Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 50, 24 January 1906 — Owai Ana ka Elele Lahui? [ARTICLE]

Owai Ana ka Elele Lahui?

He mea maopopo loa eia ka hapanui loa o ka mana koho balota o loko nei o ke Teritore ma ka paa ana a ka lahui Hawaii maoli, a nolaila makou i manao ai, he mea pono no ke loaa he Elele Lahui kanaka Hawaii maoli. Aka, he mea pono nae, ma ka makou hoomaopopo ana, e loaa keia Elele Hawaii maoli, he kanaka oia i hiki ke ku nona iho a i hiki ole hoi ke kaukai, o ka pono o kona noho ana ma Wakinekona, mamuli wale no ia o ka uku e loaa mai ana iaia mai ka Ahaolelo mai. O keia kanaka maoli, aole oia he kanaka i kaomiia kona mau pono waiwai a pono pili oihana imi waiwai paha, e na kaula kowali pehu a ka poe waiwai o loko nei o ka aina. O ka paa ana, o ke kanaka malalo o na moraki hihimanu ame na hoopaa waiwai e ae a ka poe waiwai, he mau mea ia e hookawawa'u ai i ka manao ame ka makemake hana kuokoa o ke kanaka, ina e manao ana oia e hana i mea e pono ai kona lahui, oiai nae ma na wa he nui, e hoea mai ana keia mau hana hoopomaikai lahui oiwi ma ke ano kulike ole me na pono ame na pomaikai o ka waiwai o ka mea waiwai.

Eia nae, o ke kanaka e lilo ana , i Elele Lahui, oiai oia e ku ana ma ke kulana kuok' a e ku ana nona iho, he mea pono ke lilo oia i kanaka e kakoo anai na pono holoinua o ka oihana waiwai iioko | nei'o ka aina, mamuli o ka imi ana i na alahele e hiki maalahi ai ia mau hoopomaikai a -a me ka hoopilikia ole ia hoi o ka pono o ke kanaka ilihune. O ke kanaka o keia ano, a e hana ana hoi i ka j hana kaulike, ua kapaia oia hej Elele no ka Pono Kauiike. O keia ke ano o ka Eiele Lahui kupono a ka lahui oiwi e imi ai a loaa mawaena o ko lakou pohai iho v aia ialakou ka hapa nui o ka inana koho balota. A maiuna o keia kumuhana, ke ku nei mawaena o kakou na aoao kalaiaina ekolu; a ua ike a ua kamaaina kakou ia mau aoao. Hookahi nae o keia m&u aoao kalaiaina he Hawaii kuiaiwi oia ma kona mau ano apau. He Ha> waii na aUkai, he Hawaii na hoa o ka Pa(>a Hooko a he Hawaii na poe koho baiota, a ma na ano apau, ke ku nei lakou he poe Hawaii e paio ana no na Hawaii ane ka poe apau e manao iike ana tne iakou no ka hanaia o ka Fono Kauiike mawaena o ke ka*taka ili keokeo ame ka iii~ulaula, mawaena o ke kanaka waiwai aiue ke kanaka ilihune. A owai ia kanaka? £ia kaima i kou pane: £ liio keia i ninaii nu|{ r.a ka iahui e noonoo ai i keia, wa|| ! ' V '

aka, no makou iho, ke manao nei makou, o ke kanaka kuokoa īhiki. ke im 1 ma \a ?a, i ho, malalo'o kona mau lilo ponoi iho, oia ua kanaka la; a he kanaka hiki ole hpi ōia 'ke kuaiia e ka waiwāi ō ka poe I waiwai.