Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 19, 23 June 1906 — KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

KE KAUA A KAMEIIAMEIIA MA KOAPAPAAE kukalu a nui; e hana oohoi i na paleoa a pao a maikai. oka hak- auanei keia oke akaa oko hako; puni ka moku. Aohe e eha ka ili. oka makaha no ia; he niuhi ka.i a e manalo ai. Ma ka hoa paio; pau ka pula oka traka; moe iealea ka po. Puni Hawaii. - Aole keia he rnau olelo i laulaha ole a puni ka ipoku o Hawali. lie olelo keia i maopopo i na'iii o Kamehameha; a, hc mea maopopo nohoi, ua lohe no o Keoua Koaahuula a.me kona poe kahuna īke i nei . man olelo ponalonalo ole. Owai ka hoa paio a Kapouknhi e hoike nei ma kana »uua oieio ):« Baalom.? Aoi p anei i> Kco a K■ a•• ahiio ! a? Owa' kh ua kiin kni.Una noi o ka mokopnn» o Kauai n olei') n-i; aia a ku k • heiau <> k e Akua o ma ka hoa poo, oia ht i. make ka hoa I. aio o ka K:-»mehameh«? Aole »nei o Keoua Kuaahuula no sa? Ua hiki ia kaua, eka makamaka heluhelu.ke ike iho nm tia o'elo a pau a Kapoukahi i hoike mai ai i;.i Ha-ilou, ua pili ka io a me ka iwi o n man olelo a pau ia Keooa Kuaahuola. 0 ke kanaka ike kakaolelō ma kouh iiian ioiiia a pau, e hoomaopopo īho ana oi'a mamuii u "kooa ike wawahi a hoopilipili olelo; o ke' ku a.nao ka heiau i Aiukohola, a ma kahi kokoke hoi i l<e kahua heiau o Mailekini, he mau mea ano nui no ia, e ku iho ai ka ike oke kakaolelo a wehe ae i kahi o ka pilikia i omauia ai iloko o'na huaolelo "Puukohola," a me "Maile-kmi." Aole boi oia wale no; aka, e noonoo pu ana oia ika manao ko'i-honua oke kilo nana i kauoha e kukuluia ka heiau i Kawaihae. i Oiai o "Puu -kohola" ka inoa o ka heian, alaila, e wehe ke kakaolelo i ke ano nane o ua inem )a; oia hoi he ''puu" ia no ka make, aole ia he U puu" no ke ola. 0 ka make i awaiauluia iloKo o keia "puu," aia no ia 1 t 'kai kohola.'.' aoie hoi i ke kai hohonu, a )le nohoi i ka aina. Ke ike e wale la no ke kakaolelo i ka nanao li'oli'o oka nane huna ikuai ka heiau. A ninau iho ke kakaolelo ike. Owai ka i 4 a e moe ana i keia kai konoia aka puu make? He hu makaainana anei; he alii lepo popolo anei; he alii kaukau anei? A e wehe ana ua k*k»oielo nei i koia nane huna, ma o ka inoa la o ka heiau o "Maiie-kini." Ma ka manao o ka poe kahiko, he elua no maheJe i pili aku ai keia Jbuaolelo "kini," ka mua; he ohana pili ponoi; ft a oka lua; he lehulehu, he kini-kini he makena wale. I ke kuailo ana i ka huaōlelo 4 'kini" i hoikeia ae la, ua pili ia-i ka i'o ponoi iJqko o ka mea nana i kukulu 'ka heiau, oia hoi o KamehamehB. f> ' '•'/ ;■'.■•