Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 112, 12 October 1906 — Page 1

Page PDF (350.67 KB)
TS"n Hawaii o Etooponopoiio ia Hawaii.
Kahiliaulaui ka Elele Lahui i Wasinetona.
POAL1MA, OKATOBA 12, 1906
BVKK 11, HELU 112
XA BELT: APAU, 251
Moolelo Piawaii
Kaliiko.
Hoomakaukauia e J. M. Poepot no HA NA'I A UPlNt.
MOKUNA IV.
HE MOOLELO NO
i
Ka Na-1 Aupuni o Hawaii.
KA HOI ANA o KAMEHAMGHA i HAWAII.
I ka piha ana o na makabiki he eiwa o ko Ka-mehaineha nobo ana ma Oahu nei, ua hull hoi aku la
1 ka makahiKi 1S43. i ka la 25 o Eeberuan, huki ja ilalo keia Hae e Lord George Paulet (Lo Keoki) me ka manao e lilo keia Pae Aina ia Beretania Nui; a kauia ka Hae Beretania ma kona mau pahu hae a puni ka aina, a hiki i ka la 81 o lulai o ia makahiki.
Eia nae, he mea maikai ka ike ana, o ka hae aupqni i hanaia no ke aupuni o ua NA'I ATJPUNI la o Hawaii, oia no ka hae i hukiia ai ilalo e Lo Keoki; a oia no ka hae i hehihehiia e kekahi mau kapuai wa. wae ma ka hale paikaii oca Manamana, ma ka M. H. 1887, lune 30*.
0 na huaolelo i hoikeia ae la ma ka panku hope
o na manao i laweia mai e ka mea kakau mai ka
nnpepa "Ke Koo o Hawaii;' 1 aole paha ia he mau
huaolelo i pili pono ma keia kowa o ka manawa o ka
moolelo o Kamehameha,
oia ame kona poe alii no Kona, Hawaii. He huakai hauohano keia o ka hoi ana o ua Paiea nei no Hawaii. Ua kapaia ka in& o keia huakai aa moana a oa Moi Na'i Aupuni nei, o "Kaniankani." 0 ke kumu i kapa ia ai pela, mamuli o ke kani o na niau o na kahili i kuknlnia iho maluna o ka pola o na waa, ma ka wa e pa mai ai ka makani
1 ka boomaka ana o ka nee ana o keia huakai no
Hawaii ma ka M. H. 1811, na kau.o Kamehameha ma
luna o kona moku, o Keoua ka inoa; a e nkaliia ana
hoi na moku nei e na anwaa ame na moku liilii e ae
he nui.
Aka, i ka holo ana o ka hnakni a hoea mawaho ae o ka mokupuni o Lanai, na ikeia ke to mo,nui ana o ke kai iloko o ka moku. A ia wahi i lele ai kekabi kanaka nona ka inoa o Waipa. he kanaka kamana mo ko, iloko o ke kai. a kapili ae la i kahi i pnka o ka moku me Ve kapolena. Ua hoihoiia mai keia moku i Honolulu nei.
Ua hoikeia e kekabi mea kakau moolelo Hawaii na kau o Kamehameha a me kekahi man alii ona maluna o ka moku o Kapeaa Uinihepa, a na lawe keia moku ia Kamehameha a-me na 'Hi e ae a ko i Keala-kekna.
Aka, he mea pono ke nana i ka moolelo a Mr, S* L, Feleiholanj i kakau ai no HOIB fcoi ana o Kameha-mehft i Kona, Hawaii.
(E HOOMAUIA AXU ANA.)
0 Ma ka po mua hoi oka malama o Nana. puka> mai kekabi bokn ma ka inoa o Manawahine, 0 ka» wa nae e puka ai keia hoku i kelaa me keia po o Nana> oianoka bora 11. E nalowale ana keia hoku i ka?. po o Mukn o ka malama o Nana.
10 A nalowale o Manawahine. alaija, puka mai o* Panahilani, ma ka bora 7 o ka po o Maku ma ka malama o Hina-a-Kaiaiki, kapaia i k,ekahi wa o Eina-a= Kaialoa. He boku alii no keia.
0 ka hoku keia nana i boike mai mua i ko Hawaii nei poe kilo boku no ka hiki ana mai o Faao, ke kahuna alii mai Kahiki mai. E nalowale ana keia. hoku i ha po o Hrfb, bora 10 o ka malama Hinaakaia. apoko, oia noboi o Hinaakaianai.
11 1 ka nalowale ana'ku o Fanahilani, puka mai IK
o Kealohi naa ka po o Hoaka o ka malama o Kaaoaav
E puka man ana keia boka a hoea i ka bora elms e»
ka waoaao o ka po o Hilo, o ka malama o Weieha,,
nalowale keia boka.
12 Nalcwale aku la o Kealohi, puka mai la o Pa*
maele ma ka po o Hoaka ma ka malama o Welehtt_
0 ke ano maoli o keia hoku, he hoku pili loa keia ia
Ruta Keehkolani. Ua ikeia keia hoku ma ke ahiahi
o na Ue kaa ma'i ana o Kuta Keelikolani, a ma ka.
la i make ai na aliiwahine la, i nalowale ai na hokb
nei a hiki i keia wa.
13 Pakonane, puka ana keia hoku alii ma ka po<
oHilooka malamao Hiuaiaeleele. E hele an&B<3>
ia a paa pono ia malama.
14 Luaboomoe, ka helu 15 o na boko alii e bele*
ana ma na po span o Hmaiaeleele.
0 keia ae la na hoakaka e pili ana i oa hoku> alii be 15 i boomaopopoia m>)ki moolelo ka-hiko o* Kanaln. Ma ka hoomaopopo an« a ka mea kakao, be-unkn loa kahi waiwai.
Aole i boike paa pono ka me* nana i kakaa i* keia moolelo o Kanala i na mahele waiwai nni i pifri' keia a me keia o na hoka i hoikeia ae la, e laa mer na. hi obi on a o keia a me keia hoku, nn ouli hoiko a pela> aku. Ma kekabi mau hoku i hoike
aku ana.