Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 39, 11 January 1906 — I ka La Hoano-e ! Ua Ike-a !! KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

I ka La Hoano-e ! Ua Ike-a !!

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Hoomauia. M&mua nae o ka |*au &na o na malama kumakena a me ke kanikan ana ia Kal&niopuu, ua hoi e mai la o Keeaumoku a noho ma Honokua, Eapalilua. E hoomaopopoia hoi ma keia wahi, o Keawemauhili, oia ke kakaolelo a me ke kilo aupuni nui a Kiwalao, I mea e hooholo jK)no ia ai keia manao ohumu a kaua a na poe alii o Hilo, ua hooholo iho la ua poe alii nei, he mea pono ke laweia ke kino make o Kalaniopuu no Kona, no ka waiho ana ma ka Hale o Keawe i Honaunau. Ua oleloia, mamua ae o ko Ka-

laniopuu make ana, ua kauoha oia i kona lioahanau a kanaka kalaimoku hoi, oia o Keawemauhili • hoihoi ia koni mau iwi ma Hale-o-Keawe e waiho ai, ma Honaunau. A e like me keia kauoha, pela i hooko ai o Keawemauhili, a me he mea la he mea oiaio no keia. Eia na alii i holo mai ma kehk" huakai hoo!c\ra mai Waioahukini, Kau mai no ha Kona: Keawemauhili, ke keiki ponoi a ke alii kiekiē Kaluninuiamamao (k) a me Kekaulikeikawekiuona-lani-alii (w); Keoua Kuahuula a me kana aliiwahine o Kaiolani w. a me ka laua kaikamahine o Wailuanuiahoano: w„ a me Keouapeeale k . O keiano na keiki alii ponoi & Kalaniopuu a me Kaneikapolei; Kanekoa o Waimea me Hamakua, me Keoiiuhu alii. huipu no hoi-nne Naeole o Kohala aine Hewahewa Kui, ho koa, a na ko ia nei kaikvia>

hine aku i loaa ai o Hewahewa kahuna. Ona wahine ponoi loi a Kalani'opuu, naauka mai lakou o ka uina ka hele ana inai, maluna o na mande i uhia iho me na,, ahuula, me na kahili e hele ana ma oa aoao, e paa ia ana e na poe "kahili me ko lakou mau ahuula no hoi e aahu ana. Ma ka huakai hoolewa ma ka moana. ua hoonohonohoia na waa ma kela a me keia aoao o ke alamoana e nee mai ai ka huakai wa» e halihali ana i ke o Kalaniopuu. Ua paa ke kai i na auwaa $ ne& ana mai Waioahukini mai a hoeai kana na waa ma k«la a me keia aōao me ka piha i na 'KI, na aialo, na kahu a me na k&naka o ke alii Moi i make. —010 na leo pi-he uwe, hea no hoi ka poe hea kanikau—a ikuwa ka moana i ka leo uwe o na kanaka, wawalo na pali kahakai i ke kupinai oia mau leo.

I ka nee ana o ka huakai waa e halihaii ana i ka ;Moi make, ua hoonohonohoia penei: Ka waa mamua loa, o ko ka mea kiekie ke alii Keawemauhili waa ia a o ka lua aku o ka waa, oia ka waa e alo ana i ke kino kupapau, alaila, oka waa aku o Kiwalao, a oka waa aku o Keoua Kuahuula k. a ine Keouapeeale w. Ua uhiia keia mau waa a paii a paa pono i ka hulu o ka manu apapane He peleleu "ka waa" (oia hoi ? he }>eleleu paha ia o ka olelo pololei ana aeVe hali ana i k« kino kuA mamua jkiiio-o ua niau peleleu nei e ku ana ua kahili alii i kapa ia, o Eleele-ua-lani, a me Kauakaahonua. Aia hoi maluna oka waa o ka Moi Kiwalao, kahi i ku ai ke kahili i kapaia o "Hawaii-loa," a pola no hoi me na lepa kapu, no laua na inoa pakahi: o Kaiwakiloumoku a me Kaukalihoano. (£ hoomauia aku. ana).

He anaina hvn>hauoli ka ka Moiwahin« Liliuokalani i haawi ae ai ma ka iho nei ma kona wahi noho ma Waikiki.