Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 69, 15 February 1906 — Lei Aku i ka Limu Pahapaha o Polihale! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Lei Aku i ka Limu Pahapaha o Polihale!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

EIA NAE ua ka-ua no o Kamehameha i kona manao kaua, me ka olelo ana mai hoi i na 'lii na lakou e paipai mau nei iaia no ke kaua: "E aho paha, ea, e ui mua ae i kuu mau makua." A ia wa i ninau mai ai o Keeaumoku: "Owai aku auanei hoi ia mau makua ou? Auhea oe, e Kalani, hookahi no makua o ka ikaika." I kela wa, huli ae la o Kamehameha a nana ae la maluna o ke anaina o na 'lii e noho ana, a ninau aku la oia: "Pehea keia manao? Aia ka, ko'u aina ma ka ikaika?" No keia hua ninau a Kamehameha, ua pilipu iho la na 'lii a pau, aohe hookahi o lakou i pane koke mai, a liuliu wale, o Keaweheulu ka mea i pane mai: "Auhea oe, e ke alii? Eia ko'u manao: E hoouna ae ka ai-puupuu a ko kaina Naihe, e hele mua e hanai apu-koheoheo i ko hoahanau.'' I ka lohe ana o Kamehameha i keia manao pepehi kanaka i puka mai a Keaweheulu mai, ua puai ae la ka ula ma kona mau papalina, a weli mai la hoi ka ena ano e ma kona mau onohi maka. Aole nae oia i pane aku imua o Keaweheulu. Huli ae la nae ia a kahea aku la i kekahi hoahanau ponoi ona, oia hoi o Kaleipaihala, a olelo aku la iaia: "E hele oe a i ka makuakane o kaua, olelo aku oe i mau wahi waa no'u." Ua ae aku la o Kaleipaihala i keia kauoha a ke kaikuaana haku ona. Kau iho la oia maluna o ka waa a holo aku la no Hilo. A hala o Kaleipaihala ma ke kai, ua hoouna aku la o Kamehameha i kona kanaka kukini mama ia Makoa, e holo mauka o ka aina a hoea i Hilo, a e noi aku hoi i na makua, oia o Keawemauhili a me Ululani, i wahi i'a nana, oiai ua ono oia i ke awa momona. I ka wanaao, i ka moku ana o ka pawa o ke ao, haalele iho la o Makoa ia Kawaihae, oiai malaila kahi i noho ai o Kamehameha me kona alo alii. I nei hele ana a Makoa me kona mama nui, ku pololei ka pola o ka malo i hope, ua like ka me ka hu ana a ka makani puahiohio. Oi hele nohoi ia a mahiki ka la iluna o ka ilikai, a kiekie pono nohoi, me he la o ka hora 7 paha ia, ku ana ua kukini nei imua o Keawemauhili. I ka ike ana mai hoi o ua alii nei i ka elele a Kamehameha, olelo mai la oia: "Ka hua i ka umauma! Haina mai!!" Ia wa, haawi aku la o Makoa ia Keawemauhili, he wahi lau-i. I ka wehe ana ae o Keawemauhili i ua wa-hi lau-ki nei a hemo, ike iho la ia i na mea o loko, eha pepee pala-holo, a he eha pepee hoi'o. (E HOOMAUIA AKU ANA.)