Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 122, 18 April 1906 — Na Balota Kue Kanawai! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

Na Balota Kue Kanawai!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

Ma na malama o ke kau hooilo o ka 1789, ua hoea mua moku ma na kapakai o ka mokupuni o Hawaii, a mahope iho, ua holo loa mai la ka "Eleanora” no ka mokupuni o Maui. Ua ku keia moku ma Honuaula, ma na la hope o ka malama o Feberuari, 1794. Eia maluna okeia moku o John Young (Keoni Ana oia hoi i) Olohana, wahi a na kanaka. E hoomanaoia o keia haole o Olohana, oia kekahi lima ko- kua ikaika o Kamehameha i ka naʻi aupuni ana mahope mai; a ua pili ko Olohana moolelo oia noho ana ma me ka mooleloo o Kamehameha. Ma ka wa i ku mai ai keia moku Eleanora ma Honuaula e noho ana o Kalola w.. a o Honokawailani kekahi o na wahine a Kalaniopuu, Moi o Hawaii i make, ame Kaopuiki, kana kane ia wa ma Olowalu. Ua oleloia mai kahi i ku ai ka moku “Eleanora," a hoea i Olowalu, kahi a Kalolaina ma e noho ana, he umikumamalima mile. I ka lohe ana o Kaopuiki i ke ku ana mai o keia moku haole ma Honuaula, ua makemake iho la ia e holo aku ilaila i ke kuai hao (iron), pu, ka lole ulaula ame na waiwai e ae; eia nae, o ka pu nae kana mea i makemake loa ai e loaa mai. O na waiwai a Kaopuiki a pela hoi me kona poe kanaka i lawe aku.ai maluna o na waano ke kuai an ine ka moku haole, oia ka puaa, ka uala ka maiʻa, ke kalo a me kahi mau waiwai e ae he nui. Ua makaukau keia mau mea ia Kaopuiki, a ua holo aku la no ia me kona poe kanaka a me na waiwai a lakou i hoomakaukau ai a pae i Honuaula. 1 ka holo ana aku o na haole i uka o ka aina,kua iho la lakou i na puaa ame ka ai a Kaopuiki. Aole nae i pau ka lakou mau mea i ke kuaiia, ua poelele e. A i kekahi la ae, ua holo maoli no o Kaopuiki ma a pii iluna o ka moku e kuai a e kalepa ai i na mea maauauwa a lakou, aka. aole nae i holopono keia huakai a lakou mamuli o ka nui o ka huhu o ka haole. Aole lakou i aeia e pii aku iluna o ka moku. Ao ka poe e hoao ana e pii aku iluna o ka moku | ua uhauia mai la i ka laau a hiliia mai la i ke kaula me ka hooponopono ole. I keia holo ana a Keopuiki, ike iho la ia i ka lana o ka waapa mahope o ka moku, nolaila, kupu ihola ka manao iloko ona e kii malu oia i ua waapa la.” (E HOOMAUIA ANA AKU.)