Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 117, 12 April 1906 — Mohamohala i ka Wai ka Makao ka Pua HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Mohamohala i ka Wai ka Makao ka Pua

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

0 keia m.iu K'apena a i elua, ua hoea mua mai no laua i Hawaii nei ma ka wa i ku mai ai o Kapena Euke <Captain Cook) ma Kaawaloa, a make ai oia malaila. Nolaila, he mau Kapena keia ua kamaaina mua i na makalae o f?U"*raii nei. \'a ka wa i ku mai ai o keia mau moku Pelekane, ua kapa na kanaka ia laua o Alomakini ame 010 (a i ole, o Lo): a na keia mau raoku i lawe mua mai i na lei pupu nunui i kapaia he 010 1 ke ku ana o keia mau moku ma Keaiakekua, ua nui na auwaa o uka mai o ka aina i holo mai e maauauwa a,e piepiele i ka lakou mau mea kuai, oia hoi ka puaa, ka maia nohoi, ka ulu, ka moa a pela wale aku; a o ka hao ame ka pauku ka-ka-ki na mea a na haole e haawi aku ai i na kanaka, make ka puaa anana, na kakini moa, na ahui mai'a nunui: a pela wale aku Aka, i keia launa ana mai o na kanaka mai uka mai o ka aina, me na haole maluna o ka moku, ua ano hopohopo na haole i ke ano hooulu haunaele o na kanaka; a manao iho la na Kapena a me na Mii o iuna o ka moku, aole paha healii aimoku a alii nui koikoi e ae e noho ana maūka o ka aina ia wa; a oia paha ke kumu o nei mau hana hooulu haunaele a na kanaka o uka o ka aina. He mea pāha keia e hoomaop. po mai ana, aole ma Kaawaloa, a i ole, ma Keei paha, kahi i noho ai ke aloulii o Kameliameha ia wa. / Ua ma ka wa i hoi mai ai o Kalanimalokuioku-i-Kapoookalani mai Mani mai, mah.-pe iho o pakele ana mai make i ke kaua a Kamohomoho, ua pae oia i Kohala, a malaila oia i halawai ai me kona kaik-uaana me Kamehameha. Klike me ka mea i hoike mua ia ae wei, o ka M. H. 1786, ka makahiki i hoounaiaai o Kalanimaiokuloku-i-Kapoookalani e Kamehameha e ai aina ia Kipahulu ame Hana, a h"{iuheeia mai ai oia (Kalanimalokuloku) e ke kaua a Kartiohomoho; oia no ka makahiki i ku mai ai na moku Pelekane i hoikeia ae la, ma ka malama o Mei; nolaila, ua hiki no paha ke koho iho, e noho ana'no o Knmehameha ame kona aloalii ma Kohala ia wa, a oia ke kumul nele alii kapu ai o Kealakekua ina, i nei wa i ku mai ai na moku Pelekane ti Alolllakani >, ame wahi a na kanaka. No keia ano eo na kanaka, ua komo ka hopohopo iloko o na Kapena o ua mau moku n«i, malia, ina e hoomau aku ana ko laua ku ana malaila, e alu mai ana he haunnele, a anolik» hou iio paha auanei ia ha\inae)e e ala mai ai me ka haunaele i make ai o Kaj>ena Knke, nolaila, nialiope iho o ke ki ia ana o kekahi mau pukunkhi i mea hoomaka'uka'u i na kanaka* ua hiu ia ae la na heleuma o ua mau mok)\ U, a liolo mai la laua, (K HOaM.M IA 4KO ANA.}