Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 91, 18 September 1906 — HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

Ua makaukau maoli o Kamehameha ma na ano apau e hiki ai ke hoonee i ke k-ua na'i aupuni maluna o ka mokupani o Kauai. Ma ka aoao hoi o ka Moi Opie o Kauai aole no oia i nele loa i na haole e kakoo ana iaia ma na mea apaa e hoomauia ai oia i Moi a e mau ai nohoi ke ku ana o Kauai he Aupuni Moi kuokoa. Makaukau keia poe haole me na pu a me na poka; pela nohoi me na koa o Kaumualii. I ka wa a Kamehameha i ike ai o ka wa pono ia e holo aku ai oia i Kauai no ke kaua ana, oia ka wa i pahola mai ai kekahi ma'i ahulau, oia ka ma'i i kapaia he "okuu." Ua oleloia o ka makahiki 1805 ka wa i laha mai ai keia ma'i luku ma Oahu nei. A ma ka makahiki 1804, i lilo mai al ka moku "Lilybird'' (a i ole. Lelia ' Byrd) ma ke kuai ia Kamehameha. Ua laha ae la keia mai lele, he "okuu ma kela a ma keia wahi o ka mokupuni o Oahu nei a ua nui ka poe i make i ka luku a keia ma'i. Ua oleloia he aneane he 300 poe kino make o ko Kamehameha poe i kiolaia aku iloko o ka la hookahi. Nui na 'lii pukaua o ua Paiea nei i make mamuli o keia ma'i luku. A na kei'a ma'i luku i hoopuhili maoii i keia hua kai kaua a Kamehameha i makaukau ai no ka holo ana'ku i Kauai. Oiai, ua nui na 'lii am'e na koa i make. Aka, aole nae ia he mea i hoemi iho i ka ikaika o Kamehameha e holo aku i Kauai. A penei kekahi mea hoike e maopopo ai keia manao koi ikaika o Kamehameha no ka holo i Kauai. Ma ka wa i hoea mai ai o kekahi moku Pelekane. Ua nonoi o Kamehameha i ke alii kiekie o ua moku nei, e ae mai oia e lawe aku iaia a me kekahi alii ona i Kauai, no kona nana pono ana i ua mokupuni la. Aka, ua hoole mai keia haole Pelekane. Ua oleloia, o Turnbull ka inoa o nei haole. Aka, i ka lohe ana o kekahi haole Amerika nona, ka inoa o Kapena Ionatana Uwinihapa (Jonathan Windship) a e ku ana hoi kona moku maanei ia wa, ma ke ano he kuai laau (iliahi) kana hana, i keia makemake o Kamehameha e holo i Kauai, a i ole, hiki kino mai hoi o Kaumualii no Honolulu nei, o ua Kapena la kai hooia aku imua o Kamehameha nana e kii ia Kaumualii e holo mai i Oahu nei. E hoomanawanui' iho a pulelo hou aku.