Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 103, 2 October 1906 — KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele. KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U. [ARTICLE]

KA MOOLELO O Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele.

KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, A O KA UI PALEKOKI UWILA O HALEMA'UMA'U.

(HooMauia.) Mamuh o k'o Kauiikahiapnoa akaniai i ka luila ame kona ui kanaka maikai nohoi, uo lilo oia i nioa hia'aai nui īa ena poe oka aoao palupaln. Ama ka \va a ua poe nei o ia poai,'e hoolale aku ai i ka ua ukiu o Makawao, imiua o Kanakahipaoa nei, ua hoole mai Ia oia, me ka olelo ana mai: Aole hiki ia'u ke hooko aku i ko oukou manao, oiai ua paa au i ke ka-maka-aha-ia. A he hoohiki paa keia na'u.i Kauai, oole e hemo keia ihu-maka aha o kau i na lihilini maka o Pele. No keia mau hoakaka a ua'lii hula nei o Kauu ua pau wale iho Ja ka manao kaiikoi a na kaikamahine puukani o Oahu nei. Mai Oahu aku nei o Kauakahiapaoa a hoea i Molokai; a o kana hana no ka hoike i kona akaniai i ka hula. Mai Molokai aku, hoea oia i Maui a oia ana no kana hana. Ua holo ae la a puni o Maui i ke kaulana 0 ke kanaka Kauai 1 ke akamai i ka hula ame ka lealea nohoi o kona leo ma ia hana. Elike nohoi me kona hoohihia e kamaliiwahine o Oahu nei, a hoohoka nui ia ai e ia, pela nohoi ko Maui kamaliiwahine i hoohune mai ai ia kupu kelakela ke poo o Waialeale. a he ole nae ka maliu ia aku„ oiai ua mua i ka punuku kaula ia a na ke kaikamahine o Puna, e makaiakala a e weheweHe ae ia mau maawe kaula aha. Mai Maui aku o Kauakahipaoa a hoea oia i Hawaii, Ma Kohala kona wahi o> ka pae ana, ma ke awa o Honoipu. Ia mau la hoi, oa piha ia mau lae maka kai i na kauhale, a he nui na kanaka e noho ana ma ia mau wahi; ua noho iki īho la ua alii nei o Kauai ia wahi, e nanea ana i na hana lealea a ko laila mau kini kamaaina; e laa ka hula, ka oo ihe, ke ku'], ke kaa laau* ke kilu nohoi, ka mokomoko, a peia aka. Ma ka hula nae, ua ahai ae la keia i ka helu ekahi nn ke akamai ma ia hana, a ma ka lea nohoi o kona leo ma ka huia ana. Mai Kohala aku, hoea keia i Waimea. Ma ka la aia nei i hiki aku ai ilaila, he mokomoko ka hana a ko laila mau keiki kaeaea & lealea ana ma ia la. Ua hele malihini aku la nohoi keia a ku malihini aku ia keia iwaena o ke aluka kanaka e lulumi ana. ma ke kahua lealea. laia nei eku ana iwaena ona kanaka, ua lilo keia i mea nana nui ia mai e ua poe kamaaina nei o "hole Waimea i ka ihe a ka Makani — 1 ka hao mai a na ale a ke Kipuupuu. Ua haumumu a hauwawa aku la mawaena o ua poe k amaaina nei, ka ui o nei kanaka maiihini oka hoea ana aku mawaena o lakou ia la. Ua ike ia mai lanohoi keia eka poe ike kilo ouli, he alii kona kulana, a he kanaka ikaika hoi. Nolaila, ua !awe aku la iakou i ka olelo a i ke alii o Waimea, e hoike ana ua hoea aku kekahi alii malihini mawaena o lako.u, a he kanaka ui hoi ame ka ikaika. Ia wa i hoounaia mai ai na elele ake alii e kii —mai iaia nei.—A loaa keia, laweia aku ]a a hoea imu& o ke alii. •