Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 12, 15 June 1906 — Page 1

Page PDF (349.90 KB)

Hoopoiipjjtmo i,» l-in\\vnii.
DPKK II, HEM' 1
HELU APAU, 171
UK .MOOLELO J\\"0
IVloolelo Hawaii
"Kahi ko.

Ka Na-i Aupuni o Hawaii.
HE KA T V \ 1MMM1 \\\\miA M
0 ka inert i * nnuiaopopoiii, ua lirtipn n Kahekili o Main a me
Kueoknlani, o Kauai :i, kukakuku no ko laua hoonpe'kana hui
ant', a hnmikn aku ia Rnmehamchri Me IIP inoa l:i o keia nih-
naua i fcukakuka ai ua nmu .^Toi nei no nei hana, OKI no na
mn hi ID a n ke kau liiiniln o 1790, :i i ole. o 1701 pahn

He men maupopn Inn mni ka Hikini a ke kouiohana o ua Pae Moku o Han ,111 noi. ua nni ka pino a me kn maka'u o na'hi Airaoku ia Kameh incbfl, nia o kana man honuka kaua kaeaea i homh HI me ka wixvo ole a me ka hopo ole
A oia o Kamehaiiicha ke pn ac nei ma na anuu a pan o ka lilo ana i Xai Am i n Nai aupum nu awan nei
Aka, ow,ii na'ln .umnku, a ai Aupuni, e aa e hiki ke hoona-iraim ali akn ,i i ole, hoolutlojiku palm i keia pn ana ae n Kamehameha, eknu il\\yia o ka pane poo kiekie In o k nohnna Mo 1 K ink ah i ann no Hawaii nei, ke ole o Ka ckili a me Kaco-knlani e lave ae i ke keehina liana n ha leli- kaua anaku mn-liinH o HA P.ueJ, nei?
He mea oi.uo o laun WII!P no na Moi Ai Aupuni i hiki ke hnoko nku i ka'hnna e hoohcLulebuna HI ko Kamehameha ika-ika hulm pan i ua moku apau a kau ninlrlo o ke kanawiii Mnmalnhoa ke kanauai o ka mnlnhia
Nolaila, i ka liolo ana o keia kuka olelo ana mawnena n Kaen kulani a me Kahek h e kaua aku lana ia Kamchameha, ua haalele aku la o Raeokulaui ia Kauai, me kekalii • u waa kinn i lako po TO i n i koa ajxie n > mea kaua o Hawaii nei a me ko na Aina e mai
T7a ukali mai la laia o Peapua, kektihi o na koa pukani kaulanaloa oia mi^i la. Ao kona mau lih-kaua alakai hni, oia n Kiikiki a me Kniavra He hanlo kipu nnho> kana, o Mure A mai a kona in a
A e ukali pu ana i keia him km he mau ilio mai na aina e mai, i aoia a makaukan i na hana pcpchikanaka Ma ke kau kupulau o ka makahiki o 1791, hoea mai In oia i Oahu nei,
1 konn InUi ana mai i Oahu Inei) a lo a iho la o Kahekili,
ua honniakaukau iho la 1111 au-wna kaua huiia o nee no Maui,
Ua hoonoho iho la e Kahekili i kana keiki ia Kalonikupnlc i
kahu Aupnni nia Oahu (nei) oiai oia (Kahekili) i nu aku ai i
ke kai no Manila no ka Uooko ana.hoi i kc kuikahi kaua i
hanau mawacna ona a me Raeokulani,

Nolaila. haalele iho la o Kehekih a mo Kaenkulani la Oahu nei'a nee aku la laua a me ko laua mnu au-waa kaua ma ke kai o Kaiwi a hoea i Kaunakakai, ma ka mokupuni o Molokai.
Ua hooka'ulua iki lakou mnlaila, a, mai ia wahi aku holo aku ma kekai o Kaeohi, oia hoi, ke kowu o Kniwi; a kaalo aku la ma ka hhi-liai o ke koTva o An all, a pii aku la ma ke kowa o Pailolo; a hoolulu iho la na au-waa mn Wfiihee a me Waiuhu, ia koio holo ana o Kauokulam a uio Kahekili, me he mea la oia paha kn wa i hoohuloia ai kekahi aelike kniknhi inann-eii.i o laua; a i ole, ua hana mua ia no jialia ua nelike'la mawnena olaua mamirn o ko laua hanU'li' nna ilio ia Oahu (nei) a holo aku no ke kaua la Ivninehamoha uia Ilawai, a, o ua aelike la, oia ko Kn ho kill haawi ana i ku Aupuni o Moi ia Kaeokulnni, no ka manawa wale no pnha, a i ol>v uo ka wa man loa paha.
A'ua hpomaopppo ia. keia mea, mamulj o ka hana ana a Kaeokulam i kahi hana j^aniahao loa m^ Maui, ma ka wu i boea.ni ua mau Moi'Aimoku nei elunj-me ko laua mau puuli-kaua huiia ma Waiheo a me Waiehu.
(• HOOMAUIi AITJ AKA.)
HI.
Kit J/oofrfa o ko Wnliea mo Xoho mm ma Kalilti^ Ka Loan
nnn o Ad Akiin TJJn n Kmnelw 1 Ikona.

