Ka Naʻi Aupuni, Volume I, Number 156, 28 May 1906 — KA Moolelo Hawaii Kahiko. [ARTICLE]

KA Moolelo Hawaii Kahiko.

(ANCIENT HSTORY OF HAWAII.) Hoomakaukauia e J. M. Poepoe no KA NA'I AUPUNI. MOKUNA III. Ka Moolelo o ko Wakea ma Noho ana ma Kalihi–Ka Loaa ana o ke Akua Ulu o Kameha'ikana. I ka wa a Kamoawa i haalele aku ai i ke aloalii o Kumuhonua, ia wa i huli ae ai kana nana ana ma na pae mauna a ike mai la i ka pi'o o ke anuenue i uka o Kalihi, a ike pu mai la nohoi oia i na kahoaka e hoike ana, he alii nui ka mea nona ia mau hoailona ana e ike mai ana. A ike mai la nohoi oia, aohe alii a kupua e ae nona ia mau ouli kamahao ana e ike ana, aka, no Haumea a no Wakea no ia; alaila, kani iho la ke u a ua kahuna nei, a olelo ae la ia: "Ae; o olua ko'u mau alii, ola na iwi. Owau no hoi ke kahuna ku no olua i ka moku!" O ka manawa iho la no ia o ua kahuna nei i pii ai i uka o Kalihi. Oia pii no ko ia nei a hoea iluna o Kilohana, a ka hale nohoi a Wakea ma e noho ana. I ua kahuna nei i pii aku ai mai kai aku nei, ua ike mai la no o Haumea a ua hai aku oia i ke kane ia Wakea, i ka olelo ana aku: "Ei ae ke kahuna ke pii mai nei?" Ninau mai la o Wakea i ka wahine: "Owai ia kahuna?" Pane aku la o Haumea: "O Kamoawa ae keia kahuna. A he kuku ena ahi ia noloko o ko'u mookahuna, oia o Paliku ame Ololo. He kahuna ike, a he kahuna mana nohoi. O ko kaua kahuna keia. He huakai imi haku keia a nei kanaka e hele mai nei. Ua hoea mua aku nei oia imua o Kumuhonua me kona manao e noho me ia; aka, ua hooleia mai nei; a no ia mea, ua imi mai nei oia ia kaua." I ka pau ana nohoi o keia mau olelo a Haumea i hoopuka aku ai imua o ke kane, o ka wa ia a Kamoawa i hoea aku ai i ka hale, elike me ia i hoikeia ae nei. I ka hoea ana aku o ua kahuna nei ma ka nuu e hehi aku ke kipaepae liilii a komo aku iloko o ka hale, oia ka wa o ke kahuna nei i uhau aku ai i keia pule: "O Lailai, ka mole i ka po O Olai-ku-honua ia O owela, o owe, a owa ka lani Oia wahine pii lani a pii lani no Pii aoa lani i ka nahelehele O onehenehe, lele ku ka honua O kama hoi a Kii i oili ma ka lolo Puka, lele, lele pa i ka lani, (E HOOMAUIA AKU ANA.)