Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 83, 3 March 1906 — KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o=pele KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U [ARTICLE]

KA MOOLELO o Hiiaka-i-ka-poli-o-pele

KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U

E hilo olua i ka pala-a i eha kaula. Hookahi kaula no ko Alanui Polohiwa a Kane; hookahi kaula no ke Alanui Polohiwa a Kanaloa; hookahi no ke Ala-ula-a-ke-Kuukuu; a o ka ha o na kaula a olua e hana ai, no ke Ala-i-ka-piko-o-Wakea. Alaila, i mau owili maile elua: hookahi no ke Ala-ula-a-Kane; a hookahi no ke Ala-maawe-ula-a-Kanaloa. "E hoomoe mua olua i ka owili lei pala-a, mai ka puka mai o ka hale nei o kakou a ku kekahi piko i ke kula komohana, oia hoi ka owili lei o ke Ala-i-ka-piko-o-Wa-kea. Mai ke kala hikina ae hoi o ka puka o ka hale nei o kakou, hoomoe iho olua i ke kaula o ke Ala-nui-Polohiwa-a-Kane; a ma keia kala no hoi e huli nei i na pali, hoomoe mai olua i ke kaula o ke Alanui Polohiwa a Kanaloa. "Mai kela kala mai nohoi o ka hale o kakou nei a ku i kela kala malalo, hoomoe iho olua i ke kaula lei maile o ke Ala-ula-a-Kane; a mai kela kala mai no hoi a ku i keia kala mauka nei, e hoomoe iho olua i ke kaula lei maile o ke Ala-maawe-ula-a-Kanaloa. "O Kane ke Akua ma ka Hikina oia o hiki au a ola. He pii hoi ia iluna a kupono i ka piko ponoi o Wakea; alaila, loli ke au he au ilio ilalo o ke komohana. "O Kanaloa ke akua oia mahele. He au ia no ka make. Ku hou no o Kane i ka Akau, he makaukau ia he ola no hoi. O Kai Koolau ia. Ku hou o Kanaloa i ka Hema, o hemahema ia. Aohe pono. O Kai Kona ia. "Aia pau ka olua hana, alaila na'u aku ke koena o na hana a kakou. E hoihoi ana nae au i ke kino o ke kane a kakou a ka piko o Wakea nei, oia hoi, iwaena ponoi o ka hale, hoohuli ke poo i ka puka. A ma ka puka au o ka hale e noho ai me ka uhane o ke kane a kakou; a o oe, e aikane, ma na wawae. Ia'u ka Hikina, ia oe ke Komohana, a hiki mai ana ka la ma keia hope aku, e lilo ai ia oe ka Hikina, a ia'u ke Komohana. "A hoea mai ia la, e aikane, o na papa-ku ka hoi o Kilauea ka mea aloha." "I keaha hoi?" i ninau aku ai o Wahineomao i ke aikane ia Hiiaka. Pane mai la o Hiiaka i ua o Wahineomao:

"Aole keia o ko'u wa e hoike aku ai ia oe, e kuu hoa pili a hoa make no hoi, o hewa auanei hoi au i ka olelo. "Aia kaua a huli hoi a hoea i Oahu, ilaila au e maopopo ai i na mea apau, a ilaila akaka ke ku o kuu makaia i ke kaikuaana haku o kaua. "Aka, hai aku nae au ia oe, o oe ame a'u e kapu kaua i ke kino o ke kane a kakou, ke hoi kaua me ia i Hawaii, ke pono ka'u hoomanawanui ana ae." O ko Wahineomao ma hana iho la no ia i na hana a Hiiaka i hoike aku ai ia laua e hana. Paa ae la o kahi hale lauki o lakou i na uluwehiwehi, paa no hoi na lei pala-a a me na lei maile, e like me ka Hiiaka i makemake ai. Hoomau iho la no hoi laua nei i ua mau owili lei nei, e like me na kuhikuhi i haawiia aku ia laua. Moe iho la ke Ala o ka piko o Wakea iwaenakonu ponoi o ka hale, mai ka puka komo mai a hala i hope, moe nohoi na ao polohiwa a Kane me Kanaloa, pela hoi me na ala ula. I ka pau ana o keia mau mea i ka hoonohonohoia. Alaila, kauoha mai la o Hiiaka i ka pokii kahu, ia Pauopala-a, e hana i mau papahi lei lehua, me ke kauoha ana mai hoi iaia i eha mau kauna lei, ua like hoi ia me umikumamaono lei lehua apau. He manawa ole ia hana aku a Pauopala-a pau ua mau papahi lei lehua nei i i ka paa. [Aole i pau.]