Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 64, 9 February 1906 — Hoope Aala o ke Kupukupu ! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Hoope Aala o ke Kupukupu !

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

NO NA manawa he nui, e uwe ana o Kapiolani opio, a ua lilo kona leo uwe i mea hoomokumokuahua i ka naau o na makua. Aka, o ke aloha no nae i ka lei i luhi ai he keiki, hoomanawanui no. O ko lakou nei pii aku la no ia a hoea i ka wao ama'uma'u, a na ka leo uwe o ke keiki i hoolawai ia lakou me ka "lanakila'' (oia hoi na koa lanakila o Kamehameha). A i ka papio pono ana mai o kekahi kanaka o lakou, ike mai la ia i keia kanaka kulana kiekie hiehie, hanohano a kilakila o kona kulana e pii aku nei, a no ke ano pouli no hoi oia wa, aole hiki ke ike pono loa ia mai ka helehelena maopopo o ke kanaka, aka, ma na hiohiona nae ame ke kulana o ke kanaka ana e ike mai nei, lele wale ae la no ka hauli noonoo iloko ona, o Keawemauhili no paha keia; a o kona wa no ia i ninau mai ai: "Ku! A hua a pane! O Keawemauhili paha oe, ea?" Ke hoomaopopo aku la hoi o Keawemauhili, o nei poe kanaka lanakila i halawai mai la me lakou, a e kuekaa nei hoi ia uka o ka wao ama'uma'a, he poe Kohala lakou, aole hoi i kamaaina loa ia ianei, koe wale no ko ia nei kaulana ana ma Hawaii a puni, "he alii makapaa o Keawemauhili." Pane aku la keia i ka ninau a ka lanakila: "Aole ia o ko'u inoa." A ninau hou mai la no ua wahi kanaka nei: "A owai kou inoa?" "O Keaweopala ko'u inoa," wahi a Keawemauhili i pane aku ai. "E! Oiaio paha? O Keaweopala i'o paha kou inoa. Ua hele kekahi maka ou a paa i ka opala," wahi a kekahi kanaka i pane mai ai. He oiaio, ua ike mai la ua wahi kanaka nei i ka puu o ka popo opala ma ka maka hema o Keawemauhili; oiai ia lakou nei no i pii aku ai; ua hoomaopopo e no o Keawemauhili, o kona maka hema ka mea e ikeia ai e na koa o Kamehameha, nolaila, ia pii ana 'ku no a lakou nei i ke kula, huhuki mai la ia i ka mauu pilipili ula, popo ae la, a paa, hoopili ma ia maka ona, kaliki ke kahakahana lole pa-u-pa-u a paa ke poo. A na keia popo pilipili ula i huna iho ia maka o Keawemauhili, a pakele ai oia mai ikeia e nei poe kanaka o Kamehameha. He mea maopopo loa ina aole o Keawemauhili i huna i kona maka hema, e like me kana i hana ai me ka popo mauu pilipili ula, e ikeia ana oia e na koa lanakila, a e paa ana oia 1 ka hopuia. Hala aku la ua poe lanakila nei iloko o ke ama'u, hala no hoi ia puu make o lakou nei, a hoomau aku la no lakou nei i ka naku ana iloko o na nahele ooi a ka hau i noho ai a kupa. (E HOOMAUIA AKU ANA.)