Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 151, 22 May 1906 — E Ao Oe he Mohai na ke Aloha! HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA. [ARTICLE]

E Ao Oe he Mohai na ke Aloha!

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KA LIONA, A I OLE, O KE PUKONAKONA O KA MOANA PAKIPIKA.

Ko Kamehameha hoouna ana i Elele i Oahu ia Kahekili, a i Kauai nohoi. O "Iouli," oia ka inoa o ka mahiole alii o Keawemauhili. Ua lalau aku la o Keoua Kuaahuula i ua papale mahiole nei, a hoi aku la oia a noho ma Piopio no elua la; alaila, hoi aku la oia a hiki i Puna; a malaila oia i kukala aku ai imua o na kanaka, ma ka olelo ana, oia ka Moi o Hawaii, oiai ua puni o Hawaii iaia, a oiai oia nohoi ke keiki a Kalaniopuu. E hoomaopopoia, e ka mea heluhelu, mamuli o keia mahele moolelo i hoikeia ae la, ua ikeia ma kahi o ko Keoua Kuaahuula nee pololei ana mai Kau mai a hoea i Hilo ma ke alahele ma Puna mai, ua kaa hema ae la kana hele ana a hoea i na Kohala a iho ilalo o Waipio a hoea i na Hamakua a make wale o Keawemauhili. E ike pu ia ana nohoi, aole i make o Keawemauhili ia Keoua Kuaahuula iloko o ka hoouka kaua; aka, ua make o Keawemauhili mamuli o ke kumakaia ana o kekahi o kona mau koa, oia o Moho. Aia hoi ma na moolelo o Kamehameha i kakauia e Davida Malo, S. M. Kamakau ame kekahi poe kakau moolelo e ae, ua lokahi lakou i ka hoike ana, ua hele mai o Keoua Kuaahuula kaua ia Keawemauhili mai Kau mai a hoea i Hilo, a make o Keawemauhili i ka pepehiia e Keoua Kuaahuula ma Alae. A o ka M. H. 1790 ia. A mai ia wahi mai o Keoua Kuaahuula e i nee mai ai ka luku ana i ko Kamehameha poe kanaka ma Hamakua a iho ilalo o Waipio, a malaila oia i kohi-ku ai i na kalo oia kalana. E hoomau kaua, e ka makamaka heluhelu, i ka nana ana i ka mahele moolelo o Kamehameha elike me ka S. L. Peleioholani buke moolelo kakau ima; a oia keia: I ka lohe ana o Kamehameha ia Kapuaahiwalani i hoikeia ma na helu i hala mai Kohala, Hawaii mai, aia o Keoua Kuaahuula i uka o Waimea e pepehi a e luku wale ana i na kanaka o ka aina. Ua hoouna mai nohoi o Ululani, aliiwahine o Hilo, ia Keliiokepaalani e holo mai a loaa o Kamehameha i Molokai, a hoike aku iaia i nei mau hana hoomainoino a Keoua i na kanaka, oia hoi ua luku wale ia na kane, na wahine ame na kamalii. O na wahine u'i keia, na uhaola iho ke u-u iloko o ko lakou mau opu a hehihehi iho la o Keoua ame kona poe koa maluna o ko lakou mau opu. (E HOOMAUIA AKU ANA.)