Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 60, 5 February 1906 — Kuu Lei Mokihana Onaona-O Oe Ia! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Kuu Lei Mokihana Onaona-O Oe Ia!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

IA WA, pane aku la o Kamehameha ia Keawekahikona: "E ke alii! Ku mai hoi!!" A ku mai la no hoi o Keaweokahikona. Ia wa i pane aku ai o Kamehameha i ka hoahanau: "Auhea oe! He mau hoa kaua i ka wili hookahi a ka piko; a e hoolohe mai. Ua noho mai la ka aha ula a na 'lii, a ua hooholo mai la na 'lii a me ka ilamuku o ka papa-kahuli (oia ka aha kuhina, L. H.), aole lakou e hooko aku i ka manao oia hulu makua o kaua, o Keeaumoku, e make a e hai ia ka makuakane o kaua. A ua hai no hoi ia'u ka makuahine o kaua, oia o Ululani, ina e make ke alii, hookahi no ko laua make ana. A o kaua hoi keia i ko kaua mau piko; ua hooko oe i kau olelo hoohiki, no'u ka pilikia, e ku mai ana oe a nana ia'u i kou hoahanau. Ua nana mai oe ia'u, aole oe i nana i kou i'o ponoi, he makua. Nolaila, e ola ka makua alii o kaua. Aka, ua hooili aku nei nae makou i na hana a pau maluna o ka Ilamuku." Aia wa i pane mai ai o Keaweokahikona ia Kamehameha ka hoahanau: '' Ae; heaha la hoi, ua ola ae la ka makuakane o kaua. E ike oe, e kuu piko ponoi nei no, ua waiho a ua hoopaa mua aku no au ia oe i ka'u hoohiki iluna o Naha, a ua lohe ke Akua i ka'u hoohiki, a o keia iho la ka hookoia ana o ua hoohiki la a'u. Ua ike pono iho la no oe. Aohe a'u olelo e ae, aka, e ola oe e Kamehameha a ku'i i ka hono o na moku; a e hooko ana au ma ke ku ana mahope ou me ko'u ikaika a pau a ma na ano no hoi a pau, no kou ola e ka hoahanau." Ma keia wa a Kamehameha e kamailio pu nei me Keaweokahikona, oia ka wa i puka mai o Kanuha, ka ilaumku, Kameeiamoku, Kamanawa, Keliimaikai a me Kaleimamahu Kaleimanookahoowaha, a lohe pono iho la lakou i na olelo a pau a Keaweokahikona i hoopuka mai ai imua o Kamehameha. I ka pau ana o na kukai kamailio ana mawaena o Kamehameha a me Keaweokahikona, ua iho loa aku la oia (Kamehameha) i kai o Keei no kahi e moe ana o Keeaumoku. Iaia i hoea aku ai ilaila, ike iho la ia e waiho ana o Keeaumoku iloko o na ehaeha a me na palapu o ke kahua kaua. Ike iho la no nae ia e ola ana no ka makuakane, a ninau iho la iaia: "Ea—pehea; e ola ana no anei oe?'' Lohe ae la o Keeaumoku i keia leo ninau, ia wa no i oni ae ai kona poo a luliluli ae la. Alaila, papio iho la o Kamehameha a hawanawana iho la ma na pepeiao o Keeaumoku: "Pehea ke pio o Keawemauhili?" Me kahi leo hawanawana punaiawele, pane ae la no hoi ia; "E make!" 1 keia wa a Kamehameha i iho mai ai i kai o Keei, oia ka wa i hooumahukaia ai o Keawemauhili e Kanuha, no kona maka'u mahope make. (E HOOMAUIA AKU ANA.)