku. . Ona alii aimoku koikoi i komo pu ma keia manewanewa no ka make ana o Kalaniopuu, a'pee kuma* kena hoi nona, oia no o KeawB- ! mauhili, alii aimoku o Hilo; Kanekoa, o Hamakua; Keeaumokupapaiaheahe o Kealia, Kona Hema, Hawaii, na mahoe kapu a KeawePoepoe. o Kamai*swa *a me Ka meeiamoku; na keiki ponoi no hoi a Kalaniopuu. Keoua Kuaahuula a me Keouapaale o Kau; Kawela* okalani k. o Kahaluu; Puf|}ixiYzl Puuokapolei, Olowalu, Maui; Kaleipa'ihala o Kailua, Kona Akau j a mena wahine a Kalaniopuu a me na alii aialo nohoi. Aole o Keaweheulu i komo ma keia manewanewa ana, a • peia no me Ululani, aliiwahine ai-moku o Hilo, oiai e noho ana laua me Ka- ! mehameha ma Kohala. Aka,aole nonae i nelekekomo pu ana o keia mau alii a rae Kamehameha a me kahi mau alii e ae i i hoea kino ole i Waioahukini, mal keia wa i ka wili, pu ana iloko o | kein aahu kanikau nui o ka moku j 0 Hawaii. I ka pau ana o na la kumakena, ia wa i koi aku ai o 'Keawemauhili ame na 'lii a me na puali fo keia na 'lii alakai i na pualikaua 1 kapaia i kahi wa, he poe mamaka kaua) ia Kiwalao * * * e kaua me Kamehameha f a me na 'lii a pau o Kona.'* (Moolelo Hawaii, 1858, aoao 42.) Ua hoike ae o Rev. F. J. Pokuea malokoo ka ' Moolelo Hawaii'* i hoikeia ae la no ke kuipu nui o keia makemake aha o ko Hilo poe alii (e like la me Keawemauhili. L. H ) e kaua me na 'lii o Kona, oia: ka "makemake nui o ko Hilo poe alii ia Kona no ka pohu." Malia paha o kekahi kumu i*o no keia i hoolalelaleia mai ai keia manao kaua, aka % me he mea la o ke kuniu maopopo maoli o keia hooulu kaua ana, oia no ko lakou inaina ia Knmehanieha no ka haawi aiiii o Kulauiopuu iaia i k«* akua na'i.aupuni ia Knkailimoku Aole i pau.