Ka Naʻi Aupuni, Volume II, Number 128, 31 October 1906 — Ke Kuhikuhi o ke Kanaka Hawaii. [ARTICLE]

Ke Kuhikuhi o ke Kanaka Hawaii.

Ka M.vnao Kai.aiain \ Kul< >;» o ka M n A H a n o h AJs o D. M. K u ;> i a a ,v. E Hawaii nai o Keawe a hiki i Kauii o M'anokalanipo—Aloha oukou: No kuu iini no ame ka makee i ko kako.i kulana kalaiaina naauao, pela au i makemake ai e hana koke, a no ka hoomauia o ka liookeleia ana o ke Aupuni Kalana maiuna o ka pohaku kihi o ka ho lomua. ka uīako 1 alco~ā"Taulike ma'" luna o ke kanaka kuonoono ame ke kanaka ilihune, ka. hanohano ame ka haahaa, ka haku ame ke kauwa hana, a pela me ko kakou Moiwahine hoomnnawanui e ola nei ame na aiaio. a lioea loa i ka Peresidena Rusave!a ame kona lahui holomua. O ke kalaiaina kuloko, oia no ka lala pii pololei o ke kumulaau kilohaua naauao oikelakela o ke aleeakamai, a mamuli o ke kuka like aua ame ka noonoo ana i na loina hooholomua e lo:ia ai i kekahi lahui e noho ana maluna o ko lakou aina ke kuonoono. Ke olelo nei au, o ke sahua hoo nee liana kalaiaina ame ka lanakila o ka lahui Hawaii ma o ko lakou aoao "kalaiaina la, oia hoi ka Aoao Kuokoa liome Rula, maluna o ka ninau kalaiaina kuloko, aia no ia iloko o ka poholima o kela aiue keia k.inaka Hawaii e paa ana i ka balota. He ninau kahiko noleeia mai ka • hookumuia ana o ke koho halota i Amerika mai ka 1900 mai a hiki i keia la, aole i aui ae. aka, eia no ke ku nei. Anoai paha, aole i hoo maopopo loa kel*ahi o ko'u • mair hoa makaainana i keia ninau nui. aka, peuei paha e loaa ai ka hoomaopopo ke nir.au kakou ia kakou iho: Owai ka kakou e koho ai? Ma ka aoao hea kakou na kanaka Hawaii e haawi ai i na balota? K • hookoia anei ko kakou makemake ma ke kupaa ana ma ka aoao hoo-' kahi, a i ole ia, ma ka. mahae paha? Eia h u leeia ninau: Ua hiki anei ia kakou Hawaii ponoi kc ha na i t.a kanawai e loaa ai ka hōlo- ; mua i ke aupuni Ilawai.i ame ka lahui, aole paha? E kuhik'uhi aku au ia o'ikou -i ke alahele i hunakele ia e na loea kalaiaina o Europa ame Amerika, a na ka poe kakaikahi e paa ana i ke kauluwaha.o na hana aupuni, na lakou e hana, a ke puka aku

ko lakōu leo, he kakoo walo 110 ka ka,'li j hulehu me ka maopoi>o ole o na inea e haaaia rrlai ana, aka, oia nae ke kiina balota, a o na pomaikai e. holo ana i ka poe w i iwai o ka auna like He ekoln maliele alakai e loaa ai ia kakou ka palekana ame ka holomiKi ma na niuau i hoikAia ;ie la, penei: (1) [ta lokahi oka inanao ma ka hana; >2j Ka liooko ana i na k 'Uoha aka lehulehu; (o) ka wae ana i na poo ku[u)no nia na o linna o hiki.ai i ka lehuiehu koho ba ! ota ke haa " i i na hilinai ana e hooko ia ana ko lakou niakemake,me ka holopono o' na liana elike me ko lakou makaukau nu) ka oihana. o'keia man alakai a ekolu, oia maoli na kuhikuhi niina i alako aku i na.mana aupuni nui o l?uro na, a ke noho maluhia nei ia mau aupuni i keia wa. Ua make o Fohakuhauoli. Bisiiuaka, o vy'ilikoki o Hawaii nei, aka, ke ol t nei ka lakou mau loina alakai o ke kalaiaiua naauao no ko ka leliu lehu pomnikai. Nolāila, e ike mai oukou, o na mahele al i/aii no kē kala'ainn naauao, oia no na mea a'u i hoike ae nei maluna, a ua apo ia keia mau maiiele a paa iloko oke āpo liookihi, h aole e hiki e hoonnleleia akū kekahi o keia mau mahelealakai a kukaawa'e kekahi me kekahi E hele like keia mau mahele alakai, a pela e puka ai ka mea maikai, a he maikai wale no na mea apau A ina kakou e hopu i kahi a haalele i kahi, me ke kupaa ole maluna o lakou alaila, e lilo ana kakou i poe lelele' a koiiokoho waie, a o na hoike oiaio o na moolelo o na h.ana i lawelaweia e ka āhaolelo H'uue Rula Repubalika o l'.K»!, Kepuhalika o 1903-4; Kepuhahka 6 L905. hui kilohi aku kakou a nana pono aku "i ua iii.iU mahele alakai la ekolu, a hoohalikelike aku iue na l\ana o ua mau ahaoleio 'la, e haawi koke no auanei kakou i ka kakou olelo hooholo hoahewa no na hana o ua mau ahaolelo la, a o ka oi aku o na hoahewa, aia ma na mea i kuhikuhiia ma ka mahele (3) e olelo ana pen a i: E wae i na poe kupono na oihana i hiki ai i ka leluilehu koho balota ke haawi i na hilinai ana e hooko pono ia ana ko la kou makemake, me ka holopomo o na hana elike me ko lakou makau k•!u ma ka oihana. Pela iho la ihauakwaika nin u ana okahu la liao. A ina loaa ke kanalua mamuli o ka like ole o ka oleio hooholo me kela maliele i hoikeia ae la, alaila e kalele ana kakou i ka mahele alakai eleahi, oia ka hooko ole ia o ko kakou ina kemake —Ka lokahi o ka manao ina ka hana. Nolaila, elike no me ka lelele o ko kakou mau manao kohokoho wale, pela no ka lele liilii o na, hana o ka ahaolelo, a hahai mau na popilikia ia kakou a hiki i keia la. l T a maopopo ia kakou, aole loāe iiii-ei e hooko ia ko kakou makema ke, aia waie no a hoi mai leakou na Hawaii apau iloko o ke apo hookahi, a alakai maoii ia kakou imua me ka hoopih paa ana i lc> kakou man manao maluna o ke kahua kalaiāina kuloko elike me ke kuhikulū a na mohele ekolu imua o ka lehulehu, a he hana pono ia na kakou oiai na la o ko kakou paa ana i ka mana koho halota i 'oko oko kakou mau- lim'a, a hoea aku kakou ī ka la 6 o Novernab,a e nee mai nei, kā la e ike ai o Hawaii i ka pomaikni a poma'ikai ole o'ia mea he 'uana' kolio balofca. ■ - E. hoomauie, aku ana.'