Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 66, 18 August 1906 — Page 1

Page PDF (338.44 KB)

Hawaii e Hooponopono ia .Hawaii.
Kahiliaulani ka Elele Lahuii Wasinetona.
BUKE II, HELU firt
POAOXO AUGATE IS, 1906
NA HELU APAU, 215
Moolelo Hawaii
Kahiko,

Uwmakaukouw e J M. Poepoe no KA NA V A UP UNI,
HE MOOLELO NO
I
Ka Na-i Aupuni o Hawaii.
Elua mano ka nui o na koa a he kanaono-kuma-maha alii; elua haneri a oi nrt'lii wahine, na keiki-alii ame na kaikaraahine-alii. Ua like ka huina apau me elua mano, eono kaau., elua aiwhulu ame ke kauna. A ma ka helu o keia wa, ua like ia me 8,624, ka huina nui o nn kanaka apau.
Mawaho ae o keia poe, he 87; olelu o Alpx j r ma kana moolelo Hawaii, he 16 ka nui o na haole, ka nui o na haole keia moku. He poe haole manuka ke a a he poe pio boi. O Olohana nohoi kekahi ame Aikake Ua oVeloia e kekahi'poe paanaau moolelo, he 16,000 ka nui o ko Kameharuuha poe koa ma jieia huakai.
E ha)hao ana paha oe. e ka makamaka helahelu, i ka hooraaopoDO ana i ka nqi bewabewa o na'wabine i komo ma^keia huakai a ka NA'I AUPUNI Kameaa-meha I?
0 keia poe aliiwabine tfpau, he poe lakou i ma-kauka'u i ke ki pu^kaupoohrwi, a eia lakou ke au pa"n>ai n'ei Tke 1 kai me ka Moi Faawai Hao Kila o Hawaii no ke kaua ana ia Kalanikupule.
Elike me ka manao koa 1 a wiwo ole i boeweia iloko o na kane o loko o keia. huakai no nei mea he kaua, pela LO ka wiwo ole ame ka hopo ole o nei poe aliiwahine a kaua e ka makamaka heluhelu e ike ae la.
0 Kai an a ame Nnhtolea kekahi i hole mai ma keia huakai 0 ka nui o ko laua mau koa apau he eono lau.
-i-ntf holo ana mai o Kbmehameha, ua ku i Laha-ina, Ua uhi paa ia ke kai wahi a kekahi poe, he eha (4) mile ka loa o.ke kai i paa pu ina waa, mai Launm poko a hiki i Mala e na pelelu.
T nei hoomaopopo o Kamehameha i na puali ame na'lii alak^ii. Ua noho maoli ka papa hoonohonoho kaua a Kamehameha ame kona mau pu-kaua ame na'lii koikoi ame na'lii alaka-i- puali o kona poe koa.
Ma keia kukerkuka ana, ua hoike nohoi keia ame keia alii i kaua papa hoonobonoho kaua-. a o Kaiana kekahi alii i hoike i kana kulana hoonohonoho kana. Iloko o ka noonoo ana o na mea apau i ka Kaiana papa hoonohonoho, ua hoole loa na alii i kana kulana hooneekaua,
No keia^ike ole ana o ka Kaiana 'pap& hoonee kaua me ka na'lii e ae.'ua kuhalah'ala ihb' la o ua Kaiana a webe iuai la laia iho mai loko mai o ko Kamehameha mau puali.
(E HOOMAUIA AKU ANA.)
MOKTJNA III.
Ka Moolelo o ho Wakea ma Nolio ana ma Kalihi—Ka Zoao
ana o ke Akua Vlu o Kameha'iJcana.

Make na mea ulu; aohe kalo, aohe maia, aohe opu ko e uln; aooe lau uala e alu ae, a pela na mea, kiiou e ae apau. Aohe wai e kahe; aohe waipuna..
Maloo mai o a o; a.be wi hui maluna o ta aina. A no'u auanei ka make DO ke kahuna, maloo AC na wi o UB 'hi oei mahope ae nei o'u, a ku- fho ~a kou mQkaia: "Maloo na iwi o Hoa i ka la."
(Olelo hoi kekahi poe: "Nakeke Da iwi o Haa i ka la.' 1 MEA KAKAU.)
Ua hoo«'0 na-keiki a Laahoomoe i keia kaooha a kolaua makuakane. Ua kii laua i na iou awaax& elaa, a ho ok o mo iloko" o ka hale jne.»ka ike ole ia e D» kanaka o ke alii.
I ka wa i puhiia ai ka hale i ke ahi, na pale Fho la ua kahuna nei i ka pale e ka ka ponohu uwahfr mn a ttTEBri4uj]a o Lihaa (o Hanaula hoi la i ka_hi poe) i loaa Efy aiauele e pakele ai kana mau keiki.
Ua ko keia pule a ua k hum Dei, Ua hina poipu ka uWhi i punohu ae ai a moe pololei i Icahi a na kahuna nei i kanoha ai i kana man keiki elua, oia ko laua alihele e nee aku ai.
Ua hele keia maa keiki a noho iluna o ka pali a ko laua luaai makuakane i hoike aku ai ia laua, ma kahi a ka uahi e hina la i kahi i hoi-keia ae nei
A hala laua, oia boi, puka ua maa keiki nei, oia o Kaakakai a me Kaanahua mailoko ako o ka hale. ua pahu ae la kekahi ipu awuawa; a hooho He la na kanaka e ka ana mawahti o ka bble:
"A-ha ha! Pahu ae la ke kino oia mea o kkou, 0 kahi keiki mnli loa paha?"
Olelo ae la kekahi kanaka: "Me he mea la o Luahoomoe keia i lele ae la-ke aho."
A pahu hou no ka laa o fra ipa, oia ana nn ha, hooho o na kanaka. A pela i ke kolu o na pahu apfav Ua hooho ae la no ua poe kanaka nei ma ka olelo ana ae:
"Ka UB bana hoopapa wa!e aku no i ke Alii."
He mea oiajp, ua make o Lnahoomoe: a ua oia mai kana mau keiki. Aota i hala he maa la loihi m& hope mai o k« make atia ! ka o Luahoomoe, ia wa i bmuBakBinai ai ka aaki ikaika DU a o ka wela o ka la. tnaiona o ka am a,
E Hoom'anawanui HIP " ^ulelo hou aku