Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 31, 9 July 1906 — HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

E HooMan IA AKU ANA. Mahope koke il.io 110 o keia īnake ana o Kooua, aiiie kona ]>oo ia Keeaumoku Papaialieahe, hoea mai la ka waa o l'auli Kaoleioku. A oia ka wa a Ploloae i olelo aku ai ia Kamehameha, e kukala. ae i ke kanawai "Mamalahoa" ona, oiai ua noa ae la no ko Kukailimoku kanawai ika lehua nma, oia hoi o Keoua. Ta kukala aku ]a o Kamehameha i kona kanawai, a ]>ela i pakele ai o Pauli Kaoleioku mai ka make mai. Ma keia wahi, ha īuea pono i ka, mea kakau moolelo ke hoike anu i ke>ahi mau mahelehele moolelo i pili i ke ; a make ana 0 Keoua ame ka pakele aoā o KaoleiOko, elike me na hoike akekah} poe knk;iu uiooolelo e ae; i ole ai ke kapao an-i o ka mea kakau ia mau mahele n.eoiloko aku o keia moolelo, i mea nona e kap.Ja ai he ewaewh a ki\ulike ole hoi i koua '.eikau ana i nei nnolelo. 1 Ua oleloia, tua ka wa i pepehiia ai o Keoua, ua nonoi aka la n Keliimaikai, ka muli pokii poūoi o Kamehameha, i ua Paiea nei e hoopakeie ia o Keoua; aka, ua lilo nae ia leo nonoi ona i mea ol£. A ma ka wa hoi i hoea mai ai ka waa o KaoleioLu mah£>.pe iho o ka waa i make iko ai o Keoua, ua koi hoop?akiki akn la o Kelii maikai i ke kaikuaaui, ia ma ka olelo ana 'ku: '•Ua make ia oe ka'u Hauai; a o ka wa.-h.oi keia e make a 1 kau ia'u." Aua pane mai hoi o Kaimehameha iua pokii kaikaina nei ODa: •'Aole ia e make; oiai o ke keiki ia o ko'u mau la heu ole." A kauoha ae la o Kamehameha ia Kalaimama-hu e kukala aku e hooki i ka luku aoa. Inae nana ia ka oiaio o keia moolelo iloko o na k apu akua me kapu" kahnna i hoakaka a i hoikeia ae nei, he mea maopopo loa, ua hiki ole uo ia Kamehameha ke hoooko 1 ke noi a kona pokii kaikaina i nonoi mai ai iaia e hoola ae ia Keoua, o ! ai ua paa 0 Kamehameha malalo o na kauawai no ka lpoomahanahaea ana 1 ka heiau o Puukohola. O kona kapae ana i keia kanawai, oia kona hoolilo m!«oli ana iaia iho i mo?puu no ua kanawai la. Aua īke maoli ia ko Kamehameha hoao aua e hoopakele i ke ola o Keoun, e like'no me ka ka mea kakau i hoike mua -ae nei. A ma'ia paha, ua ala mai ia mau hoao ana a Kamehameha e hoopikele ia Keoua, mamuli o ke kakoo ana mai o kona muli pokii iau ma ia manao. 1 A ma ka wa boi i koi aku ai o Keiiimaikai ia Kamphameha e pepehiia Kaleioliu; ua hoole mai o Kamehameha. He hoole polo]©i no keia a Kamehameha, oiai ua a'o aku ka kahuna o Holoae iaia, a pela hoi me ke kaula-wahine o Pine; o ka lehua mua oia o Keoua, na ke akua ia, na Kukailimok-i; aka, o na iehua apau ma hope aku, elike me Kaoleioku ame kona mau hoa i hoea mai ai maluna o ka waa, ua noa ia man lehua kanaka no Kamehameha. Nolaila, ma ke ku ana o ke Kanawai aupuni o ko Kamehame ha nohoua ai oaoku aaa, ua hoala ia mai la kana\yai e.noho hoomalu a noho mana hou aku maluna o ka aina amekalahui kanaka. O keia kanawai Mamalahoa o Kamehamehn, oia ka "puuho. nua" hookahi o ke aupuui Kivila o Kamehamea, ua lilo na ' cPuuhonua" lehulehu ona manawa mamua aku i mau mea ole oloa E Hoomau ia aku enia. ' '" f