Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 46, 19 January 1906 — O Oe no Ka'u e Lawe a Lilo! KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA [ARTICLE]

O Oe no Ka'u e Lawe a Lilo!

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

Hoōmauia. He mea maopopo, he manao kipi keia o ua poe alii nei, oiai Q ka Moi pololei a oiaio maluna o lakou a pau, oia no o Kiwalao. Aka, o keia ohumu a % manao kipi a ua poe alii nei i upu ai, ua uhiia iho la ia e ka lele kaua mua aha a Keoua Kuaahuula. A e hoikeia ana keia kipi ana o Keoua Kuaahuula mahope ae nei. A pau ke kukala ana o ka Moi i kana olelo kuahaua no ka mea e pili ana i ke aupuni, hoi mai la o Kamehameha ame na 'lii o na Kona Akau nei I keia hoi ana mai o Kamehameha a hoea i Keei, ua kaohi aku la o Kekuhaupio ia Kamehameha nie ka olelo ana aku: "E noho kaua ia nei a ahiahi aku, ea, alaila, hoi hou kaua i ko kaikuaana J la i keia po." Ae mai la o Kamehameha i keia manao. I ke ahiahi ana iho, holo aku 1& o Kamehameha a me Kekuhaupio a pae ma Kapauai ma Honaunau; a hele aku laiaua mai laila aku a hoea i na halau mua o ke alii ka Moi Kiwalao. I ke komo ana aku o Kamehameha ma iloko o ka o lu>oniakaukau ana ka ahn ina awa a ka Moi Ia wa oke noi aku la no ia o Kokuluiupio Ika Moi ? ia Kiwalao. ma ka olelo atia aku: "Uo mai koa awa na ia iivi v ( inania (I\atnehatnt ha) " Alnil.l. p.nn' mai !a o Kiwalao; ;»->i k.i ial.i iihm «• luaiua a. ' ' l' • ;''ii rII »» ivvkuhau^io:

"'Oia kauoha ia a na raafefcii o olna. E n<3io kanaka āka kekahi keiki o olua m lalo ,aktt « kekahi, ke ku kekahi o olua i ka moku.*' A mama iho la o Kamehameha ika awa. A pau ka aumiki nohoi a msikai, a kahee no lioi a ku i ka "apu. T) ko Kamehameha hahau iho la noia i ka puie a noa, lalan mal la ka Moi i ka apu awa mua a paa i kona lima a haawi ae la i ke aikane aloha ana. A i kona hoi ua aikane la a ke alii) hapai ana ae i ka apu awa no ka inu ae, o ka wa no ia a Kekuhaupio i pa'i aku ai i ka asu awa a lele anai kahie. A o ka pane aku la no ia o Kekuhaupio imua o k& Moi: u Hewa ke alii 1 Aole paha i mama ko kaikaina i k& awa —e, no ke kanaka. Nou, no ke alii." O ko Kekuhaupio wa no ia i peku aku ai ia Eamehameha me ka i ana aku: u Hoi aku kaua a kau iluna o ka waa.'* O ko laua nei hoi mai la no ia a hiki i kahi i hekau ai o ka waa o laua, o ko laua k*u iho la no ia a hoi mai la no Keei. Ua lilo keia hana ana a Kekuhaupio i mea nune nui ia e ko ke aloalii o Kiwalao. Ua ahewa kekahi poe ia Kekuhaupio, a uat apono kekahi poe iaia, a ua hooili ae la i ka maluna o ka Moi o Kiwalao.- * * ** * * * E ka ma&amaka heluhelu, nia ka mahele o keia moolelo i loaa mai i ka mea kakau, mai ke kuauhau L. S. Peleiholani inai, a i hoike mua ia aku ma kekahi mau helu i kaa hope ae nei. e ikeia ai ka pule a Kamehameha i uhau ai no ka apu awa o ke alii» a pela no me ka inoa o ke aikane punahele a Kiwalao, ke kanaka )*oi ana i haawi aku ai i ka apu awa. Oiai. he mau paewaewa no kai | ikeia mawaena o keia mau i»ahe~ :lo i hoikoia ao la. eia nae ma na * imoa ano nui loa i loaa iloko okela a mo koia mau niaholo elna» ua ko kuH»piliaia iui wahi iiaka|haka o Kokahi maholo o na inoa i , tvv.u uia Aokahi ;nal s ol<\ * \ i )