Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 118, 19 October 1906 — KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I. Ka Na=i Aupuni o Hawaii. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KAMEHAMEHA I.

Ka Na=i Aupuni o Hawaii.

Aka, oa hoala hou ia roai la ka uluku mawaena o na kanaka i ko lakou ike ana i kekahi la e kuku «na 08 apahu hae a ka manuwa Kukiui ma na he lehulehu o uka nei o ka aina 8 maloko nohoi o ke kai Eia keia niau apahu hae ke wewelo noi ma na wahi hc lehulohu. 0 keia mau apaho hae nae, he mau apahu hoailona ana-aina, oiai ua makemake na Kapeua nei e ana i ke awa o Honoiulu nei. Mai lilo keia i mea nui loa ai ka haunaele a u)u maoli no paba he hakaka mawaena o na kanaka ame na Enkiūi, oiai ua lalau maoli no na kaneka i na mea kaua no ke kaua ana'ku i ua poe Kukini nei; aka, 1 ka ike ana o Keoni Ana [John Young] i ke kumu noi o keia ala ana mai o na manao inaina o na kanak a, mamuli do ia o ke kilepalepa ana o na hae ana-aina ana Ruklnī, a kuhihewa hoi na kanaka e iawe hou ana no na Eukini i ka aina. nolaila, ua hele- aku o Keoni Ana e olelo i na Kukiui e kulai i na apahu hae a iakou; a e kukulu ma kō lakou mau wahi i a~u b u rumi. Ika haoa io ana ona Rukim pela. ua pau koke ka haunaele ame ke pioloke o na kanaka, a maluhia iho Ja. Ua oleloia noboi, ua holo keia Kapena o ka mo* kukaua Eakini i Pauloa, no ka makaikai ana ī ka hana oo ihe ana kanaka oia wa. He kanaono ka nui o na poe alii i komo ma keia oo ihe ana. A ua ike maoli oia, i ke akamai o na kanaka ma keia hana. Ma ka la 14 o Dekemaba, 1816, haalele mai la ka moku o ua Kapena Rukuni nei ia Houolulu nei, me kena haawi ana mai ina kipu aloha ana. A 0 ia iho la ka mua loa o na kidu ana o ia ano i hanaia ma ke awa o Honolulu nei. No ka Make ana o Kamehameha. A hala ae la na makahiki ehiku o Kamehameha - 1 noho ai ma Hawaii, makeiho la ia ma Kailua, Hawa i. Mei 18, 1819. Ua hoomaka mai ka ma'i ia Kamehameha ma ke ano kamahao a kupaianaha nohoi. oua ma'i ia, he "Kanikaniaula," kanikaniaa walē mai no i na mea apau. E hoopahulu-hoomakalahia mau ia ana, aole hiki ke hiamoe . , (e hoomauia aku ana.) _