Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 90, 17 September 1906 — HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

I keia hoi »na o Kamalialo'ani 1 Kaaai, i a ho;ke aka la oia i na mea apau a Kamehameha i hoike aku ai iaia. I ka lohe ana o Kaumualii ane kona uoe alii i ke kaaoha a Kamehameha no ko Kaumaalii ho!o kīno ana mai i Oahu nei, no ka haawi ana ma'i 1 ka mokupuni o Kauai ia Kamehameha, na nni loa ka hnhu a me ka inaina o na 'lii o Kauai. Ua puka maoli ae la mai ko lakou mai waha ae, na huaolelo hoino a hailiili no keia kauoha hookano a Kamehameha; a ua olelo ae la lakou, e aho ke kaua ana. () Kaumualii no kekahi i kanalua nui no kei'a kauoha a Kamehameha, a me he mea la, ua ulu mai na hoomanao ana iloko ona no na raea e piii ana ia Keoua Kuaahuula. A ua hooholo na 'lii apau oKauai, e aho ke kaua »na. Nolaila, aole i holo inai o Kaumu alii. E hoomaopopoia nae ma keia wahi, he aneane elua makahiki o ka Kamehameha hoomakau'iau ana no ka nee ana aku e kaua ia Kauai, mahope īho o kona lanakila ana»maluna o Kalanikupule, ma ke kaua | ma Nuuanu. A iloko o keia mau makahiki elua oka hooiiulia ame ka hoomakaukiu ana aua Nai Ai puni nei, ua ioaa maoli iaia he pualikaua nui.' Ua oleloia, o ka nui o na koa i loaa iaia ma ke;a wa, he 7,000 (poe kanaka maoli) a he 50 poe haole: A ua lako ka hapa nui o koia poe me na pu kaupoohiwi. He Kanaha ka nui o kana mau pu kuniahi ki poai; he eono pu kiola poka pahu (mortars) ame ka lako pono ika poka ame ka paiula. He 21 ka nui o na moku kialua, mai ka 10 tonaake 50 tona o ka mt;ku hookahi iloko o kona aumoku kaua. Ua hoolakoia kekahi o keia mau moku me na pu nunui, a o na'lii moku o kekahi mau moku he poe haoie. Ahe nui nohoi na waa peleleu. ' O keia iho la na lako anee na makaukau o ua Paiea nei no ka nee ana aku e kaua ia Kau'ai, A maho pe mai, ua loaa ia Kamehamelia kekahi moku nui ma oli nona ka inoa o ,k a ua hooukaia qpaluna o keia moku he 20 mau pu nunui. (e iioomauia. aku ana.)