Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 23, 28 June 1906 — Moolelo Hawaii Kahiko. [ARTICLE]

Moolelo Hawaii Kahiko.

lloomakauko.uw. e «7. M. Poepoe no KA NA'I AUPUNI 111. Ka Moolelo o Wakea ma Noho ana ma Kalihi—Ka Loaa ana o he Akua Ulu o Kameha'ileana. Penei hoi kekahi mau lalaoi mele o leko oMfe mele koi-honua o ka Moi Kualii o Oahu nei, e pili ana ia Haloa, — "0 Haloa-'ani o ka Houpo 0 ka Houpo-a-Kane la i ke one lau 1 kanoa-kapa ka piko, ka iewe." Ua nohoalii o Haloa ma ka mokupuni o Oahu nei Mamuli o kona noho alii ana no Oahu n.oi, ua lilo ka pa!i o Kualoe e oleloia nei o ka Mookapu o Haloa, be pali kapu. Ua moe ka iwi-kuamoo o keia pali a hoea i Waianāe. Aua oleloia,'*ke lilo o "Kualoa" kahi eku nei keia Mookapu o HMoa o l?a lilo no ia o ka akahi hapalua okoa o ka o Oahn nei', lilo pu me na ku'ina kapa pa'i-ola o aa Koolauloa. Ma ka oihana kilokilo Hawaii, ua lilo ka ai i.hoailona no Haloa. Aua oleloia, penei: Ina he olelo no ka pomaikai a me ka nele, be hana paha, ahe huakai hele paha no'ka imi pomaikai, a mamua oka pane ana īka huaolelo, a o ka : hana ana paha i ka hana, a hele ana 'ku hoi ma ka huakai imi pomaikai a īke p jpilikia paha, hē mea pono ke ,po'i iho i ka waha o ka umeke, ina e hamaaaa ana ka waita o ua umeke la, mamua o ka lawelawe i ke--kahi 'o na'mea i hoikeia ae 1«. oke kumu oko ka poe kahiko hana ana pela, mamuli ia o ka lilo ana o Haloa, he mea hoike mai i ka Hoole. Hh ke ano nni o ka umeke a me ka ipu« kai hamama; oia hoi. Hobe.ko ka makemake 'i upiiia, ina e liookoia aku ana ma ka wa e hamama ana ka waha o Uekahi o keia mau mea ī hoikeia ae !a, a i ole o laua no paha a i eioa. liamama ka umeke »i, a puka ka huaoMo o ka loaa, e nele ana ia; a i puka ka oielo o ka pilikia, e hoole mai ana ka waha o ka umeke, aohe pilikia. Ua v»11 i paha keia ano i ke kino o Ilaloa naka, oia, kela keiki mua a Wakea me Hoohokukalani, i hanau mai ai ma ke ano kino kalo, oka ai ilono oka ume ke, oia iho.la no o Ha-loa. *' Aole ī loaa nui i ka mea kakau ka moolelo o ke'akupuna Alii a Hawaii nei. Waia 0 Waia. oia ke keiki a Haloa (kj me Hinamanouluu'e [w), A penei ka hoike aka moolelo Hawaii i kakau'a ai e Davida Malo. )Ua olelo a, he Aupuni hewa loa ke aupuni o Waia, uo ka mea, ua lilo oia ma ka lealea. Ua haalele oia i ka olelo a kona maKua i āo mai ai e a e malama i nā mea e pono ai ke Aupuni, a me ka īmi ana ina mea e ponō ai na kanaka . Ua oleloia; ua ikea aku. kekahi poo ma ka lani. Ua ninau mai ua poo la maloKo mai o ke ao penei: "Owai ke alii o -lalo i ponō ka noho ana?"