Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 70, 16 February 1906 — Lei Aku i ke Kaunoa Melemele i ka La! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na-i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Lei Aku i ke Kaunoa Melemele i ka La!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

I KA IKE ana o Keawemauhili i keia mau mea, kulu iho la kona mau waimaka a uwe iho la, oiai, ua ike iho la ia i ka manao o ka wa-hi la-i a ka elele i haawi aku ai iaia. Me na waimaka no e hiolo ana ma na papalina o Keawemauhili, kahea aku la ia i kana konohiki: "E! E kii aku oe i i'a na ke alii! I mau anae i hookahi kauna, a i mau awa i hookahi nohoi kauna. E wiki!" He manawa ole, loaa mai la he eha mau anae ua hele a ua haumaka-puu, aia i ka iwi-lei ka loloa o ka anae hookahi; a he eha no hoi awa, ka-ha-opeia iho la keia mau i'a iloko o ka limu kala, mawaho ae ka apana kapa aeokahaloa i hoomau ia i ka wai a pulu. Haawiia mai la keia mau i'a, na ono hoi a Kamehameha, ia Makoa, a ia wa oia i olelo aku ai i ke 'lii ia Keawemauhili: "Ei aku ia keiki au ma ke kai a hoea mai." Ninau mai la o Keawemauhili: "Owai?" "O Kaleipaihala," wahi a Makoa i pane aku ai. I neia wa, hookomo iho la o Keawemauhili elua pohaku pu-na-kea iloko o kekahi wa-hi la-i a haawi mai la ia Makoa, me ka olelo ana mai: "E lawe oe i keia wahi puolo a haawi ponoi aku no oe i ke alii. Aloha aku i ke alii a nui!" I keia wa i haalele aku ai o Makoa ia Keawemauhili a huli hoi mai la. Ia holo ana mai o Makoa, ku-pololei no ka pola o ka malo i hope, he pipi'o hoi ia o ka ehu one o Waiolama iluna i ka ua mea he kopeia e na wawae mama launa ole o ua kukini kaulana la o Hawaii nei. He hu ana na ka makani, hala ana o Kukuilaumania mahope. A i nei hele ana mai a ua kukini nei, ua pahu poko mai la oia ma ke ala mauka o Kauku, hoea i ka uka o Humuula, iho ma o o Keanakolu, huli ke alo i kai, he nu ana na ka makani, hele ana ua Makoa nei a ka mama nui wale i ke kula o Keanakolu. Oia hele no hoi o ua kukini nei a wela ka ili i ka la, hoomau iho la i ka wai o Waiaka ma Waimea. Ilaila kani wahi wai iho la ua kuakini nei. Ia hele hou ana aku, ke iho la keia no kai o Kawaihae, aole no i kahikole loa ka la, me he mea la nae paha o ka hora 9 ia, ma ka hoike a ka ipu one o Keonelauanaakane (Keonelauenaakane wahi a kekahi poe), ua hiki aku la oia imua o ke alii, a haawi aku la oia elua puolo. Ka mua: oia ka puolo aeokahaloa i opeia ai a paa na anae a me na awa momona; a o ka lua no hoi o ka puolo: oia kela wa-hi la-ki o na pohaku puna-kea elua. (E HOOMAUIA AKU ANA.)