I ka pan ana o keia iniu hann mnhai a K^moawi i ka opu hpohpo n ka hohonn n ka ua no la i kahea ae ai o Haumeai keia pule
E ku ka nalu mai Moannliha-iiui-akea mai.
Kn ka nalu, popm kai-ula, i popoi kai-kaikoo,
Kn ki- kdkala o ke kai-poi hoi au-e!
A pee au i ka nalu ha'i kna-lna.
Uina, owj. ka papi n "fiumea ] ka mnku,
A ku ika mnku i Ka-lihi-hhi-o-I aumiha.
Owe o nnkeke ka ijap.i o Hnnciea
A pat— hni,

1>l 1 I(IU ana nn n keia 1'Wl* a Eaumea o ka «nu atla no ia a us, opuu kai nui, la wa i honl.inaia ae ai o Woken, o Haismea, o Kamo.iwa amn na ohua apau a lana maikai ana ilnna o ka niao
0 ka nalu A id nee ana o i a iraln -al,Bn. nei r o ka lawtia
mai li no 11 n lakun n*i mai ka ujoana lilo loa mai a hoea
lakou nei i nn kua-an o 111 Fenian, maw hnpr.noi aku o Kaalael*
Kihalnlu, Waial.ole ame Waikane ma. Ua ku maila kn lakou
raau knpuai ilnna o kekeiu ka-honua pilnhiilaha e nee ana mai
na Kiu au Kulnkn nkn o keln pnnalia kai\\hapapa, e hele la,
m.u Kualna uiai a JinVa i Wnilau, Pakolo a me Hee:a-Kea fma
KnoJanpoko )- \ ke koe nei no he wahi hapapa mokupuni ma
in0:1 •Kjt-P.Lpif man ilm ponm atn o ke kaikuono fcan"E67Eeia.
ae nei

Un olelnia inn keia iu> nlelo, ua kapaia keia mokupuni o Ka-pnpa ui.inrali'o ko Hauinea iu,i pde nna Ilaila A o ka mea heia
1 nlelnia m:i of melf ppnei
0 Papa la Inn ka nnnanann
0 ka papa nnon nwa'.inii'a tua
1 01 ni Kn 1,1 Hjuaku
0 ke poo ia u ka Mno
Konckone a ka Phpu

0 ke kumu-uli, o kf> kumu lala-kea
J'uk.i Oloolo-l-Honua-mea.

^[i\\i keia mokupuni mai i hoi mai ai o Haumea ma a noho ma Faliku, 'oia hoi o Kualoa e hea ia nei i keia wa. Ia nei ka noho ana o Haumea rua a kukulnia he mau heian kapu malaiU. Ua hi-le ihola ua Haumea nei mai ka lae mni o Makajktn m hoea i ku Lie o Knhuku ma Koolauloa. A ma keia haua ana & un Hiumea iiui, na noho alohaia na kanaka nia mau Eoolau a i elua
1 nei hoi hnu ana m;u, aknlii no ua \\valj ne hoopahaohao nei* a ku i ke keiki moopu,na a Olopana, a hoihoi mai la a noho pa mo hikoa, n no knliHuin kona inoa o Heeia. 0 ke kutnii n 1:3 kapaiu nna u ua kviki moopunn la a 01 o pan a, oia ka Hee ana o u.i o Hauniea, me \\Vakpa kiina kane, ame ko laua mar rhua apnu iloko o ko npu o ke kai«
A oia pnhaka inun e Lieu ia nei ktla flp.lnn aina ma f* onhuij ^j ma ka ftkau ue o Kaneohe o Heeiji,
Noho iho la o Haamea ma a hiki i ko lakou makauktiii ; nna nna i ke kanaka mai o a o, o na Koolau elda: ua lohe nku la o Kane in-Kumuhonua no ka noho ai alii ana o keia man alu I. ju ma na ok an a nina o Koolaupoko a ma Koolauloa, ,u.i lioour.^ hou r tnai la oia 1 na elele'i o ^ak'ea ma la e ninau ni uia ka .11.1114, hea, Uuft i noho ai ajii ai laua no na Eoolau, oia o Olopoim U- alii a kekalii mahelauuku loa o Koolaupoko, a oia iho Dohoi ( (o Kane-la KWt»hon\\ift) ke alii nui,