Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 33, 11 July 1906 — KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

Malia paba, eia do ka pau pooo loa o keia mele i kekahi poe kahi u o e noho mai nei; nolaila, he mea pono i ka poe i paa ' a me!e nei ke hoouna mai i ka mea kakau o keia mooleiw * * * * 0 kajsva .i make ai o Keoua Kuaahuula he nui no ka like ole o oa manoo o ka poe kakan mooleloma keia mahel§ Manao o Davida Malo, ua make o Keoua mamua aku o ka hooukaia ana oke kaua o "Kepuwaluiulaula." Olelo hoi o Dibela, ma kana moolelo Hawaii, ua make oia (Keoua) mahope iho o kela ikeia ana o ka luaipele kamahao o Kilauea i lukuia ai na koa o o Keouu. A oia paha ka hapa hope o ka M H 1791, a i ole oka hoomaka ana o ka M H 1792. Olelo hoi o Jdrvis, ua make o Keoua eoa ka M H 1793. A olelo oS M Kamakau, ua make o Keoua mahope iho o ba paa ana o ka heiau o Pnukohola, a oia ka hapa hope oka M H 1791. Ua hoike o Aberabama ForDaDder, ua make o Keoua i ka hnpa hope o ka M H 1791. 1 ka make ana o Keoūa Kuahuula, a liuliu wale mahope ai hoomakaukau iho la o Kamohameha e kaahele poai puni ia Hawaii no ka hoolauj!>ai ana ika aina. Nolaila hoakoakoa a houluulu mai la o Kamehameha i kona poe alii a pau imua o kona alo. A i ka akoakoa ana mai o na'lii imua o ua Paiea nei, ua hoike aku la oia i kona manae/ imua o lakou, penei: "E na'lii o E lohe oukou i ko'u leo a me |ko'u manao; a oia keia, ua make ko'u mau hoahanau elua,* na keiki ponoi a Kalaniopuu; a eia ka aina apau o ka moku o Hawaii nei malalo o'u. A, ua manao au e kaapuni lTakou a pau ia Hawaii nei no ka uana pono ana i ka noho'na o na kanaka. Nolaila, ke ui a ke ninau aku nei au i ko oukou manao Pehea la keia inanao o ke alii i hoike aku la imua o oukou; a oiai nohoi, ua manao au aohe paha he makaha ai aupuni a he namu ai alii i koe o ka aina? ī keia wa i ku aku ae ai o Keaweaheulu i luna, a pane mai la imua o Kamehameha a me na 'lii apau e noho ana iloko a ka Aha Ula. Auhea oe, e ke Alii. E laai aku au i ko'u manao ia oe, a e lohe oe ame na'lli a pau e aoho nei i ko'a manao. No kau olelo, e ke alii uo ko kakoa hele e hoolaupai i ka ain a o Hawaii nei; ke ae aku nei au ia manao. Ano kau hoohuoi ana mai nei hoi, no ia mea he ma-kaha ai aupuni a he namu ai alii; a o kekahi ano oia manao ou, e ke aiii, aohe ou manao he kipi kekahi o loko nei o ka aina, ke hoike aku nei au imua ou ame na 'lii apau e noho nei. Eia iho no ke kipi, e noho nei raawaena o kakou. Oua kipi 1», i hoike ae no au ioiua o kakou a pau, oia no ko hoahahau, e ke alii, oia hoi o Keaweokahikona. O keia ke kipi la a'u i hoike aku la. A eia iho no iwaena ona 'iii i na'i pu ai me oe i ka aina. Tka lo.be ana o Kamehameha i nei mau olelo a Keawe_ aheulu, ua kulou,'iho .la kona-poo ilalo, a liuliu; linli ae la ia a nana malie ae la kona mau maka i na 'lii apau. Mahop.e huli aku la ia a nana pono aku. ia "Keaweaheulu, a hoopuka aku la-oia i na huaol'elo me ke kūoo.